چک (کشور)

Česká republika, Česko
چــِک
Česká republika, Česko; چــِک
	ملی شعار: «Pravda vítězí»; «حقیقت ِپیروزی»
	ملی سرود: Kde domov můj?; «مه سِره کوئه؟»;
	چــِک ِموقعیت
نیشتنگا; (و گتترین شهر)	پراگ; شرقی′۲۸°۱۴ شمالی′۰۵°۵۰ / ۱۴٫۴۶۷غرب ۵۰٫۰۸۳جنوب
رسمی زوون	چکی
حکومت ِنوع	جمهوری
حاکمون نوع ; • رئیس‌جمهور; • نخست‌وزیر	; واسلاو کلاوس; میرک توپولانک
موارد منجر به تشکیل; چکسلواکی	۱ ژانویه ۱۹۹۳
گتی
جمعیت
اچ‌دی‌آی (۲۰۰۶)	۰٫۸۹۷ (بالا) (۳۵ام)
پول یکا	کرونا (CZK)
زمونی منطقه	CET (جهونی ساعت+۱)
اینترنتی دامنه	.cz
تلفن پیش‌شماره	+۴۲۰

مختصات: شرقی′۴۵°۱۵ شمالی′۴۵°۴۹ / ۱۵٫۷۵غرب ۴۹٫۷۵جنوب / −۱۵٫۷۵;−۴۹٫۷۵

شِمه منظور شاید اینتا بی‌بائه: چک (گجگجی بیری).

چک ِجمهوری (چکی جه: Česká republika, Česko) اتا کشور نوم هسته که مرکزی اروپا دله دَره و اروپای اتحادیه دله عضو هَسته. این کشور ره اول ژانویه ۱۹۹۳، چکسلواکی تجزیه بیّه په، تأسیس هاکِردنه. ونه نیشتنگا (=پایتخت) و گت‌ترین شهر نوم پراگ هسته. چک اروپای ِاتحادیه دله دَره ولی ونه رسمی پول هَنتا کرونا هَسته.

چک ِجمهوری ِجمعیت ۱۰ میلیون و پونصد هزار نفر نزدیکی و ونه رسمی زوون نوم چکی هسته که اسلاوی زوونون ِرَجه دله جا گیرنه. پراگ ِشهر تیناری ۱٫۳ میلیون نفر جمعیت دانّه. چک دریا جه راه ندانّه و خاشکی وسط کَته. ونه مناطق سه‌تا تاریخی ناحیه هَستنه که وشون نوم بوهم، موراوی و سیلزی هَستنه. این سه‌تا تاریخی ناحیه فقط چک ِسامون دله دَنینه و وشون ِبعضی قسمتون خاجری کشورون دله دَره.

چک ِمردِمون خله دین و مذهب ِدَربند نینه و قدیم تاسا وشون ره همین ویژگی جه اِشناسِنّه.^[۱] سال ۲۰۱۱ ِسرشماری دله، ۴۵٫۲ درصد شه دین ِخَوری جِواب نِداشتنه هادِن و ۳۴٫۲ درصد هم بائوتنه دین نِدارنه. فقط ۱۰٫۳ درصد بائوتنه مسیحیت په‌روو هَستنه که ویشته رومی ِکاتولیک بینه و ۹٫۴ درصد هم بقیه‌ی ادیان جه بینه.^[۲] پیش‌ته سال ۲۰۰۵ میلادی اتا نظرسنجی دیگه دله، فقط ۱۰ درصد بائوتنه که خدا ره قبول دارنه.^[۳]

چک ِجمهوری اولین کشوری هَسته که کمکان ِمؤسسین جه بینه و جهونی بانک وه ره اتا توسعه‌بَدی کشور دونده.^[۴] این کشور ِانسانی توسعه شاخص مرکزی اروپا و شرقی اروپا دله، همه جا جه ویشته‌ره.^[۵]

تاریخ

چک قبلاً چکسلواکی ِدله دَیّه. این کشور سابقاً کمونیستی بی‌یه و شرقی بلوک دله دَیّه. شوروی ِرِقِدبوردِن په، کم‌کم چکسلواکی ِمردمون هم سوسیالیستی نظام جه دَست بَکشینه و دِتا کشور بَیینه: چک و اسلواکی.

