مازرون دریا

شرقی‌°۵۱ شمالی‌°۴۰

مازرون دریو Xəzər dənizi (آذری تورکی) Каспий теңізі (قزاقی) دریای خزر (فارسی) کاسپي درىا (گیلکی) Каспийское море (روسی) عمومی اطلاعات نومِ ریشه کاسیان (fa) جوغرافی مختصات ۵۰٫۵شرق ۴۲شومالی / ۵۰٫۵;۴۲ جزء Mediterranean Sea Area (en) قاره آسیا و اروپا وسط کشور ایران، روسیه، قزاقستان، آذربایجون، ترکمونستون ئو خَوِری نوع دریاچه درون‌ریز (fa) — دریاچه آب شور (fa) — بدنه آبی (fa) — دریاچه — دریو روخنه مصب آستاراچای (fa) — اترک — ولگا — گرگان‌رود (fa) — کوما روخنه — Kura (en) — Qusar River (en) — Rubas (river) (en) — سامور — سفیدرود — سولاک — ترک روخنه — Ulluchay (en) — اورال — Shuraozen (en) — رود امبا (fa) — رود پیرساعت (fa) — بالهارود (fa) — Sumgayit River (en) — کورا — رود سرداب (fa) — Bolda (en) — رودخانه نكا (fa) — Sukhodol (en) — Karachay (en) — هراز — Darvagchay (en) — رود کامیزیاک (fa) — سیاهرود — تلار — بابل (درکا) — تجن — Yurinsky Bank (en) — Stary Igolkinsky Bank (en) — کانال سامور-آب‌شوران (fa) — قودیال (fa) — Kirvoy Bank (en) — ویلش (fa) — Vasilyevsky Bank (en) — رود بوزان (fa) — Belinsky Bank (en) — دلتای ولگا (fa) — رودخانه تاشکوه (fa) — گلند رود (fa) اِندا-وَر-اِندا گتی ۳۷۰٬۰۰۰ تا ۴۲۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع طول ۱٬۲۰۰ کیلومتر (fa) جولی حداکثر: ۱٬۰۲۵ متر میونگین: ۲۱۱ متر ئو حجم ندونّه ارتفاع −۲۸ متر ئوکنار طول ۷٬۰۰۰ کیلومتر (fa) دیگر چیون نمک‌ئو ۱۲٫۵ در هزار (fa)

مازرون دریو یا کاسپیون دریو، اتا گت ِدریاچه هسته که جنوب‌وَر جه ئيرون ره، شمال‌وَر جه روسیه و قزاقستون ره، غرب‌وَر جه آذربایجون و شرق‌وَر جه ترکمنستون جه محدود بونه. چون کاسپین، جهون ِگت‌ترین دریاچه هسته وِ رِه دریو هم گانّه.

ایران دولت اتا بخشنومه دله مردم ره مجبور هاکرده که اینتا دریای نوم ره خزر بوّن. خزر اَتّا وحشی قوم نوم هسّه که ساسانیون دوران به ایران سامون ره حمله کردِنِه و رومیون جه یعنی ایران دشمن جه هم‌پیمون بینه. این وحشی قوم زرد نژاد جه بینه که کاسپین دریای پلی چادر بزو بینه و صحراگردی و تاراج کردنه و ویشته كورا درکا اییَمونه. انوشیروان و قباد، دِتا ایرانی شاه، وشون جه جنگ هکردِنه. چونکه این وحشی قوم ایران سامون سر قتل و غارت کردنه. جنگ این وحشی قوم جه به نفع ایران تموم بَیّه.

