آلمان

آلمان (آلمانی جه: Deutschland) که ونه رسمی نوم آلمان ِفدرال ِجمهوری (آلمانی جه: BRD:Bundesrepublik Deutschland) هسته، اتا کشور اروپا قاره دله هسته که ونه نیشتنگا (=پایتخت) برلین ِشهر هسته. آلمان شمال جه شمال دریا، دانمارک و بالتیک دریا، شرق جه لهستون و چک، جنوب جه اتریش و سوییس و غرب جه فرانسه، لوکزامبورگ، بلژیک و هلند جه هم‌سامون هسته. ونه گَتی (=مساحت) ۳۵۷۱۲۱٫۴۱ کیلومتر مربع هسته و ۸۲ میلیون نفر جمعیت جه اروپای ِپرجمعیت‌ترین کشور هسته.

Bundesrepublik Deutschland آلمان
ملی شعار: Einigkeit und Recht und Freiheit (اتحاد، حق و آزادی)
ملی سرود: بند سوم Lied der Deutschen آلمانی‌ها سرود
آلمان ِموقعیت
نیشتنگا (و گتترین شهر)		برلین شرقی′۲۳°۱۳ شمالی′۳۱°۵۲
رسمی زوون		آلمانی
حکومت ِنوع		پارلمونی جمهوری فدرالیسم
حاکمون نوع  • رئیس جمهور • صدراعظم • بوندستاگ رئیس • بوندسرات رئیس		یوآخیم گاوک آنگلا مرکل نوربرت لامرت هورست سیهوفر
موارد منجر به تشکیل  روم مقدس امپراتوری  دِتا آلمان ِاتحاد  فدرال جمهوری  اتحاد		۲ فوریه ۹۶۲ ۱۸ ژانویه ۱۸۷۱ ۲۳ مه ۱۹۴۹ ۳ اکتبر ۱۹۹۰
گتی
-	گتی	۳۵۷۱۲۱٫۴۱کیلومتر مربع (۶۳ام)
-	‌ئو‌ (٪)	۲،۴۱۶
جمعیت
-	سرشماری	۸۴۲۷۰۶۲۵  (۱۶ام)
-	جمعیت انبسی	۲۲۹‎/km۲‏ (۵۷ام)
جی‌دی‌پی	(تخمین ۲۰۰۹‏۱)
-	مجموع	۲۸۰۶ میلیارد دلار
-	سرانه	۴۵٬۲۱۲ دلار (۲۰ام)
جینی		۲۷
اچ‌دی‌آی (۲۰۱۱)		۰٫۹۰۵ (خله بالا) (۹ام)
پول یکا		یورو (€)۲(۲۰۰۲ – تاسا) (EUR)
زمونی منطقه		CET (جهونی ساعت+۱)
-	تابستونی (DST)	CEST (جهونی ساعت)
اینترنتی دامنه		.de ۳
تلفن پیش‌شماره		+۴۹
۱سایت IMF ۲ تا پیش از سال ۲۰۰۲: مارک آلمان ۳ همچنین .eu، که اروپا اتحادیه شنه.

آلمان دِتا جهونی جنگ اول و دوم دله نقش زیادی داشته و این دِتا جنگ په خسارتون زیادی بَدی‌یه. جنگ ِتموم بَیّن په وام‌هایی که متفقون جه گیتنه، بتونِسته کشور ره دِباره بساجه. آلمان اسا متحد ملل سازمان، ناتو، جی هشت و جی پنج و اروپای اتحادیه دله عضو هسته.

آلمان دله فدرالی جمهوری و پارلمونی دموکراتیک حکومِت وجود دارنه و ۱۶تا ایالت دَرنه که خله چیزون سَره بتونّه مستقل عمل هاکنن. آلمان اسا صنعتی‌ترین کشورون جه هسته و بعنوان ثروتمندترین عضو اروپا اتحادیه دله دره و یورو ونه اقتصاد پـِشتی جه قدرت دانّه.