فرهنگ

چک ِمردِمون چکی ِزوون جه گَپ زَنّه و اکثریت بی‌دین هَستنه. پراگ، برنو، پلزن، استراوا و لیبه رتس این کشور ِمهم‌ترین شهرون هَستنه.

چک دله اتا گت ِایالت دَره که ونه نوم زودت هَسته و ونه مردِمون آلمانی بینه. زودت تا چک ِیک‌سوم ره شامل وانه و ونه غربی مناطق ره دانّه. رایش سوم گادِر ات‌مدت آلمان ِسامون دله دَیّه و اسا چک شِنه.

چک ِمعروفترین نویسنده کافکا بی‌یه که آلمانی جه کتاب نِوِشته ولی پراگ و بوهم دله زندگی کارده. چک ِاولین رئیس‌جمهور، واسلاو هاول، اتا معروف ِنمایشنومه‌نویس بی‌یه. داوید چرنی هم اتا چِکی موجستمه‌ساز هَسته که شه عجیب-غریب کارون وسّه معروف بیّه.

کشوری تقسیمات

چک سال ۲۰۰۰ میلادی جه ۱۳تا اوستان (چکی زوون جه: kraje) دانّه. هر اوستان شه وسّه ونه اتا «اوستانی شورا» (krajské zastupitelstvo) داره. این شورای ِرییس هم اون اوستان ِدله اوستاندار وانه.

چک اوستانون نقشه.

(ماشین ِپلاک)	استان	نیشتنگا	جمعیت (سال ۲۰۰۴)	جمعیت (سال ۲۰۱۰)
A	پراگ، نیشتنگا (Hlavní město Praha)		۱٬۱۷۰٬۵۷۱	۱٬۲۵۱٬۰۷۲
S	مرکزی بوهم اوستان (Středočeský kraj)	اداری نیشتنگا: پراگ	۱٬۱۴۴٬۰۷۱	۱٬۲۵۶٬۸۵۰
C	جنوبی بوهم اوستان (Jihočeský kraj)	چسکه بودیوویتسه	۶۲۵٬۷۱۲	۶۳۷٬۷۲۳
P	پلزن اوستان (Plzeňský kraj)	پلزن	۵۴۹٬۶۱۸	۵۷۱٬۸۳۱
K	کارلووی واری اوستان (Karlovarský kraj)	کارلووی واری	۳۰۴٬۵۸۸	۳۰۷٬۳۸۰
U	اوستی ناد لابم اوستان (Ústecký kraj)	اوستی ناد لابم	۸۲۲٬۱۳۳	۸۳۵٬۸۱۴
L	لیبرتس اوستان (Liberecký kraj)	لیبرتس	۴۲۷٬۵۶۳	۴۳۹٬۴۵۸
H	هرادتس کرالووه اوستان (Královéhradecký kraj)	هرادتس کرالووه	۵۴۷٬۲۹۶	۵۵۴٬۳۷۰
E	پاردوبیتسه اوستان (Pardubický kraj)	پاردوبیتسه	۵۰۵٬۲۸۵	۵۱۶٬۷۷۷
M	الوموتس اوستان (Olomoucký kraj)	الوموتس	۶۳۵٬۱۲۶	۶۴۱٬۵۵۵
T	موراوی-سیلزی اوستان (Moravskoslezský kraj)	استراوا	۱٬۲۵۷٬۵۵۴	۱٬۲۴۴٬۸۳۷
B	جنوبی موراوی اوستان (Jihomoravský kraj)	برنو	۱٬۱۲۳٬۲۰۱	۱٬۱۵۲٬۸۱۹
Z	زلین اوستان (Zlínský kraj)	زلین	۵۹۰٬۷۰۶	۵۹۰٬۵۲۷
J	ویسوچینا اوستان (Vysočina)	ییهلاوا	۵۱۷٬۱۵۳	۵۱۴٬۸۰۵