خزران خاسسنه ابريشم راه ره زير نظر بئيرن تا اينتا رهگذر جه بازرگاني روابط دله بیزانس جه اتا خله سود بورن. سبب اتحاد خزران تركون جه همينتا بيئه. بعدا روزگار خسروانوشيروان اول دله و هرمز چاروم، خسرو دوم و كواذ دوم تا پايان شاهنشاهي ساساني، خزران دوش به دوش تركان و روميان با سپاه ساساني پيكار هكردنه و اتا خله ظلم بر مردم قفقاز روا داشتنه

اینتا دریای سامون

جنوب ور به ئیرون شمال ور به قزاقستون شمال ور به روسیه غرب ور به آذربایجون شرق ور به تورکمونستون

اسمون اینتا دریا

دریای کاسپین

همه جهان اینتا دریا ره به عنوان دریای کاسپین اشناسنّنه.کاسپین خودش از اسم قوم کاسپی (یا کاسی) بَیته بیّه که اول کرانه ی غربی تا جنوب غربی اینتا دریا ساکن بینه و کم‌کم بیَمونه (جایی که اِما گامبی گیلان ) . پژوهش‌های جدیدی که دربارهٔ ژنتیک مردم ساکن جنوب این دریا بیّه، گواهی به این ادعا هسته که مازرونی‌ها و گیلانیا (که جوامع مردِم‌شیناسی جهان وشون ره کاسپین اشناسنّه) از نوادگان مردمی هستنه که از غرب این دریا ی ور بیَمونه. کاسی‌ها که به نوعی مارٍقوم مردم جنوبی و غربی این دریا محسوب بونه، خودشون به دو دستهٔ کاس‌سی‌ها و کاسپین تقسیم بونّنه.

دریای تپورستان

دریای مازرون یا تپورستان (تبرستان): اسنادی که از مؤسسات تاریخ شناسی روسیه بدست بیموئه که نوجین زیس قرن دوازدهم بنویشته که ایرانیان این دریا ره قرنا دریای تبرستان گتنه، ولی چون واژهٔ مازرون میان مردم تبرستان جادَکِته ، وه ره مازرون دریا گنّه، همینتی میان دانشمندای قرون بعد از اسلام مازرون دریا به روی نقشه‌ها ثبت بیّه، گذشته از اون اسم دریای تبرستان به دلیل مجاورت دولت تبرستان به اون بی‌یه، نام‌های ساری ، خراسون ، گرگان ، گیلان که زمانی روی این دریا بیه، همگی به مناطقی از تبرستان باستانی برگردنه. به اعتقاد عنایت‌الله رضا، اصلاً سرزمین شمال ایران، در طول تاریخ اسم مازرون نداشته، بلکه اول «تپوران» و بعداً در دوره اسلامی «طبرستان» اسم‌ داشته. در حالی که مازرون اتا منطقه توی سیستان منطقه بی‌یه. نظر عنايت الله رضا در مورد اينكه مازندران منطقه اي در سيستان بيه درست نيه.اگه كسي شاهنامه ره بخونّه متوجه بونه كه مازندران شاهنامه مازندران فعلي هسّه.چونكه در شاهنامه اسم شهرهاي آمل و ساري به طور روشن اشاره بيه

دریای خزر

سد دربند كه در دوره ساسانیان براي جلوگيري از اقوام وحشي از جمله قوم خزر بساته بیّه

در آغاز سده هفتم ميلادي دو تا گت قوم در شمال قفقاز سكني داشتنه.اتا از اينتا قوم بلغارون بينه.قوم ديگه خزران بينه كه دشتاي سفلاي روخنه تِرِكْ و روخنه ولگا وشون جا بيه. .اینتا قوم وحشی خزر از نژاد زرد بینه که در کنار دریای کاسپین چادر بزّونه بینه و به صحراگردی و تاخت و تاز در کشورهای همجوار اشتغال داشتنه و اغلب به طرف روخنه کورا(کوروش قدیم)اییمونه.انوشیروان و قباد دو تا از شاهان ایرانی با آنها جنگ هکردِ نه.چونکه اینتا قوم وحشی در مرزای ایران مرتکب قتل و غارت بینه.جنگ با اینتا قوم وحشی به نفع ایران تمام بیّه در جنگايي كه به سالاي 589 و 626-630 ميلادي روي هداهه،سرنوشت خزران با سرنوشت خان آشينا پيوندي سخت نزديك پيدا هكرده.از اينتا رو در نوشته مورخان رومي و ايراني،نوم ترك و خزر در كنار همديگه بيئموئه.شاوان در ش نوشته خواننده ره از اينتا خطا بر حذر داشته و معتقد هسه كه نونه اينتا دو قوم ره اتا فرض هكنيم خزرها دین یهودی ره قبول هکردِ نه. وشون قفقاز طرفا دَیْنِه و ساسانیان دوره برای اینکه وشون حمله نکانن اتا دیوار دکشینه که هنوز هم قفقاز دله دره به نام سد در بند.

