احمد شاملو
احمد شاملو (بزائه‌ی ۲۱ آذر ۱۳۰۴ تهران؛ ۱۲ دسامبر ۱۹۲۵، خنهٔ شمارهٔ ۱۳۴ خیابان صفی‌علیشاه [۶] بمرده‌ی ۲ مرداد ۱۳۷۹؛ ۲۴ ژوئیه ۲۰۰۰ فردیس کرج) شاعر، نویسنده، فرهنگ‌نویس، ادیب، مترجم ایرانی و از اعضای کانون نویسنده‌ئون ایران بی‌یه. ونه قبر امامزاده طاهر کرج دله هسته. ونه تخلص شعری الف. بامداد بیه. شهرت اصلی شاملو به خاطر شعرای وه هسته که شامل اشعار نو و بعضی قالب‌ئون قدیمی مثل قصیده و ترانه‌ئون عامیانه‌هسته. شاملو تحت تأثیر نیما یوشیج، به شعر نیمایی رو بی‌یارده، اما اولین بار وسّه شعر دله «تا شکوفهٔ سرخ اتا جِمه» که سال ۱۳۲۹ با اسم «اسپه شعر غفران» منتشر بیّه وزن ره ول هاکرده و به‌صورت پیشرو سبک نویی ره شعر معاصر فارسی دله گسترش هدائه. از این سبک به اسپه شعر یا شعر منثور[۷] یا شعر شاملویی[۸] یاد هاکردنه. چنتا از منتقدون ادبی وه ره تنها شاعر موفق زمینه شعر منثور دونّه[۹]. شاملو علاوه بر شعر، کارون تحقیق و ترجمۀ بشناسی‌بَیی دانّه. مجموعۀ کتاب کوچه وه گت‌ترین اثر پژوهشی باب فرهنگ عامیانه مردم ایران هسته. آثار وه به زوون‌ئون: سوئدی، انگلیسی، جاپونی، فرانسوی، ایسپانیایی، آلمانی، روسی، ارمنی، هلندی، رومانیایی، فنلاندی، کوردی و تورکی ترجمه بینه.
احمد شاملو 
 |
زندگی دچی‌ین
جوونی گادِر دچی‌ین
احمد شاملو ۲۱ آذر ۱۳۰۴ سِرِه‌ی شماره ۱۳۴ خیابون صفی علیشاه تهران بزائه بیّه. ونه پی‌یر حیدر اسم داشته که تبار وه (به بائوته‌ئونٔ احمد شاملو شعر من بامدادم آخرسری شعرونِ مجموعهٔ مدایح بی‌صله) اهالی کابل جه برگردسته. ونه ِمار کوکب عراقی شاملو، و قفقازی‌ئونی جه بی‌یه که انقلاب بلشویکی ۱۹۱۷ روسیه، ونه خانواده ره به ایران دکشی‌بینه. [۱۰] وچگی دوره ره به خاطر پی‌یِر ِکار که افسر ارتش بی‌یه و هر چن وقت ره جایی مأموریت شی‌یه، شهرون رشت و سمیرم و اصفهان و آباده و شیراز دله بگذرینی‌یه. (به همین دلیل ونه شناسنامه شهر رشت دله بَییته بیّه و محل تولد شناسنامه دله، رشت بنویشتوئه.) دوران دبستان ره شهرون خاش، زاهدان و مشهد دله رد هاکرده و از همون دوروون اقدام به گردآوری مواد فرهنگ عامه هاکرد بیی. دوره دبیرستان ره بیرجند، مشهد و تهران دله بگذرینی‌یه و سال سوم دبیرستان ره دبیرستان ایرانشهر تهران دله بخوندسته و به شوق یادبیتن دستور آلمانی زوون سال اول دبیرستان صنعتی ثبت‌نام هاکرده.