تاریخ

قبل رنسانس

ژرمن‌ها باستونی دوره گادر اتسری غیرمتحد قبیله بینه که اروپا دله میون روخنه‌ئون راین و ویستولا و دانوب و شمال دریا و بالتیک دَیینه. رومیون وشون ره گرمانوس گاتنه. ژولیوس سزار که روم ِشاه بی‌یه، سرزمین گُل ره سال ۵۱ قبل از میلاد بَییته و اینتی روم و ژرمنیون جنگون شروع بیّه. این جنگ‌ها اتی بی‌یه که رومی‌ها فقط خاستنه تا راین ره بَییرِن و هیچ گادِر راین به اون وَر ره حمله نَکاردنه و اونجه ره شه سامون دونِستنه.

روم سال ۱۳۶۰ میلادی دله. هلند این گادِر فقط اسماً روم دله دَیّه و همینسه روشن‌ته هسته.

فرانک‌ها اتسری ژرمنی‌تبار بینه که گرمانیا جه سمت غرب بمونه. فرانک‌ها روم ره شکست هدانه، سرزمین گل دله اتا نیشتگا بساتنه و مسیحیت ره قبول هاکردنه و اونجه جه بی‌یه که روم ره حمله کاردنه. شمال هم فرانک‌ها بتونستنه ژرمنون ره متحد هاکنن و بجز ایبری منطقه دیگه مناطق ره غربی اروپا دله داشتنه.

ِفرانک امپراتوری اوج شارلمانی گادِر بی‌یه. وه بتونسته ایتالیا شمال، من‌جمله رم ره بییره. وه که رم دله بورده، پاپ وه ره روم امپراتور لقب هدائه. ولی وه وقتی بمرده ونه سامون ره ونه وچون شه میون رَسِد هاکردنه و امپراتوری ِشرقی قلمرو آلمان شکل بییته.

وسطی قرون گادِر آلمان دله مقدس روم امپراتوری حکومِت ره بدست بَییته و اوتوی اول، یا گتِ اوتو، سال ۹۳۶ میلادی بقدرت برسی‌یه و آلمانیون ِاتحاد خله بیّه و وشون اتا گتِ قدرت مطرح بَیینه. آلمان امپراتورون پاپ جه اختلاف دَکِتنه و شارل چاروم حتی پاپون جه قطع رابطه هاکرده. همین زمون بی‌یه که مارتین لوتر، شه پروتستانی اصلاحات ره بوجود بیارده و وشون پروتستان‌هایِ اتحادیه ره سال ۱۶۰۸ تشکیل هدانه. ۳۰ ساله جنگ‌ها که تموم اروپا ره بَییت‌بی‌یه (۱۶۱۸ تا ۱۶۴۸)، باعث بَیه که آلمان ِسرزمین دله دِتا دولِت اتریش و پروس بساته بَوون.

جدیدِ آلمان

آلمان سامون سال ۱۸۷۱ گادِر

۲ ژانویه ۱۸۶۱ ویلهلم اول پروس دله شاه بیّه و بیسمارک ره شه نخست‌وزیر و خارجی امور وزیر هاکرده. دانمارک و شمالی آلمان کنفدراسیون ِحکومتون اختلافاتی داشتنه که ویشته شهرون شلسویگ، هلشتاین، لونبورگ سَره بی‌یه. بیسمارک اتریش جه بخاسته که کومِک هاکنه این اختلاف حل بَواشه؛ دانمارکیون ولی اتریش ِمیونجی‌کَریِ طرح ره قبول نَکاردنه و همینسه پروس و اتریش اتی بَیینه و دانمارک ره حمله هاکردنه و قسمتونی که خاستنه ره بعلاوه ات‌که غرامت بَییتنه.

بیسمارک بعد دانمارک تصمیم بَییته اتریش جه هم دَکفه و اینسه فرانسه و ایتالیا جه گپ بَزو و موفق بیّه بعضی ایالتون ره اتریش جه بَییره که باعث بیّه پروس ِشرقی و غربی وَرون هِدی جه وصل بَواشِن.

