سوییس
مختصات: ۰۰″ ۲۰′ ۸°شرقی ۰۰″ ۵۰′ ۴۶°شمالی / ۸٫۳۳۳۳۳۳۳غرب ۴۶٫۸۳۳۳۳۳۳جنوب
|سوئیس یا سوییس (آلمانی جه: Schweiz، فرانسوی جه: Suisse، ایتالیایی جه: Svizzera) که ونه رسمی نوم سوئیس ِکنفدراسیون شابلون:لاتین جه هسته، اتا کشور ِنوم هسته که اروپای غربی منطقه دله دَره و شمال جه آلمان، شرق جه اتریش و لیختن‌اشتاین، جنوب جه ایتالیا و غرب جه فرانسه جه سامون دانّه. این کشور جمعیت ۷٫۵ میلیون نفره[۱] و ونه گتی (=مساحت) ۴۱٬۲۹۰ کیلومتر مربع هسته.[۲] سوئیس کشوری هسته که ونه حکومِت فدرال جمهوریه و ۲۶تا ایالت دانّه که وشون نوم ره «کانتون» گانّه و هرکامین سِوا-سِوا اداره وانّه.
Confoederatio Helvetica (لاتین) Schweizerische Eidgenossenschaft (آلمانی) Confédération suisse (فرانسوی) Confederazione Svizzera (ایتالیایی) Confederaziun svizra (رومانش) سوئیس |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| ملی شعار: اِتّا همه وسّه، همه اِتّا وسّه | ||||||
| ملی سرود: مزموز سوویس |
||||||
 |
||||||
| نیشتنگا | برن شرقی′۲۷°۷ شمالی′۵۷°۴۶ / ۷٫۴۵غرب ۴۶٫۹۵جنوب | |||||
| گت‌ترین شهر | زوریخ | |||||
| رسمی زوون | آلمانی ایتالیایی فرانسوی رومانش |
|||||
| حکومت ِنوع | کنفدرالیسم | |||||
| حاکمون نوع • پارلمونی جمهوری |
اولی ماورر پاسکال کوچپین |
|||||
| گتی | ||||||
| - | گتی | ۴۱٫۲۸۵کیلومتر مربع (۱۳۶) | ||||
| - | ئو (٪) | ۴.۲ | ||||
| جمعیت | ||||||
| - | سرشماری | ۷٬۵۹۱٬۴۰۰ (۹۵ام) |
||||
| - | جمعیت انبسی | ۱۸۱.۴/km۲ (۶۱ام) | ||||
| جی‌دی‌پی | (تخمین ۲۰۰۷) | |||||
| - | مجموع | ۲۹۶.۲ میلیارد دلار (۳۸ام) | ||||
| - | سرانه | ۳۸٬۷۰۶ دلار (۶ام) | ||||
| اچ‌دی‌آی (۲۰۰۶) | ۰٫۹۵۵ (بالا) (۷ام) | |||||
| پول یکا | فرانک (CHF) |
|||||
| زمونی منطقه | UTC (جهونی ساعت+۲) | |||||
| - | تابستونی (DST) | CEST (جهونی ساعت) | ||||
| اینترنتی دامنه | .ch | |||||
| تلفن پیش‌شماره | +۴۱ | |||||
.svg)
.svg)
سوئیس نیشتنگا (=پایتخت) نوم برن هسته و ونه اقتصادی قطبون دِتا شهر ِژنو و زوریخ هستنه. سوئیس ثروتمندترین کشورون جه هسته و ونه سرانهی ِدرآمد ۳۹٬۰۰۰ دلار هر نفر وسّه هسته.[۲]
سوئیس ِکشور چن‌زوونه هسته و ونه دله چارتا زوون ِآلمانی، فرانسوی، ایتالیایی و رومانش رسمی هَستنه.
سوئیس دِنیا دله بی‌طرفی جه معروف هسته. این کشور سال ۱۸۱۵ تاسا هَنتا هیچ جنگ دله شرکت نَکارده.[۳] همینسه خله از بین‌المللی سازمان‌ها، سرخ صلیب و جهونی تجارت سازمان واری، ونه دله دَرنه. متحد ملل سازمان هم دِتا شعبه اروپا دله دانّه که اتا همین ژنو دَرون دَره. سوئیس ِملّی روز ۱ اوت ۱۲۹۱ هسته و این روز ره سوئیس دله ملی تعطیلات جزء هاکِردنه.
