بابل
36°20′N 52°25′E / 36.33°N 52.41°E
- دیگه کاروری ئون سر بابل (گجگجی بایری) ره بوینین.
بابل  
|
بابُل نیشتگاه بابل شهرستون، مازندرون اوستان دله دره. وِه دِومین شهر پِرجمعیت مازرون و اتا از مهم ترین شهرهای شِمال کشور هسّه که به ۲ منطقه تقسیم بونه. بابلِ شهرستون بیشترین جمعیت ره اوستان دله دارنه و بعد رشت بیشترین جمعیت ره شمال کشور دله دارنه. بابلِ شهرِ جمعیت، سرشماری ۱۳۹۵ دله ۲۵۰٬۲۱۷ نفِر و بابلِ شهرستونِ جمعیت ۵۳۱٬۹۳۰ نفر بیه. بابل اتا از شهرهای مهم شمال کشور در امور تجارت ، دانشگاهی ، پزشکی و کشاورزی هسّه. اینتا شهر بخاطر فراونی زیاد نارنج دار هاش، به « شهر بهار نارنج » معروف هسّه.
نوم
دچیینجایی که اسا بابل شهر دره، قدیم شهری وجود داشته بنوم مه‌میترا که عربون وه ره مامطیر گاتنه؛ بعد این که مامطیرِ شهر رقد بورده، تاریخ دله خوری این ناحیه جه دنی‌یه تا این که مرعشیون دوره گت میر اتا مَله که آمل و ساری وسط دیّه ره گت‌ته کانده و ونه بازار رونق گیرنه. این مَله نوم «بارفروش ده» بی‌یه که شهر بیّه په ونه نوم «بارفروش» بیّه.
پهلوی دوره که رضا شاه تموم شهرون نوم ره عوض کارده، این شهر نوم ره بخاطر روخنه‌یی که شهر پَلی جه رد بی‌یه، «بابل» بَییته و هَنتا این نوم شهرِ سَر دَره.
تاریخ
دچیینمامطیرِ تاریخ
دچییناینتا شهرنوم در روزگاران کهن مامطیر بيه . ابن فقیه، ابوالفداء، مقدسی و نویسنده کتاب حدودالعالم این شهر جا به نامهای مَمَطیر و مامَطیر یاد هَكِردنه . ابن اسفندیار در کتاب تاریخ طبرستان ، درباره نامگذاری این شهر به مامطیر نويسنه :
- آن موضع که مامطیر است به چشم امام حسن بن علی دلگشای و نزه آمد، آبگیرها و مرغان و شکوفه‌ها و ارتفاع بقعه و نزدیک به ساحل دریا دید، گفت : بقعة طیبة و ماء طیرٌ...
اما اولیاالله آملی شِه تاریخ دله اینتا نظریه ره رد كِنّه چونکه روایات و آثار اسلامی شیعه دله دراینتا باره خبری بَئوت نَیِّه. اردشیر برزگر کتاب 'تاریخ تبرستان پیش از اسلام' دله مامطیر خَوری بئوته که اینتا نوم، معرب نوم مامیترا هسّه و اینتا شهر باستانی جای گت ميترا و به بیان دیگر، میترا آتشکده بي‌یه.
تا میانه سده هشتم هجری، اینتا شهر ره به نوم مامَطیر دونسّنه.
بارفروش بساتن
دچیینکیاییان چلاوی آخرین باوندی اسپهبد - فخرالدوله حسن - ره شکست هدانه و در همون سال سادات مرعشی به سرپرستی گت میر آمل جه قیام هکردنه و کیاییان ره شکست هدانه. سید قوام الدین مرعشی وارد بابلِ ناحیه بيّه و رفت و آمد دراویش مرعشی باعث رواج کسب و کار در منطقه بيه و شهری که بوجود بموئه به «بارفروش ده» نوم بیته.
مرعشیون تا سال ۱۰۶ هجری قمری در مازندران حکومت هکردنه. اینتا سال دله شاه عباس اونا ره برکنار هكرده و اینتا منطقه ره تابع حکومت مرکزی قرار هدائه. اینتا دوران دله به نظر برخی تاریخ نویسان رفته رفته شهرنوم به بارفروش تغییر هکرده و پسوند ده از ونه نوم حذف بيه. البته برخی معتقدنه که اینتا تغییر نوم در اواخر زندیه و اوایل قاجار اتفاق دكته.
