بابل شهرستون
مختصات: شرقی۵۲°۲۵′ شمالی۳۶°۲۰′ / °۵۲٫۴۱شرقی °۳۶٫۳۳شمالی
- دیگه کاروری ئون سر بابل شهرستون (گجگجی بایری) ره بوینین.
بابل شهرستون مازرون اوستان ره اتا شهرستون هسته . وِنه نیشتگاه شهر بابِل هسه. وِه اتا از مهم‌ترین شهرستون‌های شِمال کشور هسّه و شهر بابِل به ۲ منطقه تقسیم بونه. بابلِ شهرستون بیشترین جمعیت ره اوستان دله دارنه و بعد رشت بیشترین جمعیت ره شمال کشور دله دارنه. بابلِ شهرِ جمعیت، سرشِماری ۱۳۹۱ دله ۲۱۹٬۴۶۷ نفِر و بابلِ شهرستونِ جمعیت ۴۹۵٬۴۷۲ نفر بیه. بابل اتا از شهرهای مهم شمال کشور در امور تجارت، دانشگاهی، پزشکی و کشاورزی هسّه. اینتا شهر بخاطر فراونی زیاد نارنج‌دارهاش، به «شهر بهار نارنج» معروف هسّه.
بابل   
|
تاریخ
دچیینغیر معاصر
دچییناینتا شهرنوم در روزگاران کهن مامطیر بيه. ابن فقیه، ابوالفداء، مقدسی و نویسنده کتاب حدودالعالم این شهر جا به نامهای مَمَطیر و مامَطیر یاد هَكِردنه. ابن اسفندیار در کتاب تاریخ طبرستان، درباره نام‌گذاری این شهر به مامطیر نويسنه:
آن موضع که مامطیر است به چشم امام حسن بن علی دلگشای و نزه آمد، آبگیرها و مرغان و شکوفه‌ها و ارتفاع بقعه و نزدیک به ساحل دریا دید، گفت: بقعة طیبة و ماء طیرٌ...
اما اولیاالله آملی در شِه تاریخ اینتا نظریه ره رد كِنّه، چونکه روایات و آثار اسلامی شیعه دله دراینتا باره خبری بَئوت نَیِّه. اردشیر برزگر در کتاب «تاریخ تبرستان پیش از اسلام» در باره مامطیر بئوته که اینتا نوم، معرب نوم مامیترا هسّه و اینتا شهر باستانی جای گت ميترا و به بیان دیگر، آتشکده میترا بيه.
تا میانه سده هشتم هجری، اینتا شهر ره به نوم مامَطیر دونسّنه تا اون که کیاییان جلالی آخرین شاه باوندیه - فخرالدوله حسن - ره شکست هدانه و در همون سال سادات مرعشی به سرپرستی میر بزرگ از آمل قیام هکردنه و کیاییان ره شکست هدانه و مامطیر ره تسخير هكردنه. سید قوام الدین مرعشی وارد مامطیر بيه و رفت‌وآمد دراویش مرعشی باعث رواج کسب‌وکار در مامطیر بيه و شهرِ نوم به بارفروش ده تغییر هدائه.
مرعشیون تا سال ۱۰۶ هجری قمری در مازندران حکومت هکردنه. اینتا سال دله شاه عباس اونا ره برکنار هكرده و اینتا منطقه ره تابع حکومت مرکزی قرار هدائه. اینتا دوران دله به نظر برخی تاریخ‌نویسان رفته‌رفته شهرنوم به بارفروش تغییر هکرده و پسوند ده از ونه نوم حذف بيه. البته برخی معتقدنه که اینتا تغییر نوم در اواخر زندیه و اوایل قاجار اتفاق دكته.
اینتا شهر ظاهراً در اواخر دوران قاجار باول نامیده بيه که اینتا نوم از رودخانه باول رود که اَمروزه بابل رود خوانده بونه بَيیت بيّه. سرانجام در سال ۱۳۱۴ به بابل تغییر نوم هدائه.
