مارشال پلن
مارشال پلن یا مارشالِ طرح (انگلیسی جه: Marshall Plan) که ونه رسمی نوم اروپایِ بازیابیِ برنومه (ERP) بی‌یه، اتا پروژه بی‌یه که آمریکای متحد ایالات اجرا هکرده تا هیوده‌تا اروپایی کشور اقتصاد ره از نو بساجه. این پروژه‌یِ هدف این بی‌یه که اروپایِ غربی و جنوبی کشورون بتونن شه شرایط ره باثبات هاکنن تا شه دموکراتیکِ نهادها ره حفظ دارن.
| مارشال پلن | |
|---|---|
| بە انگلیسی: European Recovery Program | |
| جزئی از | پیامدهای جنگ جهانی دوم |
| منسوب به | جورج مارشال |
| کشور | متحده ایالات آمریکا |
| پئی‌ته | Mutual Security Agency، Mutual Security Act |
| پیشی | Morgenthau Plan |
| شروع | ۳ آوریل ۱۹۴۸ |
| پایان | ۳۰ نوامبر ۱۹۵۱ |
| مصوبِ | 80th United States Congress |
آمریکایِ سیاستمدارون ترسینه که جهونی جنگ دوم ِعواقب باعث بوو که فقر، بیکاری و مهاجرت انده زیاد بوون که غربی اروپایِ مردم کمونیسم جه دِل دَوِندِن. ۵ ژوئن ۱۹۴۷، آمریکایِ خارجه‌یِ وزیر، جورج سی. مارشال، بورده هاروارد دانشگاه دله شه طرح خَوِری گپ بزو و این طرح جا صحبت هاکرده: «حقیقت که اروپایی‌شون تا سه یا چار سال آینده انده خله کمبود دارنه و ام‌جه خِراک و کشاورزی محصولات ونه بَیرن که نتونّه ونه پول ره هادن. اسا یا ونه وشون ره ویشته کومِک هکردن یا ونه اقتصادی و اجتماعی عواقب ره هارشی‌ین. که سیاسی رِقِد دپاتن ره باعث وونه که خله نخاش هسته»
۳ آوریل ۱۹۴۸ هری ترومن، آمریکای رییس‌جمهور، اینتا طرح راقاضی دکته و وه ره قانون هاکرده. اینتی بیّه که اتا کمیته بساتنه که اروپایی کشورونِ اقتصاد ره کومِک هاکنن. اوائل آمریکا خاسته که این طرح جا تموم اروپایی‌ئون ره کومک هاده ولی شوروی شه ره کنار بکشی‌یه و اَی شه متحدِ کشورون ره هم مزراب دینگوئه که پول قبول نکانن. همینسه کشورونی که کمونیستی نئینه مارشال طرح جه پول گیتنه: اتریش ، بلجیک ، دانمارک ، فرانسه ، یونان ، ایسلند ، ایرلند ، ایتالیا ، لوکزامبورگ ، هلند ، نروژ ، پرتغال ، سوئد ، سوئیس ، ترکیه ، انگلیس و غربی آلمان.
اتا اداره (ECA) بساتنه که پل جی. هافمن ونه رییس بی‌یه و بیش از ۱۳ میلیارد دلار پول، که اسا حدود ۱۱۵ میلیارد دلار (سال ۲۰۲۱) قایده ارزش داشته، ره کشورون میون رَسِد هاکرده. این پول ره وسط دینگونه که اروپایی مملکتونِ کشاورزی و صنعت ره از سر بساجن، مالی ثبات برقرار هاکنن و تجارت ره ویشته هاکنن. این پول، ویشته بلاعوض کومِک بی‌یه و آمریکا دیگه انگار اینتا پول ره هاکرد بی‌یه ولی بعضی کومِک‌ها ره هم بصورت وام دائه.
اروپایی‌ها که خاستنه بتتر این پول ره کار بزنن، اتا کمیته بساتنه که فرانسه و انگلیس ونه سردمدار بَینه و اتا چار ساله طرح بی‌یشتنه. اول شونزده‌تا کشور بینه و اَی غربی آلمان هم بمو وشون جمع دله و هیوده‌تا بَینه. این کمیته که ونه په ره دچینه، بعداً اروپای اقتصادی کایری سازمان (OEEC) جه جایگزین بیّه.
مارشال پلن خله بدردی بی‌یه و خار-خار جواب هدا. غربی اروپا دله کشورها 15 تا 25 درصد شه GNP ره بالا بکشینه. شیمیایی صنایع، مهندسی و فولاد هم خله رشد هاکردنه. سال ۱۹۴۹ آمریکای رییس‌جمهور این طرح ره گسترش هدا و چارتا نقطه برنامه ره هدا که تموم دنیایِ اقتصاد ره کومِک هاکنن.
منبع
دچی‌ین- Jeff Wallenfeldt. «Marshall Plan» (انگلیسی). بریتانیکا.