گابون
مختصات: شرقی′۲۷°۹ شمالی′۲۳°۰ / ۹٫۴۵غرب ۰٫۳۸۳جنوب
گابون (انگلیسی جه: Gabon) اتا آفریقایی کشور هسته که این قاره‌یِ غربی سواحل دله و گینه دریامونا پَلی قِرار دانّه. ونه نیشتگا (=پایتخت) لیبرویل هسته و کشور کنگو جمهوری، کامرون و اوستوایی گینه جه هم‌سامون هسته.
République Gabonaise گابون |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| ملی شعار: اتحاد، کار، عدالت | ||||||
| ملی سرود: همدلی |
||||||
 |
||||||
| نیشتنگا (و گتترین شهر) | لیبرویل شرقی′۲۷°۹ شمالی′۲۳°۰ / ۹٫۴۵غرب ۰٫۳۸۳جنوب | |||||
| رسمی زوون | فرانسوی | |||||
| حکومت ِنوع | جمهوری | |||||
| حاکمون نوع •رئیس جمهور •نخست وزیر |
علی بونگو Raymond Ndong, Sima |
|||||
| موارد منجر به تشکیل فرانسه جه |
۱۷ اوت ۱۹۶۰ | |||||
| گتی | ||||||
| - | گتی | ۲۶۷,۷۴۵کیلومتر مربع (۷۶ام) | ||||
| - | ئو (٪) | ۵.۳ | ||||
| جمعیت | ||||||
| - | سرشماری | ۱,۴۵۴,۸۶۷ (۱۵۰ام) |
||||
| - | جمعیت انبسی | ۵.۴/km۲ (۲۱۶ام) | ||||
| پول یکا | فرانک CFA (XAF) |
|||||
| زمونی منطقه | WAT (جهونی ساعت= +1) | |||||
| - | تابستونی (DST) | DAS (جهونی ساعت) | ||||
| اینترنتی دامنه | .ga | |||||
| تلفن پیش‌شماره | +۲۴۱ | |||||
رسمی زوون گابون دله فرانسوی هسته. البته مردمون شه وسّه بومی و قبیله‌ای زوون هم دارنه. سال ۲۰۰۶، جمعیت گابون دله ۱٬۴۵۴٬۸۶۷ نفر بی‌یه که ۴۲۰ هزار نفر فقط نیشتگا دله دَیینه. مهم‌ترین شهرون پورژانتی ۸۸ هزار نفر، فرانسویل ۳۰ هزار نفر، اویم ۲۳ هزار نفر و موآندا ۲۱ هزار نفر جمعیت جه هستنه.
پول ِیکا گابون دله فرانک سی‌اف‌آ هسته. گابون صادرات ویشته نفت، منگنز، چوْ(الوار) و اورانیم هستنه. گابون فرانکوفونی و آفریقا اتحادیه دله هم دره. تا سال ۲۰۰۶ گابون ِسرانه‌ای درآمد تموم آفریقا دله فقط لیبی جه کمته بی‌یه. این کشور قبلاً اوپک دله هم دَیّه ولی ژانویه ۱۹۹۵ این سازمان جه بریم بموئه.
تاریخ
دچییناین کشور ره قرن پونزهم دله پرتغالی‌ها کشف هاکردنه و تا قرن نوزّهم وه ره داشتنه. گابون سال ۱۸۸۶ میلادی جه فرانسه کولونی دله بورده و سال ۱۸۹۰ جه فرانسه‌یِ کنگو سامون دله دَیّه و سال ۱۹۱۰ جه شه اتا سِوایِ کولونی بَیی‌یه و آخرسر روز ۱۷ آگوست ۱۹۶۰ فرانسه جه سِوا بیّه و اتا مستقل جمهوری بساته.
سیاست
دچییناین کشور دله عمر بونگو ۴۲ سال، میون سال‌های ۱۹۶۷ تا ۲۰۰۹ که ایسپانیا دله بمرده، رییس جمهور بی‌یه. وه گابون ِدومین رییس جمهور بی‌یه و ونه حکومتِ طولانی بیّن این وسّه بی‌یه که فرانسه ونجه پـِشتی کارده. وه اوایل که رییس‌جمهور بَیی‌یه، مسیحی بی‌یه و بعداً شه دین و نوم ره عَوِض هاکرده و مسلمون بیّه.
عُمر بونگو اواخر مریض بَییبی‌یه و ایسپانیایِ بارسلون دله بیمارستون کَب‌بی‌یه که بمرده. ونه بمردن په علی بونگو اتا نمایـِشی انتخابات دله رییس‌جمهور انتخاب بیّه و هَنتا این کشور ِرییس‌جمهور هسته.[۱] [۲]
تقسیمات
دچی‌ین
گابون ۹ استان دانه:
- استوایر (Estuaire)
- اوگووئهٔ علیا (Haute-Ogooue)
- موین اوگووئه (Moyen-Ogooue)
- انگونیه (Ngounie)
- نیانگا (Nyanga)
- اوگووئه ایویندو (Ogooue-Ivindo)
- اوگووئه لولو (Ogooue-Lolo)
- اوگووئه ماریتیم (Ogooue-Maritime)
- وولو انتم (Woleu-Ntem)
منابع
دچی‌ین| ویکی تلمبار دله بتونّی پرونده‌ئونی که گابون خَوری دَره ره پیدا هاکنین. |