تاریخدچی‌ین
سلتیون اولین کسایی بینه که سوئیس دله دَیینه. اتا تیره وشون جه که هلوتیا (Helvetia) نوم داشتنه پیش از رومیون سوئیس دله دَیینه و ژورا و آلپ ِکوهون دله زندگی کاردنه و اونجه ره هلوتیا نومِستنه. هلوتیا ره سال ۵۸ پیش از میلاد ژولیوس سزار بَییته. قرن پنجم میلادی ژرمنون این سرزمین دله بمونه و روخنه‌ئون پَلی سِره بِساتنه. ژرمنون و بورگون (Burgun) و فرانکون چنتا مستقل ِجامعه تشکیل هِدانه. وشون سال ۶۳۹ میلادی اتا دولِت بساتنه که بعداً ونه نوم فرانسه بَیّه. قرن نهم گادِر سوابیا (Swabia) و بورگوندیون (Burgundians) همدیگه سِوا بَیینه و سال ۱۰۳۳ روم مقدس امپراتوری وشون ره دِباره اتا متحد منطقه هاکِرده. منطقه‌ی ِحکومت قرن سیزَّهم کنت‌ها و خاندان‌ها هابسبورگ) و محلی حاکمون میون تقسیم بیّه. سال ۱۲۹۱ سه‌تا منطقه اوری و شوایتس (Schweiz) و اولتروالدن (Ulterwalden) نوم جه اتا اتحادیه بساتنه که ونه قوانین هَنتا سوئیس ِکنفدراسیون سَر استفاده وانه ولی اسای ِسوئیس فقط همون اوری ِمناطق ره شامل وانه.
سیاستدچی‌ین
سوئیس ِاساسی قانون ۲۹ مه ۱۸۷۴ تصویب بیّه و ونه دله خله دَس بَوِردنه. سوئیس ِسیاسی سیستم چنتا سِوا-سِوا دموکراسی جه بساته بیّه که بعضی‌شون مستقیم و بعضی‌شون غیرمستقیم هستنه ولی همه‌ی ِاینان ِاساس مردم ِِحاکمیت ِحق و قدرتون ِسِوا بَموندِستِن هَسته. فدرال ِانتخابات دله تمام ِشهروندون که ۱۸ سال دارِن، تونّه رای هادِن. سوئیس ِمردم خله سیاسی کارون دله مشارکت دارنه و خله رفراندوم سوییس ِمناطق دله انجام گَنّه و اکثریت ِآراء ره همیشه تصویب کانّه.
اکثریت دیکتاتوری ِاصل ره سوییس قانون دله دَرنظر نَییتنه. یعنی هرچی که اکثریت بِخائِن اجرا وانه و اقلیتون اینتی نتونّه شه بِخاستی‌ئون ره انجام هادِن مگر اکثریت وشون ره اجازه هادِن. فی‌المثل مسلمون‌ها حق نِدارنه این کشور دله مسجد وسّه مناره بی‌یِلِن چون اکثریت رای هِدانه که وشون این کار ره نَکانِن.