معاصر دوران
دچییندر روز یکم آذر سال ۱۳۱۴ هجری خورشیدی نومِ بارفروش همراه با ساخت ساختمان‌های تازه دولتی همچون اداره پست (۱۳۱۵)، در کنار سبزه میدان و ساختمان‌های شهرداری و شهربانی (۱۳۱۴) به شهر بابل تغییر نام بيته. نوم بابل از نوم رودخانه باوُل بيته بيه و اکنون به رود بابل معروف هسّه. البته امروزه با توجه به ساخت‌وسازهای فراوان و گسترش فضای شهر این رودخانه تقریباً در قسمت‌های مرکزی شهر قرار داينه.
بابل شهرستون ۱۱ شهر و ۷ بخش دارنه که وشون وسعت ۱۵۷۸ کیلومتر مربع هسّه. جنگل‌های طبیعی شهرستان بابل ۴۹۹۳۶ هکتار هسّه و روخنه بابلرود از روخنه‌های مهم اینتا شهر هسِّه. اینتا شهر دارای آب‌وهوای معتدل و مرطوب هسّه.
بابل اتا از شهرهای مهم شمال کشور در امور تجارت، دانشگاهی، پزشکی و کشاورزی هسّه.
پل محمدحسن‌خان توسط محمدحسن خان قاجار با قدمتی بیش از ۲۰۰ سال و در اواخر دوره افشار بر روی روخنه بابل ساخته بَيّه. نکته جالب در ساخت اینتا پل استفاده از زردي مُرغِنه هسّه. در دوره صفوی اتّا گت دریاچه و زیبا در جنوب شهر وجود داشته که در وسط اون تپه‌ای همانند اتا جزیره کچيک خودنمائی کِردِه که به‌علت سرسبزی و زیبائی باغ‌های اطراف اینتا دریاچه زیبا اینتا محل بنام (بحر ارم) نام‌گذاری بيه. اینتا دریاچه سال‌ها پیش خشک هيته و در حال حاضر محل سکونت مردم هسه که به دو قسمت بحرارم غربی و بحرارم شرقی معروفه.
از ۲۰ نفر پایه‌گذاران اولیه حزب ملی ایران در سال ۱۳۲۰، ۳ نفر از اهالی شهر بابل بينه.
در منطقه مازندران و گیلان که در زمان رضا شاه به استان‌های اول و دوم نام‌گذاری بينه رضا شاه تنها در بابل دارای کاخ و محل سکونت بيه. از اینتا کاخ هم‌اکنون به‌عنوان کتابخانه دانشگاه علوم پزشکی بهره‌برداری بونه.
بابل همچنین با پیش‌شماره تلفنی ۰۱۱۱ مرکز اتا از ۸ بخش مخابراتی ایران هسه. اینتا شهر به شهر بهارنارنج معروفه.
سیاسی تقسیمات
دچی‌ین
- بخش امیرکلا
- شهرها: امیرشهر
موقعیت جوغرافیایی
دچیینشهرستون بابل، مازرونِ اوستانِ وسط دره. اینتا شهرستون از شِمال به شهرستون‌های بابلسر و فریدونکنار، از شمال شرقی به سیمرغ (کیاکلا)، از شرق به قائم شهر و سوادکوه شمالی، از جنوب شرقی به سوادکوه، از غرب به آمِل و از جنوب به شهرستون فیروزکوه که تهرانِ اوستان دله دره هِمسایه هسه.