اینتا شهر زارا اواخر دوران قاجار باول نامیده بي‌یه که اینتا نوم از رودخانه باول رود که اَمروزه بابل رود خوانده بونه، بَيیت بيّه. سرانجام سال ۱۳۱۴ به بابل تغییر نوم هدائه.
بابل
دچییندر روز یکم آذر سال ۱۳۱۴ هجری خورشیدی نوم بارفروش همراه با ساخت ساختمانهای تازه دولتی همچون اداره پست (۱۳۱۵)، در کنار سبزه میدان و ساختمانهای شهرداری و شهربانی(۱۳۱۴) به شهر بابل تغییر نوم بيته.
بابل شهرستون ۱۱ شهر و ۷ بخش دارنه که وشون وسعت ۱۵۷۸ کیلومتر مربع هسّه. جنگلهای طبیعی شهرستان بابل ۴۹۹۳۶ هکتار هسّه و روخنه بابلرود از روخنه های مهم اینتا شهر هسِّه. اینتا شهر دارای آب و هوای معتدل و مرطوب هسّه.
بابل اتا از شهرهای مهم شمال کشور در امور تجارت - دانشگاهی - پزشکی و کشاورزی هسّه.
پل محمدحسن‌خان توسط محمدحسن خان قاجار با قدمتی بیش از ۲۰۰ سال و در اواخر دوره افشار بر روی روخنه بابل ساخته بَيّه.نکته جالب در ساخت اینتا پل استفاده از زردي مُرغِنه هسّه. در دوره صفوی اتّا گت دریاچه و زیبا در جنوب شهر وجود داشته که در وسط اون تپه‌ای همانند اتا جزیره کچيک خودنمائی کِردِه که بعلت سرسبزی و زیبائی باغهای اطراف اینتا دریاچه زیبا اینتا محل بنام (بحر ارم) نامگذاری بيه. اینتا دریاچه سالها پیش خشک هيته و در حال حاضر محل سکونت مردم هسه که به دوقسمت بحرارم غربی و بحرارم شرقی معروفه. از ۲۰ نفر پایه گذاران اولیه حزب ملی ایران در سال ۱۳۲۰، ۳ نفر از اهالی شهر بابل بينه.
در منطقه مازندران و گیلان که در زمان رضا شاه به استان‌های اول و دوم نامگذاری بينه رضا شاه تنها در بابل دارای کاخ و محل سکونت بيه.از اینتا کاخ هم اکنون بعنوان کتابخانه دانشگاه علوم پزشکی بهره برداری بونه.
بابل همچنین با پیش شماره تلفنی ۰۱۱۱ مرکز اتا از ۸ بخش مخابراتی ایران هسه. اینتا شهر به شهر بهار نارنج معروفه.
مردمون نامور
دچییننیکوکارون: سید حسین فلاح نوشیروانی، محمد صادق شفیع زاده، دكتر سيد على طبرى پور
دانشمندا: شاهرخ مسکوب، منوچهر فرهنگ، احمد قهرمان، محسن ثلاثی، سید محمدباقر حجتی، ابوالقاسم اسماعیل پور، محمد اردشیر، حسن انوشه، احمد عبداله‌زاده بارفروش
علما: سعید العلماء، علی اصغر مازندرانی، میرزا شفیع مازندرانی، شیخ کبیر، زین العابدین حائری مازندرانی، فانی، آیت الله هادی روحانی
هِنِرمندا: داود رشیدی، سعید امیرسلیمانی، پرویز بهرام، مائده طهماسبی، اردلان شجاع‌کاوه، اسرافیل شیرچی، مکرمه قنبری، پریناز ایزدیار، مریم کاویانی، منوچهر طبری، مهدی فلاح
شاعرون: امیر پازواری، محمد عاصمی
خوانندگان: دلکش، مازیار، بیژن مرتضوی، افشین (خواننده)، آریا آرام نژاد، ماهان بهرام خان، بیژن بیژنی
شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی: مسیح (معصومه) علی نژاد، قاسم معتمدی، کریم معتمدی، حسن قشقاوی، محمود نبویان، محمد مجدآرا، سعید قاسمی‌نژاد
ورزشکارون: امامعلی حبیبی(کشتی گیر)، عبدالله موحد(کشتیگیر)، نوشاد عالمیان(پینگ پنگ باز)، سوسن حاجی پور(تکواندو کار)، بشیر باباجانزاده (کشتی گیر فرنگی)، مجتبی میرزاجانپور(والیبالیست)، حامد طالبی زرین کمر(کشتی گیر)، مهران رضازاده (کشتی گیر)،جلال زمان(کشتی گیر)، سهراب انتظاری(فوتبالیست)،هادی نوروزی(فوتبالیست)، نیما عالمیان(پینگ پنگ باز)، پوریا عمرانی(پینگ پنگ باز)، محجوبه عمرانی(پینگ پنگ باز) و...