فعالیات سیاسی و زندون بوردِن ِگادِر دچی‌ین
اوایل دهه ۲۰ خورشیدی ونه پی‌یِر سر و سامون هدائن به تشکیلات از هم دپوشنی‌یه ژاندرمری به گرگان و ترکامون‌صحرا برسنی بیّه. وه همراه با خانواده به گرگان بورده و به ناچار کلاس سوم دبیرستان ادامه تحصیل هدائه. اون گادِر فعالیت‌ئون سیاسی شومال کشور شرکت هاکرده و بعدا تهران دله دستگیر بیّه و به زندون شوروی رشت دله منتقل بیّه. پس از آزادی زندون جه با خانواده به رضائیه(ارومیه) بورده و تحصیل کلاس چهارم دبیرستان ره شروع هاکرده. با به قدرت برسی‌ین پیشه‌وری و جبهه دموکرات آذربایجون به شه پی‌یر ِهمراه دستگیر بیّه و دِ ساعت جلوی تش ِجوخه قرار بیته تا از مقامات بالا کسب تکلیف هاکنن. آخرسری آزاد بیّه و به تهران وردگسته و همیشه وسّه ترک تحصیل هدائه.
ازدواج و شعر بائوتن دچی‌ین
شاملو بیست و دِ سالگی (۱۳۲۶) با اشرف‌الملوک اسلامیه ازدواج هاکرده. هر چارتا وچه‌ی وه، سیاوش، سامان، سیروس و ساقی حاصل این ازدواج هستنه. همین سال اولین مجموعه اشعار وه با اسم آهنگ‌ئون فراموش بَیی به چاپ برسی‌یه و هم‌زموان کار نشریاتی مثل هفته نو دله ره شروع هاکرده. سال ۱۳۳۰ وه بلند ِشعر «۲۳» و مجموعه اشعار قطع نامه ره به چاپ برسنی‌یه. سال ۱۳۳۱ به مدت حدود دِ سال مشاورت فرهنگی سفارت مجارستون ره به عهده داشته.
زندونی سیاسی بیّن دچی‌ین
سال ۱۳۳۲ پس از کودتای ۲۸ مرداد با دوسته بیّن فضای سیاسی ایران مجموعه اشعار' آهنا و احساس توسط پلیس چاپخنه دله سوجنه و با یورش مامورا به ونه سِره ترجمهٔ طلا در لجن اثر ژیگموند موریس و بخش عمدهٔ کتاب ریکائون ِمردی که ونه قلب سنگ جه بی‌یه اثر موریوکایی با تعدادی پچیک ِداستان نوشتهٔ خادش و تموم یادداشت‌ئون کتاب کوچه از بین شونه و با دستگیری مرتضی کیوان نسخه‌ئون اولیه از نوشته‌ئون وه از جمله مرگ زنجره و سه مرد از بندر بی‌آفتاب توسط پلیس ضبط وانّه که دیگه هرگز به دست ننّه. وه موفق به فرار وانه اما پس از چن روز فرار از دست ماموران چاپخنهٔ روزنامۀ اطلاعات دله دستگیر بیّه، به عنوان زندونی سیاسی به زندون موقت شهربانی و زندون قصر بَورده وانه. زندون دله علاوه بر شعر به بنویشتن دستور زوون فارسی دست زنده و قصهٔ بلندی به سیاق امیر ارسلان و ملک بهمن نویسنه که ونه انتقال از زندون شهربانی به زند,ن قصر از بین شونه. [۱۱] و ۱۳۳۴ پس از ات سال و چن ماه زندون جه آزاد وانه.
