ایتالیا
مختصات: شرقی′۲۹°۱۲ شمالی′۵۴°۴۱ / ۱۲٫۴۸۳غرب ۴۱٫۹جنوب
ایتالیا اتا کشور اروپای ِجنوب هسه. اسا ایتالیا اتا توسعه یافته کشور هسته و جزو هشت‌تا صنعتی کشور محسوب وانه و جی هشت دله دره. ایتالیای ِجمعیت ۶۰ میلیون و شیشصد هزار نفر هسته که ۹۱.۶ درصد مسیحیت ِپه‌روونه و رسمی زوون این کشور دله ایتالیایی هسته.
Repubblica Italiana ایتالیا |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| ملی شعار: ندانه | ||||||
| ملی سرود: |
||||||
 |
||||||
| نیشتنگا (و گتترین شهر) | رم شرقی′۲۹°۱۲ شمالی′۵۴°۴۱ / ۱۲٫۴۸۳غرب ۴۱٫۹جنوب | |||||
| رسمی زوون | ایتالیایی زوون | |||||
| حکومت ِنوع | جمهوری | |||||
| حاکمون نوع • رئیس جمهور • نخست‌وزیر |
جورجیو ناپولیتانو متئو رنتسی |
|||||
| گتی | ||||||
| - | گتی | ۳۰۱٬۳۲۳کیلومتر مربع (۷۰ام) | ||||
| - | ئو (٪) | ۲٫۴ | ||||
| جمعیت | ||||||
| - | سرشماری | ۵۹٬۷۶۰٬۰۰۰ (۲۳ام) |
||||
| - | جمعیت انبسی | ۱۹۲٫۸/km۲ (۴۰ام) | ||||
| جی‌دی‌پی | (تخمین ۲۰۰۵) | |||||
| - | مجموع | ۱٫۶۴۵ بیلیون دلار (۸ام) | ||||
| - | سرانه | ۲۸٬۳۰۰ دلار (۲۰ام) | ||||
| اچ‌دی‌آی (۲۰۰۳) | ۰٫۹۳۴ (بالا) (۱۸ام) | |||||
| پول یکا | یورو (€)۱ (EUR) |
|||||
| زمونی منطقه | CET (جهونی ساعت+1) | |||||
| - | تابستونی (DST) | CEST (جهونی ساعت) | ||||
| اینترنتی دامنه | .it | |||||
| تلفن پیش‌شماره | +۳۹ | |||||
| ۱ تا پیش از سال ۲۰۰۲: لیر | ||||||
این کشور ایتالیا جزیره‌مونا و دِتا جزیره (سیسیل و ساردنی) جه تشکیل وانه. این کشور اتا بریمی سامون (exclave) هم دانّه که سوییس دله دره و ونه نوم کامپیونه دیتالیا هسته. واتیکان و سان مارینو دِتا پچوک ِکشور هستنه که ایتالیای ِخاک دله دَرنه. واتیکان دنیای ِپچوکترین کشور و سن‌مارینو دِنیای ِپچوکترین جمهوری هستنه.
تاریخ
دچیینرم ایتالیای ِقدیمی نیشتنگا (=پایتخت) هسته. این شهر قدیم روم جمهوری و اَی روم امپراتوری ِنیشتگا بی‌یه و مسیحیت بمو په، پاپ چندین قرن این شهر جه غربی ممالک ره اداره کارده و این شهر اروپای ِمذهبی مرکز بی‌یه.
روم امپراتوری اتا جهونی سیستم و مملکت بی‌یه که رم ِشهر جه رُش دکته و ایتالیا ونه سامونِ مهمترین قسمت بی‌یه. زمونی که روم دله مسیحیت رسم بیّه، این امپراتوری دِ تیکه بیّه و غربی روم اروپایِ لاتینی فرهنگِ زمین‌ها ره ارث بیته. بربری قبایل که اروپایِ شمال جه اِمونه (ژرمن‌ها و آلمان‌ها دستوری) این صوه غربی روم ره بیتنه و ایتالیا دله بازار دکتنه. لومباردهای حملات، سال‌های ۵۶۸−۵۶۹ میلادی باعث بیّه که ایتالیا دله ات‌سری پچیک-پچیک دولت بساته بوو. این پچوکِ دولتون شه رومی فرهنگ جه ارث گیتنه.[۱] ایتالیا دله ات‌خله شه‌گردون منطقه و شهر بساته بیینه (ونیز جمهوری و کلیسا دولت واری) ولی تموم این مناطق ره سال ۱۸۶۱ میلادی متحد هاکردنه و ایتالیای ِکشور ره بساتنه.