-
امیر پازواری -
علی‌اصغر مازندرانی -
عبدالله موحد -
امامعلی حبیبی -
دلکش -
بیژن مرتضوی
گردشگری طبیعی جائون
دچییندریاچهها
دچی‌ین
- دریای مازندران
- دریاچه سد البرز
- دریاچه سد شیاده
- دریاچه کامی کلا
- دریاچه آب بندان رمنت
جنگِل‌ها
دچی‌ین
- جنگل لفور
- جنگل نارنجلو
- جنگل شیاده
- جنگل بابلکنار
- جنگل ویوج
- جنگل طبیعت
آبشارها
دچی‌ین- آبشار حاجی شیخ موسی
- آبشار کیمون
- آبشار تیرکن
- هفت آبشار
- آبشار کیمون
چشمه‌ها
دچی‌ین- چشمه آب گرم اَزرو
ییلاق‌ها
دچی‌ین- فیلبند
- شیخ موسی
- ورزنه
- لهه
- انیژدون
- شالدرکا (طایفه طالش)
- شالینگچال
تاریخی و مذهبی جائون
دچی‌ین- بقعه امامزاده قاسم معروف هسه به آستانه
- بقعه سلطان محمد طاهر
- بقعه درویش فخرالدین
- مسجدجامع
- تکیه پیرعلم
- تکیه مقریکلا
- تکیه حصیرفروشان
- قصر سابق شاه
- برج دیده بانی
- پل محمدحسن خان
- ساختمان شهرداری
- مقبره درویش حسن قریب
- (موزه بابل) ساختمان شهربانی
- حرم حضرت امامزاده عباس
- ماهی فروشای بازار
- مقبرهٔ درویش علمبازی
- مقبره حاجی شیخ موسی، ییلاق شیخ موسی خش بند پی شرقی دله دره
- سقاخانه شیاده، بخش بندپی غربی دله دره
- حمام عمومی روستای نمودارکلاه
- تکیه فیلبند
- مقبره ملا محمد شهر آشوب
-
تصویری قدیمی از برج دیده بانی -
سقانفار شیاده
آموزش عالیِ مرکزا
دچی‌ین
بهداشت
دچیینبیمارستان ها
دچی‌ین- بیمارستان روحانی (بلوار کشاورز) [[۱۳]]
- بیمارستان شهید بهشتی (خیابان سرگرد قاسمی) [[۱۴]]
- بیمارستان شهید یحیی نژاد (خیابان مصطفی خمینی) [[۱۵]]
- بیمارستان کودکان شفیع زاده (امیرشهر، خیابان امام) [[۱۶]]
- بیمارستان بابل کلینیک (خیابان سید جمال الدین اسدآبادی) [[۱۷]]
- بیمارستان چشم پزشکی میناگر (بلوار کشاورز)
- بیمارستان مهرگان (بلوار شهید بهشتی)
- بیمارستان فاطمه زهرا (بلوار نوشیروانی) [[۱۸]]
- بیمارستان ١٧ شهریور (مرزی کلاً) [[۱۹]]
- بیمارستان نیکان (در دست ساخت) (جاده قائم شهر)
داروخانه های شبانه روزی
دچی‌ین- داروخانه دکتر پریدل (خیابان مصطفی خمینی)
- داروخانه دکتر صالحیان (میدان کشوری)
- داروخانه دکتر برادران (چهار راه امیرکبیر)
- داروخانه دکتر رضایی روشن (امیرکلا، خیابان امام)
- داروخانه دکتر داوودی (بلوار کشاورز)
- داروخانه دکتر رستمی (گلوگاه)
- داروخانه دکتر رمضانی (امیرکلا، خیابان امام)
بازارها و مراکز خرید
دچیینمیوه و تره بار
دچی‌ین- میدان بار امام (بلوار امام رضا)
- بازار روز نوشیروانی (بلوار نوشیروانی)
- بازار روز رضوان (خیابان امام)
- بازار روز امام رضا (حیدرکلا)
- بازار روز مسجد جامع (خیابان بازار، مسجد جامع)
- بازار روز امام حسین (میدان امام حسین)
ماهی فروشای بازار
دچی‌ین- بازار ماهی فروشان نوشیروانی (بلوار نوشیروانی)
- بازار ماهی فروشان امام رضا (بلوار امام رضا)
لباسِ بازار
دچی‌ین- مجتمع تجاری شهریار (خیابان نیما)
- مجتمع تجاری عطر زیستان (خیابان سعیدی)
- مجتمعی تجاری یاس (خیابان مدرس)
- سیتی سنتر (بلوار نوشیروانی)
- پاساژ بزرگ (خیابان مدرس)
- پاساژ امیر (بلوار طالقانی)
- پاساژ قلی تبار (بلوار طالقانی)
- پاساژ شجاعی (بلوار طالقانی)
بازار فرش و موکت
دچی‌ین- دکورسرای میناگر(فرش،موکت،کالای خواب) (سبزه میدان)
بن بنویشت
دچی‌ین- ↑ برزگر، اردشیر. محمد شکری فومشی. تاریخ تبرستان پیش از اسلام. ج. اول. تهران: نشر رسانش، ۱۳۸۱. شابک ۹۶۴-۷۱۸۲-۱۰-۴.