ازدواج دوم و اسپه شعر بائوتن دچی‌ین
۱۳۳۶ با طوسی حائری ازدواج کانده (دومین ازدواج وه هم مثل ازدواج اول مدت کوتایی دوام یانّه و چار سال بعد ۱۳۴۰ از همسر دوم خادش هم سِوا وانه.) این سال با انتشار مجموعه‌ی اشعار هوای تازه، شه ره به عنوان شاعری برجسته تثبیت کانده. این مجموعه حاوی سبک نویی هسته. سال ۱۳۳۹ مجموعه شعر باغ آینه منتشر وانه. معروف‌ترین ترانه‌ئون عامیانۀ معاصر مثل پریا و دخترای ننه دریا این دِ مجموعه دله منتشر بینه. سال ۱۳۳۶ به کار روی اشعار ابوسعید ابوالخیر، خیام و باباطاهر رو یانّه. ونه پی‌یر هم همین سال یَنّه. سال ۱۳۴۰ زمون سِوایی از همسر دوم همه چیز از جملهٔ برگه‌ئون تحقیقاتی کتاب کوچه ره ول کانده.
سینما و نوار دله بوردن دچی‌ین
سال ۱۳۳۸ شاملو به اقدام جدیدی یعنی تهیۀ قصۀ خروس زری پیرهن پری وچون وسّه دست زنده. همین سال به تهیه فیلم مستند سیستان و بلوچستان شرکت ایتال کونسولت دله هم می‌پردازنه. این آغاز فعالیت سینمایی جنجال‌آفرین احمد شاملو هسته. وه بخصوص بنویشتن فیلمنومه و دیالوگ‌نویسی دله فعال بی‌یه. سال‌ئون پس از وه و به‌ویژه با مطرح بیّن به عنوان شاعری معروف، منتقدون مختلف حضور سینمایی وه ره کمرنگ دونستنه. خاد وه گاته: «شما ره به خدا وشون اسم ره فیلم نی‌یلین.» و بعضی شعر معروف وه دریغا که فقر/ چه به آسانی/ احتضار فضیلت است را به این تعبیر دونّه که فعالیت‌ئون سینمایی وه صرفاً برای امرار معاش بینه.[۱۲] شاملو دراین باره گانه: «کارنامهٔ سینمایی من ات جور نون بخاردن مجبوری از راه قلم بی‌یه و در حقیقت به نحوی قلم به مُزد!»[۱۳] برخی فیلمنامۀ فیلم «گنج قارون» ره که سال‌ئون میونی دهه ۴۰ سینما ره از ورشکستگی نجات هدائه ره منتسب به شاملو دونّه. استفادهٔ فراوون از امکانات زوون محاوره گفت‌گوئون گنج قارون دله تونده دلیلی بهر این مدعا بائه.[۱۴]
سال ۱۳۳۹ با همکاری هادی شفائیه و سهراب سپهری ادارهٔ سمعی و بصری وزارت کشاورزی ره تأسیس هاکرده و به عنوان سرپرست وه مشغول به کار بیّه.
ازدواج آخر دچی‌ین
آیدا سرکیسیان یا آیدا شاملو با اسم واقعی ریتا آتانث سرکیسیان آخرین زن احمد شاملو هسته و شعرون شاملو، به ویژه دِو دفتر آیدا، درخت و خنجر و خاطره و آیدا آینه دله به عنوان معشوقهٔ شاعر، جلوه‌یی خاص دانّه. شاملو دربارۀ تأثیر فراوان آیدا شه زندگی دله به مجله فردوسی بائوته: «هر چه نویسمبه به خاطر وه هسته و به خاطر وه... من با آیدا اون انسانی ره که هرگز شه زندگی دله پیدا نکاردبیمه ره پیدا هاکردمه».[۱۵]
شاملو ۱۴ فروردین ۱۳۴۱ با آیدا سرکیسیان آشنا وانه. این آشنایی تأثیر زیادی بر زندگی وه دانّه و نقطۀ عطفی ونه زندگی دله محسوب وانه. این سال‌ئون شاملو توفق کامل آفرینش هنری به سر ونّه [۱۶] و بعد از این آشنایی دورۀ جدیدی از فعالیت‌ئون ادبی وه شروع وانه.