خزران كه از دير باز دشمن ايران بينه،خواسنه راه ابريشم ره زير نظر بئيرن تا از اينتا رهگذر در روابط بازرگاني با روم شرقي(بيزانس) اتا خله سود بورن.سبب اتحاد خزران با تركان همينتا بيئه.خزران با تموم نيرو خاناي ترك ره ياري كردنه.بعدا در روزگار خسرو انوشيروان اول و نيز به هنگوم فرمانروايي هرمز چهارم،خسرو دوم و كواذ دوم تا پايان شاهنشاهي ساساني،خزران دوش به دوش تركان و روميان با سپاه ساساني پيكار هكردنه و اتا خله ظلم بر مردم قفقاز روا داشتنه

خزر اتا اسم نادرست

بنابر گزارش ها،پنجم ژوئیه ی سال 527 میلادی که بر پایه ی برابر گذاری های گاهشماری،همان 14 تیر ماه خورشیدی هسه،قباد ساسانی بتونسه قوم خزر ره که به خاک ایران زمین وارد بينه،تا آنسوی رودخانه ولگاه بيرون هكنه.در چنین روزی قباد ساسانی،فرمان هدا تا شهر دربند و دژ دربند بازسازی بوه.این دژ شهر که هنوز نوم پهلوی بر خود دارنه و در روسیه واقع هسه شمالی ترین مرزبانی ایران در زمون ساسانیان بيه،جائی میان دریای کاسپین و کوه های قفقاز در میونه اتا تنگه.بنابر کتیبه پهلوی که بر دیوارهای سنگی اینتا شهر نصب هسه،دژ دربند به فرمون خسرو انوشیروان،بساته بيه تا جلوی تركتازي اقوام شمالی بيته بوه و قباد،ريكاي خسرو انوشیروان،پس از واپس راندن خزر ها،در پیروز نامه ای که بر سنگ های شهر دربند نقش هسه داستان اینتا پیروزی و فرمونش به بازسازی ره نقل هکرده .خزر ها اتا از حکومت هائی هسنه که در شمال قفقاز نزدیک به 500 تا 600 سال همسایه تاریخی ایران بينه.از اقوام آلتائی هسنه.خزر ها بازمانده قوم هون هسنه که از شمال چین اتا گت حرکت ره آغاز هکردنه تا به قلب اروپا برسینه.خزر ها بخشی از قوم هون هسنه که در اینتا گت حرکت در قفقاز شمالی یا جنوب روسیه امروزی ماندگار بينه.اینتا قوم مهاجم و هم مرز با ایران همواره پدید آور در گیری های مرزی بينه.دژ دربند دژ سنگی و استوار در بند تنها برای پیشگیری از چنین تازش هائی بساته بيه.دژدربند اتا جایگاه استراتژیک بیه برای مهاجمان.شهری ایرانی که اتا از زیباترین شهر های تاریخی جهان به شمار اِنه.آن اندازه زیبا که توسط روس ها به عنوان میراث معنوی و فرهنگی به ثبت جهانی برسیه.هنوز هم تومی خنه هایی به دیرنگی 700 و 800 و حتا هزار سال ره در اینتا شهر بدین و هنوز هم هرچند شمارشان رو به کاهش بشته اما مردمون شهر پهلوی زوون هسنه.تا سالیان پیش تات ها ویشترین جمعیت اینتا شهر ره در بر داشتنه.تات های پهلوی زوون که زوون شمال باختری ایران ره داشتنه و اینتا بدان معنا هسه که پس از گذشت چیزی نذدیک به هزار و چهارصد سال اونا ها زوون ایرانی خد ره پاس داشتنه.این روز ها از کتاب های درسی بیته تا رادیو و تلویزیون دریای شمال ایران ره خزر گننه.واژه خزر بر اینتا دریا که مالکش دست کم تا پیش از پیمون نامه های ننگین ترکمان چای و گلستان ایران بیه آیا تعبیری جز قوم مهاجم خزر داینه؟قومی که برای جلوگیری از تاخت و تازشان بر میهن،جلویشون دیوار دکشیمی ،زنجیر دوسیمی،جنگ هکردیمی،و کشته هدامی.واژه خزر هیج معنایی جز یاد آوری قوم مهاجم خزر نداینه.نمونه آن دریای شمال ایران هسه که همواره به نوم مردمون ایرانی که در کنارش زندگی کردنه،دریای مازندران،دریای کاسپین،دریای تبرستان،دریای تپورستان، دریای وهرکانه، دریای هیرکانی و دریای گرگان خوانده بیه.اصلا واژه خزر هیچ پیشینه تاریخی نداینه.بی گمون باشید که باستان شناسان،تاریخ دانان،زبان شناسان و دیگر کار آمدان اینتا سرزمین،بر اینتا باورنه که خزر نه تنها ایرانی نیه بلکه تاریخی هم نیه.نوم کاسپین ایرانی ره که همه جهان به رسمیت بشناسه کشور ایران به رسمیت نشناسه .اداره یکسان سازی نام های جغرافیایی کشور ایران چند سال پیش نوم خزر غیر ایرانی ره برای نم بوردن اینتا دریا تصویب هکرده.جالبه بدونین که بر سکه های پنج تومانی قدیمی نوم دریای شمال ایران مازندران ضرب بیه بیئه. [۱۱]