یبسمارک بعد اتریش بورده فرانسه سَروقت. پنجم اوت ۱۸۶۶ فرانسه بیسمارک ره بائوته که باویر ِبعضی مناطق ره خانه پروس جه بَییره ولی بیسمارک قبول نکارده. فرانسه عقب بکشی‌یه ولی اَی ۲۰ اوت بائوته لوکزامبورگ و بلژیک ره ونه هادِن وشون دَس که ناپلئون سوم رسماً این مناطق وسّه پروس ره اعلان جنگ هاکرده و دوم اوت جنگ شروع بیه و تا شیش ماه ادامه داشته. فرانسه شکست بخارده و سال ۱۸۷۱ رسماً آلمان امپراتوری تشکیل بیّه. این جدیدِ امپراتوری فی‌الواقع باویر، ورتمبرگ و باد بعلاوه‌یِ مناطقی بی‌یه که شمالی آلمان کنفدراسیون ره ساتِنه و فرانسه‌یِ غصب بَیی ممالک بی‌یه.

آلمان ِامپراتوری دوره

همونتی که بائوتمی، فرانسه-پروس ِجنگ ِپه، آلمان امپراتوری تشکیل بیّه که ۲۵تا دولت بعلاوه‌یِ سرزمین‌های آلزاس و لورن ره شامل بی‌یه و ونه امپراتور ویلهلم اول بیّه و بیسمارک ِلقب ره صدراعظم بی‌یشتنه. این جدیدِ کنفدراسیون ره اسا آلمان ِدومین امپراتوری یا رایش دوم (آلمانی جه: Zweites Reich) گانّه. سال‌های ۱۸۷۱ تا ۱۸۷۷ هم بیسمارک اصلاحاتی معروف به فرهنگی جنگ انجام هدا.

آلمان ِامپراتوی وقتی اتریش-مجارستون و صربستون هِدی جه جنگ دَکِتنه، شه اتریشی هم‌زوونون ِپِـِشتی ره هاکردنه و اینتی جهونی جنگ اول بوجود بموئه که وشون ِاتحاد این جنگ دله شکست بخارده و باعث بیّه دِشمنون (روسیه، انگلیس و فرانسه واری) وقتی پیروز بَیینه ، علیه آلمانی‌ها قانون‌ها و پیمون‌های سختگیرونه‌یی بنویسِن که آلمان ِاقتیصاد ره رِقِدبِدا و مردِم ره مِزراب بی‌یشته.

آلمان انقلاب و وایمار جمهوری

سال‌های ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ بی‌یه که امپراتوری رِقِد بورده و وایمار جمهوری تأسیس بیّه که این حوادث ره آلمان انقلاب یا نوامبر انقلاب نوم یـِلنه. این حکومِت اتی «شورایی جمهوری» بی‌یه و ۹ نوامبر ویلهلم دوم ره برکنار هاکرده و آلمان سلطنت رسماً لغو بیّه.

دِتا سوسیالیستی حزب این گادِر حکومِت ره شه دَس بَییتنه. این حزبون چپی-میونه بینه و فدرالیسم و احزاب و مطبوعات ِآزادی بیان طرفدار بینه. وشون آلمان ِاولین دموکراتیک دولِت ره بساتنه و لیبرالیسمی قوانین بی‌یشتنه.

نازی آلمان

انتخابات سال ۱۹۳۲ سوسیالیست ناسیونال حزب برهبری آدولف هیتلر اکثریت آرا ره پارلمون دله بیارده و سال ۱۹۳۳ وایمار جمهوری سقوط هاکرده. نازی آلمان اوت ۱۹۳۹ لهستان ره حمله هاکرده و جهونی جنگ دوم شروع بیّه که آلمان و ونه متحدون سال ۱۹۴۵ این جنگ دله شکست بخاردنه.