آیدا و شاملو فروردین ۱۳۴۳ ازدواج هاکردنه و شیرگاه (اون گادِر مازرون دله اتا پچیک ِمَله بی‌یه) اقامت هاکرده و تا آخر عمر ونه کنار زندگی کارده. شاملو همین سال دِتا مجموعه شعر به اسم‌ئون آیدا آینه دله و لحظه‌ئون و همیشه ره منتشر کانده و سال بعد هم مجموعه‌یی به اسم آیدا، درخت و خنجر و خاطره بیرون انه و در ضمن بار سوم وسّه کار تحقیق و گردآوری کتاب کوچه آغاز وانه.
آیدا شاملو برخی کارون احمد شاملو دله مثل مجموعه کتاب کوچه با وه همکاری داشته و سرپرست این مجموعه بعد از وه هسته.[۱۵]
سال ۱۳۴۶ شاملو سردبیری قسمت ادبی و فرهنگی هفته‌نامۀ خوشه ره به عهده گنّه. همکاری وه با نشریه خوشه تا ۱۳۴۸ که نشریه به دستور ساواک تعطیل وانه، دمباله داشته. این سال وه به عضویت کانون نویسنده‌ئون ایران هم در انه. سال ۱۳۴۷ وه کار روی غزلیات حافظ و تاریخ دورۀ حافظ ره آغاز کانده. نتیجه این تحقیقات بعدأ به انتشار دیوان جنجالی حافظ به روایت وه انجام وانه.
اسفند ۱۳۵۰ شاملو شه مار ره هم از دست دنه. همین سال به فرهنگستون زوون ایران تحقیق و تدوینِ کتاب کوچه وسّه، دعوت بیّه و به مدت سه سال فرهنگستون دله باقی بموندسته.
خارج بوردن دچی‌ین
شاملو دهۀ ۱۳۵۰ هم به فعالیت‌ئون گسترده شعر، نویسندگی، روزنومه نگاری (از جومله همکاری با کیهون فرهنگی و آیندگون)، ترجمه، سینمایی (از جومله تهیه گفتار چنتا فیلم مستند وسّه به دعوت وزارت فرهنگ و هنر) و شعرخوانی خادش (از جومله انجمن فرهنگی کوته و انجمن ایران و آمریکا دله) ادامه دنه. در ضمن سه ترم به تدریس مطالعه آزمایشگاهی زوون فارسی دانشگاه صنعتی مشغول وانه. ۱۳۵۱ به علت معالجۀ آرتروز شدید گردن به پاریس سفر کانده تا زیر عمل جراحی گردن قرار بَیره. سال بعد، ۱۳۵۲، مجموعه اشعار ابراهیم تش دله ره چاپ کانده. ۱۳۵۴ دانشگاه رُم از وه دعوت کانده تا کنگره نظامی گنجوی دله شرکت هاکنه و از همین رو عازم ایتالیا وانه. همین سال دعوت دانشگاه بوعلی ره سرپرستی پژوهشکدهٔ اون دانشگاه وسّه قبول کانده و به مدت دِ سال به این کار اشتغال دانّه.
۱۳۵۵ انجمن قلم و دانشگاه پرینستون از وه برای سخنرانی و شعرخانی دعوت کانده و از همین رو عازم موتحده ایالات وانه. این سفر دله وه به سخنرانی و شعرخانی بوستون و دانشگاه برکلی دله دست زنده و پیشنهاد دانشگاه کلمبیای شهر نیویورک برای تدوین کتاب کوچه ره قبول نکانده. در ضمن با شاعرون و نویسنده‌ئون مشهور جهون مثل یاشار کمال، آدونیس، البیاتی و وزنیسینسکی از نزدیک دیدار کانده. این سفر سه ماه طول کشنه و شاملو دِباره برگردنه ایران.