- ↑ لسترنج، گای. جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ترجمهٔ محمود عرفان. انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۱. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۴۵-۱۰۵-۸.
- ↑ نیاکی، جعفر و پوران‌دخت حسین‌زاده. بابل (شهر زیبای مازندران). ج. اول. تهران: سالمی، ۱۳۸۳. شابک ۹۶۴-۶۹۴۷-۷۴-۳.
- ↑ یوشیج، نیما. دو سفرنامه از نیما یوشیج. به کوشش علی میرانصاری. سازمان اسناد ملی ایران، ۱۳۷۹. شابک ۹۴۶-۶۱۸۹-۳۹-۳.
- ↑ «تاریخچه شهرداری بابل». تارگاه شهرداری بابل.
- ↑ صالح تبری، صمد. «عالم محضر خداست، به تاریخ دروغ نگوییم». بابل‌نامه، ۱۱ شهریور ۱۳۹۳.
- ↑ «سالنامه آماری استان مازندران سال ۱۳۹۰». درگاه آمار ایران. (پرونده salnameh90_۲–۸.pdf، صفحه ۱۴۲)
- ↑ همشهری آنلاین
- ↑ پلاک وسایل نقلیه در ایران|ویکی‌پدیا
- ↑ ونه نوم اینجه بمو: فهرست شهرستان‌های استان مازندران.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ونه نوم اینجه بمو: جئونیمز. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی. انتشارِ تاریخ: ۲۰۰۵.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ "جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری" (فارسی جه). Retrieved 29 October 2023.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=(help)نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link) - ↑ بیمارستان روحانی
- ↑ بیمارستان شهید بهشتی
- ↑ بیمارستان شهید یحیی نژاد
- ↑ بیمارستان کودکان
- ↑ بیمارستان بابل کلینیک
- ↑ بیمارستان فاطمه زهرا
- ↑ بیمارستان ١٧ شهریور
منابع
دچی‌ین- نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵, پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
- ترجمه مختصرالبلدان ، ص۱۴۷−۱۴۸ ، اثر ابن فقیه
- تقویم البلدان ، ص۴۹۹−۵۰۲ ، نوشته ابوالفداء
- احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم ، بخش اول ، ص۷۳ ، نوشته ابوعبدالله محمدبن احمد مقدسی
- حدودالعالم ، ص۴۹
- تاریخ طبرستان ، جلد اول ، ص۷۳ ، نوشته ابن اسفندیار
- تاریخ مازندران ، جلد دوم ، ص۲۰۰ ، نوشته اسماعیل مهجوری
- التدوین فی احوال الجبال شروین ، ص۳۴۶ ، نوشته محمدحسن خان اعتمادالسلطنه
- تاریخ مازندران ، ص۱۲ ، ملا شیخعلی گیلانی
- تذکره جغرافیای تاریخی ایران ، ص۲۹۴ ، نوشته واسیلی بارتولد
- تاریخ مازندران ، جلد دوم ، ص۲۰۶ ، نوشته اسماعیل مهجوری
- لغت نامه دهخدا ، جلد ۹ ، ص۱۵۵٫