مردمون نامور
دچییننیکوکارون: سید حسین فلاح نوشیروانی، محمد صادق شفیع زاده، دكتر سيد على طبرى پور
دانشمندا: شاهرخ مسکوب، منوچهر فرهنگ، احمد قهرمان، محسن ثلاثی، سید محمدباقر حجتی، ابوالقاسم اسماعیل پور، محمد اردشیر، حسن انوشه، احمد عبداله‌زاده بارفروش
علما: سعید العلماء، علی اصغر مازندرانی، میرزا شفیع مازندرانی، شیخ کبیر، زین العابدین حائری مازندرانی، فانی، آیت الله هادی روحانی
هِنِرمندا: داود رشیدی، سعید امیرسلیمانی، پرویز بهرام، مائده طهماسبی، اردلان شجاع‌کاوه، اسرافیل شیرچی، مکرمه قنبری، پریناز ایزدیار، مریم کاویانی، منوچهر طبری، مهدی فلاح
شاعرون: امیر پازواری، محمد عاصمی
خوانندگان: دلکش، مازیار، بیژن مرتضوی، افشین (خواننده)، آریا آرام نژاد، ماهان بهرام خان، بیژن بیژنی
شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی: مسیح (معصومه) علی نژاد، قاسم معتمدی، کریم معتمدی، حسن قشقاوی، محمود نبویان، محمد مجدآرا، سعید قاسمی‌نژاد
ورزشکارون: امامعلی حبیبی (کِشتی گیر)، عبدالله موحد (کشتی گیر)، نوشاد عالمیان (پینگ پنگ باز)، سوسن حاجی پور(تکواندو کار)، بشیر باباجانزاده (کشتی گیر فرنگی)، مجتبی میرزاجانپور (والیبالیست)، حامد طالبی زرین‌کمر (کشتی گیر)، مهران رضازاده (کشتی گیر)،جلال زمان(کشتی گیر)، سهراب انتظاری(فوتبالیست)،هادی نوروزی(فوتبالیست)، نیما عالمیان(پینگ پنگ باز)، پوریا عمرانی (پینگ‌پنگ‌باز)، محجوبه عمرانی (پینگ پنگ باز) وسید مجتبی حسینی (کیک بوکسینگ کار )، مقداد کامرانی ( ووشوکار - موی تای کار)، حمید صفی نژاد (گراپلینگ کار)، ایمان عابدی (موی تای کار) ...
-
امامعلی حبیبی -
عبدالله موحد -
امیر پازواری
گردشگری طبیعی جائون
دچییندریاچهها
دچی‌ین
- دریای مازرون (خزر): از بابِل تا مازرونِ دریای ساحل، ۱۵ کیلومتر فاصله هسه.
- دریاچه سد البرز
- دریاچه سد شیاده
- دریاچه کامی کلا
- دریاچه آب بندون رمنت
جنگِل‌ها
دچی‌ین- جنگل لفور
- جنگل نارنجلو
- جنگل شیاده
- جنگل بابلکنار
- جنگل ویوج
- جنگل طبیعت
آبشارها
دچی‌ین- آبشار حاجی شیخ موسی
- آبشار کیمون
- آبشار تیرکن
- هفت آبشار
- آبشار کیمون
چشمه‌ها
دچی‌ین- چشمه آب گرم اَزرو
ییلاق‌ها
دچی‌ین- فیلبند
- شیخ موسی
- ورزنه
- لهه
- انیژدون
- شالدرکا (طایفه طالش)
- شالینگچال
تاریخی و مذهبی جائون
دچی‌ین- بقعه امامزاده قاسم معروف هسه به آستانه
- بقعه سلطان محمد طاهر
- بقعه درویش فخرالدین
- مسجدجامع
- تکیه پیرعلم
- تکیه مقریکلا
- تکیه حصیرفروشا
- قصر سابق شاه
- برج دیده بانی
- پل محمدحسن خان
- ساختمان شهرداری
- (موزه بابل) ساختمان شهربانی
- ماهی فروشای بازار
- مقبرهٔ درویش علمبازی
- مقبره حاجی شیخ موسی، ییلاق شیخ موسی خش بند پی شرقی دله دره
- سقاخانه شیاده، بخش بندپی غربی دله دره
- حمام عمومی روستای نمودارکلاه
- تکیه فیلبند
- مقبره ملا محمد شهر آشوب
آموزش عالیِ مرکزا
دچی‌ین
بهداشت
دچیینبیمارستان ها
دچی‌ین- بیمارستان روحانی (بلوار کشاورز) [[۴]]