هنوز چن ماه نگذشته که وه دِباره به عنوان اعتراض به سیاست‌ئون دولت ایران، کشور ره ترک کانده و به آمریکا سفر کانده و ات سال اونجه زندگی کانده و این مدت دانشگاه‌ئون مختلف دله سخنرانی کانده. ۱۳۵۷ وه از آمریکا به بریتانیا شونه و اونجه مدتی سردبیری هفته‌نومه «ایرانشهر» لندن ره به عهده گنّه.†
انقلاب ۵۷ دچی‌ین
با وقوع انقلاب ایران و سقوط سلسله پهلوی، شاملو فقط چن هفته پس از پیروزی انقلاب به ایران برگردنه. همین سال انتشارات مازیار اولین جلد کتاب کوچه ره قطع وزیری دله منتشر کانده. شاملو درضمن به عضویت هیأت دبیرون کانون نویسنده‌ئون ایران در اِنه و به کار مجلات و روزنومه‌ئون مختلف دَست ونّه. وه۱۳۵۸ سردبیری هفته‌نومۀ کتاب جمعه ره به عهده گنّه. این هفته‌نومه پس از انتشار کمتر از چهل شماره توقیف وانه.
شاملو این سالا مجموعۀ اشعار سیاسی شه ره با صدای خادش خوندنه و به صورت مجموعهٔ کتاب و نوار صوتی کاشفون فروتن شوکرون منتشر کانده. از جومله اشعار این مجموعه مرگ وارطان هسته که شاملو اشاره کانده فقط فرار از اداره سانسور وسّه، مرگ نازلی اسم بی‌یشته بیّه و در واقع برای بزرگداشت وارطان سالاخانیان، مبارز مسیحی ایرانی به نقل قول ونه مار جه صدا و سیمای جوموری اسلامی دله، بی‌یه.[۱۷]
از ۱۳۶۲ با دوسته‌تر بیّن فضای سیاسی ایران چاپ آثار شاملو هم متوقف بینه. هر چن شه متوقف نوانه و کار ترجمه و تالیف و شعر بائوتن ره دمباله گنّه این سالا به‌ویژه روی کتاب کوچه با همکاری همسرش آیدا مستمر کار کانده و ترجمهٔ رمان دن آرام ره هم په‌گنّه. تا اینکه ده سال بعد، یعنی سال ۱۳۷۲ با کمی‌واتر بیّن فضای سیاسی ایران آثار شاملو به صورت محدود اجازه انتشار گرنه.
۱۳۶۷ به آلمان سفر کانده تا به عنوان میهمون ِمدعوِ دومین کنگرهٔ بین‌المللی ادبیات: اینترلیت ۲ تحت عنوان جهون ِسوم: امه جهون ارلانگن آلمان و شهرون مجاور این کنگره دله شرکت هاکنه. این کنگره دله نویسنده‌ئونی از کشورون مختلف حضور داشتنه از جمله عزیز نسین، دِرِک والکوت، پدرو شیموزه، لورنا گودیسون و ژوکوندا بِلی. عنوان سخنرانی شاملو این کنگره دله «من دردِ مشترکمه، مه ره ونگ بزنین!» بی‌یه. دمباله این سفر دعوت انجمن جهونی قلم (Pen) و دانشگاه یوته‌بوری به سوئد و ضمن اجرای شو ِشعر با هیئت رئیسهٔ انجمن قلم سوئد هم ملاقات کانده.
۱۳۶۹ برای شرکت سیرا ۹۰ توسط دانشگاه UC برکلی دله به عنوان میهمون مدعو به آمریکا سفر هاکرده. سخنرانی وه به اسم «منه نگرانیا» و «مفاهیم رند و رندی غزل حافظ دله.» واکنش گسترده‌یی مطبوعات فارسی زوون داخل و خارج کشور دله داشته و مقالات زیادی نقد سخنرانی شاملو وسّه بنویشته بینه. این سفر دله دِتا عمل جراحی مهم روی گردن شاملو صورت بیته با این حال چندین شو ِشعر توسط وه برگزار بَینه و ضمنا به عنوان استاد میهمون ات ترم دانشگاه UC برکلی دله دانشجوئون ایرانی وسّه (زوون، شعر و ادبیات معاصر فارسی) ره تدریس هاکرده و همین موقع ملاقاتی با لطفی علی‌عسکرزاده ریاضی‌دان ایرانی داشته.