ایتالیا هم جهونی جنگ اول و هم جهونی جنگ دوم دله دَیی‌یه و فاشیسم اونجه قدرت بیته ولی جنگ که تموم بیّه، شاه ره کنار دینگونه و جمهوری بینه.
جوغرافی
دچی‌ین
ایتالیا اروپای ِجنوب دله تقریباً ۵۰ ۲۲ شمالی , ۳۰ ۱۲ شرقی مختصات جه قرار دارنه. ونه گتی ۲۳۰/۳۰۱ کیلومتر مربع هسه که آن ۰۲۹/۲۹۴ کیلومتر مربع خاشکی و ۲۱۰/۷ کیلومتر مربع ئو جه تشکیل وانه. این کشور ۷/۶۰۰ کیلومتر ساحل هم دانه. ساردنی و سیسیل ِجزایر مدیترانه دریا دله ایتالیا شِنه.
این کشور سامون ۲/۹۳۲/۱ کیلومتر تخمین بَزه وانه که این کشورون جه هسته:
اقتصاد
دچیینتا سال ۲۰۰۶ ایتالیای ِاقتصاد، متحده ایالات، جاپون، چین، آلمان، انگلیس و فرانسه په، جهون ِهفتمین اقتصاد بی‌يه.
مردمون
دچیینغیر ایتالیایی‌تبارون، آلمانی، فرانسه‌یی و اسلاویون شمال و آلبانیایی‌تبارون و یونانی‌تبار جنوب دله درنه. سال ۲۰۰۵ نزدیک ٪۵.۸ جمعیت خارجی بینه. ۱۱.۴٪ وچونی که سال ۲۰۰۷ ایتالیا دله دنیا بمونه، وشون والدین دست‌کم اتا خارجی هستنه. سال ۲۰۰۷ ویشترین مهاجرتون ایتالیا دله بترتیبت شرقی اروپا (۵۲.۰۲٪) آفریقای شمال (۱۶.۱۷٪) آسیا (۱۶.۰۸٪) و لاتین آمریکا (۸.۵٪) جه بینه.
زوون‌ها
دچی‌ین
اکثر ایتالیایی‌ها رومی‌تبار هستنه و رایج زوونون ایتالیا دله تقریباً همه رومی زوونون جه هستنه. ایتالیایی رسمی زوون هسته ولی مله‌یی زوونون بعضی رسمی هستنه. خله این زوونون دَرنه میرنه که این روند فاشیسم دوره جه وَرگِردنه.
- آلمانی: جنوبی تیرو دله رسمی زوون هسته. بولتزانو دله هم استفاده وانه.
- فرانسوی: وال له داوستا دله مردمون وه ره خجیر بلدنه.
- لیگوری-رومی: جنوا دله رایج هسته و بیش از ات میلیون گنشکر دارنه. جنوایی و بریگاسکی این زوون ِلهجه‌ئون جه هستنه.
- اسلوونیایی: تریسته و گوریتزیا دله رایجه.
- لومباردی: سوئیس ِسامون پَلی گپ بَزه وانه و بیش از سه میلیون کارور دانّه.
- پیدمونتی: پیدمونت دله بیش از دِ میلیون نفر ونجه گپ زنّه.
- ونیزی: ونیز ِقدیمی زوون که دِ میلیون نفر ونجه گپ زنّه و اسلوونی دله هم گپ بزه وانه.
- ناپولی زوون: پالرمو و ناپل دله بیش از شیش میلیون نفر گنشکر دارنه. جنوبی ایتالیایی لهجه این زوون ِشِنه.
- توسکانی زوون: توسکانی دله سه میلیون نفر متکلم دانّه.