آلمان ِرَسِد هاکردن

هیتلر شه و شه زِنا ره بَکاشته و متفقون برلین دله وارد بَیینه و آلمان ره شه میون رَسِد هاکردنه. شوروی که تموم ِمتفقون جه زودته بَرِسی‌بی‌یه، بتونسته برلین و ونه اطراف ره بَییره. آمریکا،‌ فرانسه، بریتانیا هم کم‌کم باقی ِجائون ره شه میون رَسِد هاکردنه. سال ۱۹۴۹ که سرد جنگ گادِر بی‌یه، شرقی آلمان و غربی آلمان شکل بَییتنه. برلین هم دِتا تیکه بیّه و هر وَر ره اتا دولِت داشته. غربی آلمان دله آمریکاییون مارشال پلان ره اجرا هاکردنه و این کشور خله صنعتی بیّه و ونه اقتصاد قوی بگردسته ولی شرقیون که کمونیستی دولِت داشتنه، وشون ِاقتصاد ضعیف بی‌یه و مجبور بَیینه برلین وسط دیفار بَکشِن تا مردِم فِرار نَکانِن و نشوئن غربی آلمان ِسامون دله.

وقتی شوروی رقد بورده، شرقی آلمان دله مقامات تصمیم بَییتنه برلین ِدیفار ره رِقِدهادِن، که این اتفاق سرد ِجنگ ِتموم بیّن سمبل هسته.غربی آلمان این گادِر درخاست هِدا که دِتا کشور متحد بَواشِن و اوت ۱۹۹۰، آلمان فدرال جمهوری اتحاد جه بساته بیّه.

مردمون

زوون

آلمان ِرسمی زوون آلمانی هسه. حدود ۹۵٪ آلمانی ره شه ماری زوون دونّه. این زوون دِتا گتِ گِنِش دانّه که آلمانی بالا و آلمانی پایین نوم دارنه که اولی حالت معیار هم دانّه. برعکس نومی که این دِتا لهجه دارنه، آلمانی پایین ره شمالی ایالتون دله و آلمانی بالا ره جنوبی قسمون دله گپ زنّه. اقلیتون دله، دانمارکی ۰٫۰۶٪، فریزی ۰٫۰۱٪، رومیانیایی ۰٫۰۸٪ و سوربی ۰٫۰۹٪ جمعیت دارنه. مهاجرون دله هم ترکی استامبولی ۱٫۸٪ جمعیت و کوردی ۰٫۳٪ جمعیت جه گتترین زوونون هستنه.

جمعیت

این کشور طبق آمار سال ۲۰۱۲، حدود ۸۰٫۲ میلیون نفر جمعیت دانّه که ۷۴ میلیون (۹۲٫۳٪) آلمانی ملیت دارنه و حدود ۶٫۲ میلیون (۷٫۷٪) خارجی هستنه. نوردراین وستفالن ۱۷ میلیون جه پرجمعیت‌ترین ایالت و زارلند کم‌جمعیت‌ترین ایالت هستنه.حدود ۴۰ میلیون نفر مشغول بکار هستنه، که ۵۳٫۲ درصد مرد و ۴۶٫۸ درصد ره زنان تشکیل دنّه. حدود ۲٫۱ میلیون نفر بی‌کار هستنه و بیکاری نرخ، ۱۵–۷۴ ساله‌ئون میون، ۵٫۱٪ هسته.

آلمان ایالات جمعیت. البته ونه سرشماری قدیمی هسته و سال 2011 آمار شنه.

سیاست

رایشستاگ که بوندس‌تاگ ِجا هسته. بوندستاگ آلمان ِگتترین پارلمونه.

اینتا کشور حوکومت فدرال جمهوری هسه. دولت ِرییس نوم رییس جمهور هسته ولی وه عملاً هیچ‌کاروئه و ونه مقوم نمادینه. حکومت ِرئیس صدراعظم هسته که سیاستون ره تعیین کانده.

حقوق بشر جهونی اعلامیه ره آلمان اساسی قانون دله خله مهم دونّه. اساسی قانون ماده ۲۰ گانه آلمان ونه دموکراتیک، اجتماعی، مبتنی بر قانون و فدرال بائه. این قانون سکولاریسم په‌روو هسته و دین ره اجازه نَدِنه که دولت و حکومت دله دخالت داره.