و سال ۱۳۷۰ بعد از سه سال دوری از کشور به ایران بردگرسته.
آخرسری دچی‌ین
سالای آخر عمر شاملو برخلاف ونه میل ونسه خله بد بگذشته. از طرفی نخاسته کشور جه خارج بوائه و شه گاته: «راستش بار غربت سنگین‌تر از توون و تحمل من هسته... چراغم این خِنه دله سوجنه، مه ئو این کوزه دله ایاز خاّه و نونم این سفره‌دلوئه.»[۱۸] از طرف دیگر اکثر آثار وه از جومله کتاب کوچه سالا توقیف بموندس بینه. ونه بیماری هم به شدت وه ره آزار دائه و با شدت بَیتن بیماری مرض قند، و پس از اونکه در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۷۶، بیمارستان ایرانمهر پای راست وه ره از زانو قطع هاکردنه روزون و شو‌ئون دردناکی ره پشت سر گذاشته. البته تموم این سالا کار ترجمه و به‌خصوص تدوین کتاب کوچه ره دمبال کارده و گه‌گاه از وه شعر یا مقاله‌یی اتا از مجلات ادبی دله منتشر بی‌یه. وه دهۀ هفتاد با شرکت شورای بازنگری شیوهٔ نگارش و خط فارسی دله جهت اصلاح شیوهٔ نگارش خط فارسی وسّه فعالیت هاکرده و تموم آثار جدید یا تجدید چاپ شده‌ش ره به این شیوه منتشر هاکرده.
آخرسری شاملو ساعت ۹شو دوم مرداد ۱۳۷۹ بمرده. پیکر وه روز پنج‌شنبه ۶ مرداد از مقابل بیمارستان ایرانمهر و با حضور دَه‌ا هزار نفر از علاقه‌مندون وه تشییع بیّه. و امامزاده طاهر کرج دله چال بیّه. انجمن قلم سوئد، انجمن قلم آلمان، چنتا انجمن داخلی و بعضی محافل سیاسی پیغوم‌ئون تسلیتی به مناسبت بمردن وه این مراسم سِه ارسال هاکردنه[۱۹]
نظرات دچی‌ین
حافظ و شاملو دچی‌ین
شاملو دست به تصحیح دیوان حافظ بزوئه و شه کتاب ره با عنوان حافظ شیراز منتشر هاکرده. امروز این کتاب پیش خواننده‌ئون به حافظ شاملو مشهور هسته. مقدمه این کتاب دله، شاملو روش تصحیح و اصول کارش ره بیان هاکرده، به مشکلات و تحریف‌ئون موجود دیوان حافظ دله اشاره داشته و اینکه حافظ اتا عارف بی‌یه دله شک هاکرده و جایی نویسنه شاید رندی ات لاقبا و ملحد بی‌یه.