- ساساری زوون: این زوون اگرچه فقط ۱۲۵ هزار نفر گنشکر دانّه، اما ساردینیا دله رسمی زوون هسته.
- ساردوکمپیدانی این زوون ِگنشکرون ویشته تبعیدی هستنه و فاشیستون ِدوره بوردنه کوهی مناطق دله.
- ایتالیایی-یهودی زوون اتا رومی‌تبار زوون هسته که ایتالیا دله اسا بیش از دویست نفر گنشکر ندانّه.
تقسیمات
دچی‌ین
ایتالیا ۲۰ ناحیه جه تقسیم وانه که ۵ تا شه‌گردون هستنه. ایتالیا دله ۱۱۰ استان و ۸٬۱۰۰ شهرداری هم دارنه. علاوه بر این سال ۲۰۰۹ میلادی ۱۵ شهر ایتالیا دله ابرشهر (متروپولیس) بیینه.
| ناحیه‌ئون | نیشتنگا | گتی (کیلومتر مربع) | گتی (مایل مربع) | جمعیت |
|---|---|---|---|---|
| آبروتزو | لاکوئیلا | ۱۰٬۷۶۳ | ۴٬۱۵۶ | ۱٬۳۴۲٬۱۷۷ |
| واله دائوستا* | ائوستا | ۳٬۲۶۳ | ۱٬۲۶۰ | ۱۲۸٬۱۲۹ |
| آپولیا | باری | ۱۹٬۳۵۸ | ۷٬۴۷۴ | ۴٬۰۹۰٬۵۷۷ |
| باسیلیکاتا | پوتنزا | ۹٬۹۹۵ | ۳٬۸۵۹ | ۵۸۷٬۶۸۰ |
| کالابریا | کاتانزارو | ۱۵٬۰۸۰ | ۵٬۸۲۲ | ۲٬۰۱۱٬۵۳۷ |
| کامپانیا | ناپل | ۱۳٬۵۹۰ | ۵٬۲۴۷ | ۵٬۸۳۳٬۱۳۱ |
| امیلیا-رومانیا | بولونیا | ۲۲٬۴۴۶ | ۸٬۶۶۶ | ۴٬۴۲۹٬۷۶۶ |
| فریولی ونتزیا جولیا* | تریسته | ۷٬۸۵۸ | ۳٬۰۳۴ | ۱٬۲۳۵٬۷۶۱ |
| لاتزیو | رم | ۱۷٬۲۳۶ | ۶٬۶۵۵ | ۵٬۷۲۴٬۳۶۵ |
| لیگوریا | جنوا | ۵٬۴۲۲ | ۲٬۰۹۳ | ۱٬۶۱۶٬۹۹۳ |
| لمباردی | میلان | ۲۳٬۸۴۴ | ۹٬۲۰۶ | ۹٬۹۰۹٬۳۴۸ |
| مارکه | آنکونا | ۹٬۳۶۶ | ۳٬۶۱۶ | ۱٬۵۶۴٬۸۸۶ |
| مولیز | کامپوباسو | ۴٬۴۳۸ | ۱٬۷۱۳ | ۳۱۹٬۸۳۴ |
| پیمونت | تورین | ۲۵٬۴۰۲ | ۹٬۸۰۸ | ۴٬۴۵۶٬۵۳۲ |
| ساردنی* | کالیاری | ۲۴٬۰۹۰ | ۹٬۳۰۱ | ۱٬۶۷۵٬۲۸۶ |
| سیسیل* | پالرمو | ۲۵٬۷۱۱ | ۹٬۹۲۷ | ۵٬۰۵۰٬۴۸۶ |
| توسکانی | فلورانس | ۲۲٬۹۹۳ | ۸٬۸۷۸ | ۳٬۷۴۹٬۰۷۴ |
| ترنتینو آلتو آدیجه* | ترنتو | ۱۳٬۶۰۷ | ۵٬۲۵۴ | ۱٬۰۳۶٬۶۳۹ |
| اومبریا | پروجا | ۸٬۴۵۶ | ۳٬۲۶۵ | ۹۰۶٬۶۷۵ |
| ونتو | ونیز | ۱۸٬۳۹۹ | ۷٬۱۰۴ | ۴٬۹۳۶٬۱۹۷ |