مهم ِحزبوندچی‌ین
- سوسیال دموکرات ِحزب
- رادیکال دموکرات ِحزب
- مسیحی دموکراتیک ِمردمی حزب
- سوئیس ِمردمی حزب
- سبز ِحزب
- لیبرال حزب
- انجیلی پروتستان ِمردمی حزب
- فدرال دموکراتیک ِاتحاد
- سوئیس کارگری حزب
تقسیمات کشوریدچی‌ین
سوئیس ۲۶تا کانتون دانّه:
| رج | کانتون نوم | ایالت ِگتترین شهر |
|---|---|---|
| ۱ | آپینزیل آپنزل آوسررودن | هیریساو |
| ۲ | آپینزیل انرودن | آپینزیل |
| ۳ | آرگاو | آراو |
| ۴ | اوبوالدن | سارنن |
| ۵ | بازل | بازل |
| ۶ | بازل لاندشافت | لیستال |
| ۷ | برن | برن |
| ۸ | تورگو | فرونفیلد |
| ۹ | تیچینو | بیلینزونا |
| ۱۰ | زوریخ | زوریخ |
| ۱۱ | زوگ | زوگ |
| ۱۲ | ژنو | ژنو |
| ۱۳ | سن گالن | سن گالن |
| ۱۴ | سولوتورن | سولوتورن |
| ۱۵ | شفوزان | شافهاوزن |
| ۱۶ | شوئیز | شویدز |
| ۱۷ | فریبورگ | فریبورگ |
| ۱۸ | گروبوندان | خور |
| ۱۹ | گلاروس | گلارول |
| ۲۰ | لوسرن | لوسرن |
| ۲۱ | ندوالدن | اشتانز |
| ۲۲ | نوشتل | نوشتل |
| ۲۳ | واد | لوزان |
| ۲۴ | والیس | سیوون |
| ۲۵ | یورا | دیلیموند |
| ۲۶ | یوری | آلت دورف |
اقتصاددچی‌ین
سوئیس اروپای اتحادیه دله دَنی‌یه ولی اروپای ِآزاد ِتجارت ِانجمن (EFTA) دله عضو هسته. سال ۱۹۹۹ میلادی سوییس اروپای اتحادیه جه قرارداد دَوِسته و EFTA ِعضو بیّه تا راحت‌ته همدیگه جه تجارت هاکِنِن. بانکداری، بیمه‌یی شرکتون و توریسم سوییس ِاقتصاد دله خله تأثیر دارنه. ژنو و زوریخ سوییس ِتوریسم‌کَرترین شهرون جه هَستنه و سوییس ِکوهی مناطق دله ورفی ورزش‌ها خله انجام وانه.
مردمدچی‌ین
سوئیس ِجمعیت هفت و نیم میلیون نفر هسته. این جمعیت ِ۶۴٪ آلمانی ره شه ماری زوون دونّه، اینان ویشته شمالی و مرکزی قسمتون دله درنه. ۱۹٪ فرانسوی هستنه که ویشته غربی جائون درنه. ۸٪ ایتالیایی گپ زنّه و جنوب درنه و فقط یک درصد رومانش هستنه که جنوب‌شرقی دَرنه.[۴]
حدوداً سوئیس ِجمعیتِ ۲۲٪ ره مهاجرون تشکیل دِنّه.[۵]
اکثریت دین مسیحیت هسته. ۴۳٪ کاتولیک و ۳۵٪ پروتستان و ۲٪ ارتودوکس هستنه. ۴٪ ِدین هم اسلام هسته. [۲].
وابسته جستاروندچی‌ین
| ویکی تلمبار دله بتونّی پرونده‌ئونی که سوییس خَوری دَره ره پیدا هاکنین. |
منابعدچی‌ین
- Reginbogin, H.R. شابلون:یادکرد/وD.F. Vagts. Faces of Neutrality: A Comparative Analysis of the Neutrality of Switzerland and Other Neutral Nations During WW II. Geschichte: Forschung und Wissenschaft Series. International Specialized Book Service Incorporated, 2009. ISBN 9783825819149شابلون:یادکرد/بازبینی.
پانویسدچی‌ین
- ↑ «Press release of the Federal Statistical Office». هارشی‌یه بیی ۱۳–۰۲–۲۰۰۸ گادِر.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ «CIA World Factbook section on Switzerland». سیا. هارشی‌یه بیی ۱۳–۰۲–۲۰۰۸ گادِر. خطای منبع: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «cia» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است - ↑ [[#CITEREFReginboginVagts2009|Reginbogin شابلون:یادکرد/و Vagts،Faces of Neutrality: A Comparative Analysis of the Neutrality of Switzerland and Other Neutral Nations During WW II]]،105.
- ↑ Swiss Federal Statistical Office. “Languages and religions - Data, indicators». Retrieved on 2007-10-09. The first number refers to the share of languages within total population. The second refers to the Swiss citizens only.
- ↑ Ausländerinnen und Ausländer in der Schweiz - Bericht 2008 (آلمانی) (1196 کیبی‌بایت), Swiss Federal Statistical Office, page 12.