اینگلیسی زوون

اینگیلیسی یا انگلیسی (اینگیلیسی جه: English) اتا گت زبون دنیا هسه. اینتا زبون هم اتا خله گنش‌کر دارنه هم جهان رسمی زبون هسه. اینگیلیسی زبون اتا شاخه ژرمنی زبون جا هسه. اینتا زبون اینگلیس، کانادا، موتحده ایالات، اوسترالیا، نو زلاند رسمی زبون هسه تازه اتا خله دیگه کشورون و سازمان ئون دنیا دله درنه که اینتا زبون وشون رسمی زبون هسه. اینتا وسر اینگیلیسی دنیا دله گت زبون بیه که اینگلیسی زبون ئون اینتا دوره دله هم دانش و هم سیاست دله دنیا دله گت هسنه. ونه گنش کرون جمعیت دنیا دله ۸۰۰ میلیون نفر هسنه.

اینگلیسی زوون
English
گنش‌کرون	379007140 (ماری زوون) (۲۰۱۹) 753359540 (زبان دوم) (۲۰۱۹) 1132366680 (whole) (۲۰۱۹) 339370920 (ماری زوون) (۲۰۱۱) 603163010 (زبان دوم) (۲۰۱۱)
کشور	آمریکا ساموآ آنگویلا آنتیگوا و باربودا آروبا استرالیا باهاما بحرین باربادوس بلیز برمودا بوتان بوتسوانا بریتانیا ویرجین برونئی کامبوج کامرون کانادا کیمن کوک جزایر دومینیکا اریتره اتیوپی فالکلند فیجی گامبیا غنا جبل طارق گرانادا متحده ایالات آمریکا گرنزی گایان هند ایرلند جمهوری من جزیره اسرائیل جامائیکا جرسی کنیا کیریباتی لبنان لسوتو لیبریا ماداگاسکار مالاوی مالزی مالدیو مالت مارشال موریس ایالات فدرال میکرونزی مونتسرات نامیبیا نائورو نیوزلند نیجریه عومان پاکستون پالائو پاپوآ نو گینه فیلیپین روآندا سنت کیتس و نویس سنت لوسیا سنت وینسنت ساموآ سیشل سیرالئون سنگاپور سینت مارتن سلیمون جزایر جنوبی آفریخا جنوبی سودان سری لانکا سودان اسواتینی تانزانیا توکلائو تونگا ترینیداد و توباگو تورکس و کایکوس تووالو آمریکا ویرجین اوگاندا متحده عربی امارات بریتانیا وانواتو زامبیا زیمبابوه اندونزی
بومی جائون	انگلیس
خط	لاتین خط
جمله‌دله‌یِ ترتیب	فاعل-فعل-مفعول
خانواده	هندو-اروپایی زوونون هندو-اروپایی زوونون ژرمنی زوونون زبان‌های ژرمنی غربی (fa) زبان‌های آنگلو-فریسی (fa) زبان‌های آنگلی (fa) انگلیسی
ایزو 639-1	en
ایزو 639-2	eng
ایزو 639-3	eng
این زوونِ ویکی‌پدیا

الفبا و خط

اینگلیسی زبون ره با لاتین خط نویسنه که اتا الفبایی خط هسه و ونه الفبا ۲۷ حرف هسه که وشون نوم هسه:

A,B,C,D,E,F,G,H,F,I,G,K,J,L,M,N,O,P,Q,S,T,U,V,W,X,Y,Z

تاریخچه

اینگیلیسی زبون آنگلوساکسون طایفه زبون بیه وشون اول آلمان ،ساکسونی ایالت دله دینه و بعد کوچ هکردنه اینگلیس وشون نو دوره دله کوچ هکردنه بوردنه شمالی آمریکا با اوسترالیا و همینتا سر وشون زبون اونجه رواج پیدا هکرده. وشون اتا خله کشور ره هم شه موستعمره هکردنه و شه زبون ره اونجاهان مردمون ره زور هکردنه که گنش هکنن. همینتا سر خله آفریقایی کشورن دله اینتا زبون رسمی زبون هسه مثل: جنوبی آفریقا. اینتا زبون اسا دنیا دله اینتا وسر که ونه گنش کرون کشور مثل اینگیلیس و موتحده ایالات دنیا دله خله قت دارنه.