آلمان معروف ِحزبون اینان هستنه:

• مسیحی دموکرات اتحادیه (CDU) و سوسیال-مسیحی حزب (CSU)
• دموکرات سوسیال حزب (SPD)
• لیبرال حزب (آزاد دموکراتون FDP)
• ۹۰/سبزها اتحاد (Bündnis ۹۰/Die Grünen) و
• چپ حزب (Die Linke).
• آلمان آلترناتیو

اقتصاد

پیش‌ته این کشور دله مارک جه استفاده کاردنه اما اسا اینتا کشور ِپول ِیکای ِنوم یورو هسه که اروپای اتحادیه کشورون وسّه مشترکه. آلمان اروپا دله مهم‌ترین ایقتصادون جه هَسته و خله وقت‌ها ضعیف ِکشورون ره وام دِنه که شه مشکل ره حل هاکِنِن. آلمان G8 دله هم عضو هَسته، جی هشت اتا گروهه که دِنیای ِهشت‌تا گت ِایقتصاد ونه دله دَرنه. آلمان اسا صنعتی‌ترین کشورون جه هسته و بعنوان ثروتمندترین عضو اروپا اتحادیه دله دره و یورو ونه اقتصاد پـِشتی جه قدرت دانّه.

جغرافی

نیدرزاکسن

برمن

هامبورگ

مکلنبورگ-فورپومرن

زاکسن-آنهالت

زاکسن

براندنبورگ

برلین

تورینگن

هسن

نوردراین-وستفالن

راینلاند-فالتز

بایرن

بادن-وورتمبرگ

زارلاند

اشلسویگ-هولشتاین

اینتا کشور گتی ۳۵۷۱۸۱ کیلومترمترموربع هسه.اینتا کشور ۸۲ نفرجمعیت دارنه.ونه نیشته‌گا نوم برلین هسه. آلمان شونزه‌تا ایالت دانّه. هر ایالت اتا دولت و اساسی قانون شه وسّه دانّه و شه‌مختاره و شه شه ره مدیریت کانده. سال ۲۰۰۹ جه آلمان ۴۰۳تا منطقه دانّه، این مناطق شامل ۳۰۱ روستایی منطقه و ۱۰۲ شهری منطقه هستنه.

ایالت	نیشتنگا	گتی (کیلومتر مربع)	جمعیت
نوردراین-وستفالن	دوسلدورف	۳۴٬۰۴۳	۱۷٬۸۴۵٬۱۵۴
باواریا	مونیخ	۷۰٬۵۴۹	۱۲٬۵۳۸٬۶۹۶
بادن-وورتمبرگ	اشتوتگارت	۳۵٬۷۵۲	۱۰٬۷۵۳٬۸۸۰
نیدرزاکسن	هانوفر	۴۷٬۶۱۸	۷٬۹۱۸٬۲۹۳
هسن	ویسبادن	۲۱٬۱۱۵	۶٬۰۶۷٬۰۲۱
زاکسن	درسدن	۱۸٬۴۱۶	۴٬۱۴۹٬۴۷۷
راینلاند-فالتز	ماینز	۱۹٬۸۴۷	۴٬۰۰۳٬۷۴۵
برلین	برلین	۸۹۲	۳٬۴۶۰٬۷۲۵
اشلسویگ-هولشتاین	کیل	۱۵٬۷۶۳	۲٬۸۳۴٬۲۵۹
براندنبورگ	پوتسدام	۲۹٬۴۷۷	۲٬۵۰۳٬۲۷۳
زاکسن-آنهالت	ماگدبورگ	۲۰٬۴۴۵	۲٬۳۳۵٬۰۰۶
تورینگن	ارفورت	۱۶٬۱۷۲	۲٬۲۳۵٬۰۲۵
هامبورگ	هامبورگ	۷۵۵	۱٬۷۸۶٬۴۴۸
مکلنبورگ-فورپومرن	شورین	۲۳٬۱۷۴	۱٬۶۴۲٬۳۲۷
زارلاند	زاربروکن	۲٬۵۶۹	۱٬۰۱۷٬۵۶۷
برمن	برمن	۴۰۴	۶۶۰٬۹۹۹

دپت چرخه‌توئون

• شرقی آلمان
• غربی آلمان
• هیتلر
• روم مقدس امپراتوری