- بیمارستان شهید بهشتی (خیابون سرگرد قاسمی) [[۵]]
- بیمارستان شهید یحیی نژاد (خیابون مصطفی خمینی) [[۶]]
- بیمارستان کودکان شفیع زاده (امیرشهر، خیابون امام) [[۷]]
- بیمارستان بابل کلینیک (خیابون سید جمال الدین اسدآبادی) [[۸]]
- بیمارستان چشم پزشکی میناگر (بلوار کشاورز)
- بیمارستان مهرگان (بلوار شهید بهشتی)
- بیمارستان فاطمه زهرا (بلوار نوشیروانی) [[۹]]
- بیمارستان ١٧ شهریور (مرزی کلاً) [[۱۰]]
- بیمارستان نیکان (در دست ساخت) (جاده قائم شهر)
داروخانه های شبانه روزی
دچی‌ین- داروخانه دکتر پریدل (خیابون مصطفی خمینی)
- داروخانه دکتر صالحیان (میدون کشوری)
- داروخانه دکتر برادران (چهار راه امیرکبیر)
- داروخانه دکتر رضایی روشن (امیرکلا، خیابون امام)
- داروخانه دکتر داوودی (بلوار کشاورز)
- داروخانه دکتر رستمی (گلوگاه)
- داروخانه دکتر رمضانی (امیرکلا، خیابون امام)
بازارها و مراکز خرید
دچیینمیوه و تره بار
دچی‌ین- میدان بار امام (بلوار امام رضا)
- بازار روز نوشیروانی (بلوار نوشیروانی)
- بازار روز رضوان (خیابون امام)
- بازار روز امام رضا (حیدرکلا)
- بازار روز مسجد جامع (خیابون بازار، مسجد جامع)
- بازار روز امام حسین (میدون امام حسین)
ماهی فروشای بازار
دچی‌ین- بازار ماهی فروشان نوشیروانی (بلوار نوشیروانی)
- بازار ماهی فروشان امام رضا (بلوار امام رضا)
لباسِ بازار
دچی‌ین- مجتمع تجاری شهریار (خیابون نیما)
- مجتمع تجاری عطر زیستان (خیابون سعیدی)
- مجتمعی تجاری یاس (خیابون مدرس)
- سیتی سنتر (بلوار نوشیروانی)
- پاساژ بزرگ (خیابون مدرس)
- پاساژ امیر (بلوار طالقانی)
- پاساژ قلی تبار (بلوار طالقانی)
- پاساژ شجاعی (بلوار طالقانی)
پانویس
دچی‌ین- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ ۱٫۸ "نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395".
- ↑ «بخشداری بابلکنار».
- ↑ «فرمانداری بابل.بخش گتاب».
- ↑ بیمارستان روحانی
- ↑ بیمارستان شهید بهشتی
- ↑ بیمارستان شهید یحیی نژاد
- ↑ بیمارستان کودکان
- ↑ بیمارستان بابل کلینیک
- ↑ بیمارستان فاطمه زهرا
- ↑ بیمارستان ١٧ شهریور
منابع
دچی‌ین- نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵, پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
- ترجمه مختصرالبلدان ، ص147-148 ، اثر ابن فقیه
- تقویم البلدان ، ص499-502 ، نوشته ابوالفداء
- احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم ، بخش اول ، ص73 ، نوشته ابوعبدالله محمدبن احمد مقدسی
- حدودالعالم ، ص49
- تاریخ طبرستان ، جلد اول ، ص73 ، نوشته ابن اسفندیار
- تاریخ مازندران ، جلد دوم ، ص200 ، نوشته اسماعیل مهجوری
- التدوین فی احوال الجبال شروین ، ص346 ، نوشته محمدحسن خان اعتمادالسلطنه
- تاریخ مازندران ، ص12 ، ملا شیخعلی گیلانی
- تذکره جغرافیای تاریخی ایران ، ص294 ، نوشته واسیلی بارتولد
- تاریخ مازندران ، جلد دوم ، ص206 ، نوشته اسماعیل مهجوری
- لغت نامه دهخدا ، جلد 9 ، ص155.