ادبیات

ونه ادبیات ره بونه سه تا شاخه هکردن: اینگیلیس ادبیات، موتحده ایالات ادبیات و اوسترالیا ادبیات

بریتانیا ادبیات

شکسپیر

اینگلیس ادبیات میلادی هفتومی قرن دله پا بیته و ونه اولین بنویشته ئون لاتین زبون بنویشت بیه. بعد که اینگلیسیون مسحی بینه ونه بنویشت کرون و شرگوئون دینی مطالب ره نویشتنه. اینتا دروه دله اینگلیسیون شه ادبیات ره با شه زبون نویشتنه. کیتابونی که اون زمون بنویشت بینه جه بونه "صلیب فرمون" و "مسیح اس هکردن" ره نوم بوردن.بعد هم حماسی داستان بنویشتن سر بیته. اینتا دوره دله بیه که انجیل اینگیلیسی زبون برگردوندنه بیه و اتا اوسقف که ونه توماس کرانمیر بیه اتا کیتاب بنویشته که ونه "نوم نماز همه وسر" بیه. اینگلیس گت شرگو میونی قرون دله جوفری تشویسر بیه. میلادی شونزدهم قرن دله بنویشت کرونی مثل ویلیام شکسپیر و توماس کریستوفر اشناس بینه. میلادی هیژدهم قرن دله هم والتر اسکات، جین اوستن و بورنته خوخرون پیدا بینه. ویکتوریا دروه دله هم چارلز دیکنز که کیتابونی مثل دتا شهر "داستان ئو"، اولیور تویست ره بنویشته همه توم اشناس تر بیه. میلادی بیستوم قرن دله هم سامرست موام، برنارد شاو، برتراند راسل و جان پیر کالرخ باخی توم اشناس تر بینه.

موتحده ایالات ادبیات

ارنست همینگوی

موتحده مردمون کوچ کرونی بینه که اینگلیس جا بمونه اینتا کشور دله. وشون زبون اینگلیسی بیه و همینتا وسر اینتا زبون اونتا کشور دله رواج پیدا هکرده. ونه اولی ادبیات میلادی هیفدهم قرن دله پا بیته که چه کوتی داستان ره دتا بنویشت کر که وشون نوم جون اسمیت و براد فورد بیه پا بیته. اون دروه شرگوئون هم برادستریت و ادوارد تیلور بینه. مازرونی ۱۱۵۲ سال دله هم حضرت داوود دینی سرود پخش بیه. مازرونی ۱۲۱۶ سال دله هم اولی مجله و مازرونی ۱۲۹۲ سال دله هم اولی روزنومه هم موتحده ایالات دله که اون زمون وره نواینگلیس گتنه را دکتنه. ( فیلادلفیا ایالت دله)بنیامین فرانکلین اتا مجله با نوم ساتردی ایویینگ پوست درست هکرده و اتا کیتاب که ونه نوم "فقیرریشارد" بیه چاپ هکرده. تا میلادی نوزدهومی قرن دله توماس بین، الکساندر هامیلتون ئوادگار آلن پو کیتابونی ره چاپ هکردنه. اینتا قرن دله اشناس‌ترین بنویشت کر ادگار آلن پو بیه. ولات میت من هم اتا جور نو شر بوتن ره جور هکرده بعد هم مارک تواین ،رود می سی سی پی کیتاب جا اشناس بیه. میلادی نوزدهوم قرن آخری گت بنویشت کر هم ویلیام هوولز بیه.

میلادی بیستوم قرن دله هم اولی گت بنویشت کر نوم جک لندن بیه. بعد وه بنویشت کرونی مثل ویلیام فالکن»،ارسکین کالدول،ارنست همینگوی و جان اشتاین بک موتحده ایالات ادبیات ره خله گت هکردنه. باخی گت بنویشت کرون نوم هم یوجین اونیل،سیدنی هاوارد و تنسی ویلیامز بینه.

اوسترالیا ادبیات

جان اشتاین بک

اوسترالیا ادبیات میلادی نوزدهومی قرن دله اینگلیس ادبیات په رووی جا پا بیته. اون دوره شرگوئون مثل جوپتین جورج،بارون فیلد و لینوبل میشل همه شون اینگلیسی شرگوئون جا په رووی کردنه. اوسترالیا سیوا ادیبات تشارلزهاربور دست پا بیته و ونه اتا ت شرگو بیه که ونه شرون طبیعت درباره بیه.بعد هم تشارلز کنجزلی اوسترالیایی محلی داستان ئون ره بنویشته. اوسترالیا ملی شرگو با ونه ملی بنویشت کر پاترسون و مارکوس کلارک بینه. اوسترالیا ادبیات اوج دوره میلادی بیستوم قرن بیه که اینتا دوره گت‌ترین ادیبون کاترین سوزانا برشارد و هنری هاندل ریچارد سون بینه. اینتا دروه باخی شرگوئون و بنویشت کرون جا بونه س.چ.بونان ،هیورمک.ری و آلن مارشال جا نوم بوردن که اینتا آخری با ایکه هردتا لینگ جا فلج بیه ولی اتا گت روحیه داشته و خله گت ادیب بیه.

منابع

• انگلیسی ویکی‌پدیا جه