دریای قزوین

دریای کشوین (قزوین): به پایهٔ دیدگاهی دیگه قزوین و کاسپین به ترتیب عربی‌بیّه و یونانی‌بیّهٔ اسم باستانی وه ، کشوین هستنه. این اسم امروزه از سوی کشورهای عربی به شکل بحر القزوین به کار شونه. در زبان اردو در پاکستان هم این دریا ره بحیره قزوین گنّه.

مازرون ِدریا دیگه اسم‌ئون بقیه جائون

آيا دوننّني در ديگر كشور ها اينتا دريا ره چه شي گنّنه؟در زبان آفريكانس كه در آفريقاي جنوبي استفاده بونه گنّنه كاسپيس،در كشورهاي عربي بحر قزوين(قزوين عربي بيّهِ كاسپين هسّه)،در زبان كاتالا كاسپيا،در آلمانی کاسپیشن،در دانماركي كاسپيسكه،در انگليسي كاسپين،در زبان اسپرانتو كاسپيو،در اسپانيايي كاسپيو،در اِستي كاسپيا،در فرانسوي كاسپين،در لاتين كاسپيوم،در پاكستان قزوين،در سومالي كاسپين/قزوين،در پرتقالي كاسپيو،در پنجابي كيسپيئن،در گيلكي كاسپين دريا،در مازندراني درياي مازندران،در كوردي درياي مازندران،در تركمنستان خزر،در تركيه خزر،در جمهوري آذربايجان خزر،در ايران با توجه به بخشنامه دولت ايران در مكاتبات داخلي خزر و در مكاتبات خارجي كاسپين.اگه توجه هكنيم در تمام جهان اينتا دريا ره كاسپين گنّنه و تنها در چند كشور ترك زوون از جمله تركيه و تركمنستان و آذربايجان و متأسفانه ايران دله خزر گنّنه.اگه به تاريخ رجوع هكنيم قوم خزر ترك تبار بينه به همين خاطر چند كشور ترك زوون اينتا دريا ره خزر نام ورنّه.اينجه اين سوال پيش انه كه چِه در ايران بجاي درياي مازندران ايراني از خزر تركي استفاده بونه؟جاي تعجب نيّه؟ما چه ارتباطي با تركان دايمي؟

