آناکساگوراس

آناکساگوراس اتا فیلسوف بی‌یه که ۵۰۰ پیش از میلاد کلازومنا شهر دله دنیا بموئه و پولدار خانواده‌ئون جا بی‌یه. وه شه شهر جه تبعید بیّه و بورده آتن و وه ره کسی اشناسنه که فلسفه ره بَورده آتن دله. وه پریکلس جه رفخ بی‌یه و سی سال آتن دله دیّه تا این که وه ره آتنی‌ها کافر بنومستنه و چون پریکلس جه رفاقت داشته، وه ره این بهانه جه تبعید هاکردنه که بوره لامساکوس جزیره دله.

آناکساگوراس ونه نقاشی که حوالی ۱۸۸۸، آتن دله بکشینه. شخصی معلومات بزا-روز حوالی 500 پ‌م کلازومن (en) بمردن ۰۴۲۸ "پ.م" بزا نوم Ἀναξαγόρας پیشه‌ئون رقمدون فیلسوف (fa) فیزیک‌دان (fa) ستاره‌شناس (fa) نویسنده دیگر معلومات تخصصی رشته اساره‌دونی — ریاضی — فلسفه رِمبِش مکتب چندگانه‌گرایی (fa) — پیشاسقراطیون شاگردون Metrodorus of Lampsacus (en) — امپدوکلس — Carneades of Athens (en)

افلاطون خله ونه نجوم و اساره‌شناسی جه تعریف هاکرده. آناکساگوراس بائوته خورشید اتا اساره‌مونا هسته که خله گته و شه جه نور دِنه ولی خدا نی‌یه. همین‌جور گاته ماه خاک جه بساته بیّه و فکر کارده ماهِ سر آدمونی زندگی کانّه. حرف‌هایی که آناکساگوراس خورشیدِ خَوری بائوته ره پریکلس ِسیاسی مخالفون بهانه قرار هدانه تا وه ره تبعید هاکنن تا اینتی شهر دله جار بزنن که پریکلس اتا بی‌دین و ایمون فیلسوف جه رفخ هسته. وه وقتی تبعید بیّه، لامساکوسِ جزیره دله اتا مکتب بساته و درس دائه.

آناکساگوراس اولین حیات و زندگیِ شروع ره «رطوبت» (/شیری) جه دونسته که میلیتوسی‌ها نظر جه نزدیکی دارنه. وه معتقد بی‌یه «خلأ» وجود ندارنه چون نتومبی جایی داریم هوا نووئه. وه همینتی گاته «هیچ» وجود ندارنه چون هیچ ِدله ونه هیچ دوو!

آناکساگوراس امپدوکلس جه تأثیر بَیته و گاته عناصر «نظم» ِنیرو جه هئی تن پیوند خارنه و این نیرو ره لوگوس جه دونسته. وه گاته چار عنصر (ئو، وا، خاک، و تش) نتوندنه هسکا و خون جه تبدیل بوون. آناکساگوراس باور داشته که هرچی که طبیعت دله دره ره اگه تیکه-تیکه هاکنیم و ونه جزء جه برسیم، حکماً ات‌سری خصوصیات واحد دارنه که تموم چی ونه جا مشترک هستنه؛ فی‌المثل هوا دله همه چیِ بذر دره و اگه مثلاً هوا و ئو هئی جه پیوند بخارن، گیاهون بساته وانه یا گاته آدمون و تموم جانورون هم همین هوا جه بوجود بمونه.

آناکساگوراس اتا جدیدِ مطلب پیش بکشی‌یه که گاته بعضی چیزها «نوآس» دارنه که تومبی وه ره روح یا عقل کلمه جه دگاردنیم. هرچی که زندگی دارنه، نوآس دارنه. نوآس بی‌نهایت و آزاد هسته و دیگر عناصرِ جا قاطی نوونه. هر چیزی که نوآس نداره، مجموعی از اضداد هسته: گرمی-سردی، یخ-تش و… واری. این نظر خله بعدی فیلسوف‌ها ره تحت‌تأثیر قرار هدا بی‌یه. سقراط تا حدودی ونه جا موافق بی‌یه و ونه سر جه شه فلسفه ره پیش بَورد بی‌یه. ارسطو این نظر ره نقد هاکرده و آناکساگوراسِ نظرات ره اشتباه دونسته؛ وه گاته آناکساگوراس بموئه نوآس ره تعریف هاکرده ولی سعی دارنه همه چی ره مکانیکی توجیه هاکنه و هرکاجه ونه دلایل کم بیاردنه، نوآس جه شه ره توجیه کانده. بهرحال این «روح» ِتعبیر کم‌کم فلسفه دله رشد هاکرده و مذهب دله هم وارد بیّه.

منابع

• شاهین نجفی و وریا امیری. «زنون، آناکساگوراس و دموکریتوس (قسمت ۹)». سوفیا پادکست، دیالوگ مدیا.