دیگه ایسم‌ئون

• دریای هیرکانی : اینتا اسم در قدیمی ترین متنها بی‌یموئه. دریای هیرکانی (هیرکانیا/گرگان) که منابع یونانی و لاتین دله (Hyrcania Maro) بموئه (هرودوت). امروزه به کار نشونه.
• دريای گیلان : شاهنامه فردوسی دله بموئه
• دریای فراخ‌کرت (وُئوروکَشَ): بعضیا اینتا اسم ره همون مازرون دریا دونّه که اوستا دله بی‌یمو.
• دریای آبسکون: بعضی تاریخ دانان بنویشتنه ممدخوارزم شاه بعد از حمله مغول فرار هکردِ به دریای آبسکون
• دریای ساری: امروزه به کار نشونه.
• دریای دیلم یا دیلمستان: امروزه به کار نشونه.
• 'کبود ِدریا (زَراه اَکفوده):مازرونی جه وانه کـَیی ِدریا.
• دریای خراسون: زمان حکومت طاهریان خراسان دله و اتحاد وشون با تبرستون علویون اینتا اسم کار بزو بیّه.
• دریای باب‌الابواب
• دریای باکو ِ: در قرون وسطا توسط بعضی اروپائیان

گت‌چیزون

اینتا دریاچه گت‌ترین دریاچه ی دِنیا هسته. هر چی شمال ور اِنی به جنوب اینتا دریای عمق ویشته وانه. بخش جنوبی مازرون دریا و روخنه هائی که ون دله شندنّه یعنی سواحل مربوط به ایران ، ۷۸ گونه و زیرگونه ماهی پیدا وانه. از مهمترین روخنه‌هائی که این دریا دله شننده وانه سپیدرود و پیلورود (گت رود) و هراز ره وانه نوم بوردن. مازرون دریا اتا از بوم‌ شناخت های جهان هسته که محیطی مناسب برای زندگی و رشد مرغوب‌ترین ماهیای خاویاری جهان هسته. ۹۰ درصد صید ماهیای خاویاری مخصوص به این دریا هسته.

سرمایه‌ئون

مازرون دریا دارای ذخایر گاز، نفت و خاویار هسته. کل ذخایر اثبات بَئی نفت این دریا ۵۰ میلیارد بشکه هسته و این یعنی حدود ۴ درصد از کل ذخایر نفت جهان. همینتی ۹۰ درصد خاویار جهان این دریا جه صید وانه. اما صید بی رویه این ماهی باعث بیّه که بنا به گفتة دانشمندان ۹۰ درصد از تعداد این ماهیان در قرن اخیر دله کم بوّه. اگه این روند دمباله پیدا هکنه تا ۱۰ سال آینده به کلّی این دریا منقرض وونه.

نگارخنه

• 
  عربی: قزبین
• 
  اواخر دوران قاجار: خزر
• 
  به اینگیلیسی (۱۷۰۰تا۱۷۲۰میلادی):هیرکانیا (به فارسی: ورکانه) و کاسپین
• 
  اینگیلیسی در (1808): کاسپین
• 
  اینگیلیسی (1719):هیرکانیا (به فارسی: ورکانه)
• 
  اینگیلیسی (1580):دریای آمارد
• 
  فرانسوی: دریای آمارد
• 

• 
  ساحل دریای مازندران
• 
  دریای مازندران
• 
  دریای مازندران بابلسر

منبع

• Names of Caspian Sea