قابل ذکر هسته که این دیدگاه هم با دیدگاه دیندارون، و هم کسایی که از زاویهٔ غیر دینی به غزلیات حافظ هارشانه، تناقض دانّه. به عنوان نمونه، داریوش آشوری نیز هم کتاب «عرفون و رندی شعر حافظ» دله، حافظ ره اتا عارف دونده.[۲۰]
تصحیح شاملو از دیوان حافظ مورد نقد خله از حافظ پژوهون، از جومله بهاءالدین خرمشاهی قرار بیته.[۲۱]
مرتضی مطهری ات کتاب دله با عنوان تماشاگه راز ادعای شاملو بر تحریف دیوان حافظ و دست بَوردِن ترتیب ابیات ره، بدون اینکه نامی از شاملو بَوِره، مردود دونده. مقدمهٔ حافظ شیراز شاملو پس از انقلاب ایران دله اجازه چاپ نَیته و این کتاب بدون مقدمه منتشر بی‌یه.[۲۲]
وه سال ۱۳۵۰، کنگرهٔ جهونی حافظ و سعدی شیراز دله، گفت و گویی بحث برانگیز با روزنومه کیهون داشته.[۲۳]
فردوسی درباره دچی‌ین
سال ۱۳۶۹ به دعوت «مرکز پژوهش و تحلیل مسائل ایران» سیرا (CIRA) جلساتی دانشگاه برکلی کالیفرنیا دله برگزار بَینه که هدف وشون، بررسی هنر و ادبیات و شعر معاصر فارسی بی‌یه. سخنران اتا از این جلسات احمد شاملو بی‌یه، که وه با بائوتن حرفایی درباره شاهنامه به مباحث زیادی برگرسته. شاملو این سخنرانی ره نقد روش روشنفکری ایرانی و مسوولیت‌ئون وه ایراد کردهوسّه بائوته و با طرح سوالی فرهیختگان ایرانی خارج از کشور ره به اندیشه و پیداهاکردن جوابی اصلاح و آینده ایران وسّه فرا بخوندسته.[۲۴]
اظهار نظر شاملو درباره تاریخ ایران پیشاپیش کتاب جمعه، پانویس بنویشتاره‌یی که قدسی قاضی‌نور درخصوص حذف مطالبی از کتاب‌ئون درسی پس از انقلاب به رشته تحریر دربی‌یارد بی‌یه، به چاپ برسی بینه ولی واکنش نسبت به وشون پس از سخنرانی دانشگاه برکلی نمایون بیّه.
برخی از معاصران دوران زندگی شاملو وه ره علناً و مستقیماً دربارهٔ نظراتی که دانشگاه برکلی دله درمورد فردوسی و تاریخ ایران بیان هاکرده، مورد انتقاد قرار هدانه.[۲۵] که فریدون مشیری و مهدی اخوان ثالث از این دستونه.
کتابشناسی دچی‌ین
دفترون شعر دچی‌ین
- ۱۳۲۹-۱۳۲۳ آهن‌ئون و احساس، چاپخنهٔ یمنی تهران توسط فرمانداری نظامی ضبط و بسوته بینه.
- ۱۳۳۰-۱۳۲۹ قطعنومه، چاپ اول با مقدمه فریدون رهنما و به هزینهٔ وه:۱۳۳۰.
- ۱۳۳۰ آهنگ‌ئون فراموش‌بیی، توسط ابراهیم دیلمقانیان منتشر بیّه.
- ۱۳۳۰ بیست و سه (۲۳)، چاپ مستقل ۱۳۳۰.
- ۱۳۳۵-۱۳۲۶ هوای تازه
- ۱۳۳۸-۱۳۳۶ باغ آینه
- ۱۳۴۱-۱۳۳۹ لحظه‌ئون و همیشه
- ۱۳۴۳-۱۳۴۱ آیدا آینه دله
- ۱۳۴۴-۱۳۴۳ آیدا، درخت و خنجر و خاطره
- ۱۳۴۵-۱۳۴۴ ققنوس وارش دلع
- ۱۳۴۸-۱۳۴۵ مرثیه‌ئون خاک
- ۱۳۴۸-۱۳۴۹ شکفتن میاه دله
- ۱۳۴۸-۱۳۵۲ ابراهیم تش دله
- ۱۳۵۶-۱۳۵۵ دشنه در دیس
- ۱۳۵۶-۱۳۵۹ پچیک ترانه‌ئون غربت
- ۱۳۶۹ مدایح بی‌صله
- ۱۳۶۴-۱۳۷۶ در آستانه
- ۱۳۵۱-۱۳۷۸ حدیث بیقراری ماهان
شعر (ترجمه) دچی‌ین
- غزل غزل‌ئون سلیمان ۱۳۴۷
- هم‌چون کوچه‌یی بی‌انتها ۱۳۵۲
- هایکو، شعر ژاپنی با ع. پاشایی، ۱۳۶۱
- سیو مثل اعماقِ آفریقای خودم، (کتاب و نوار صوتی) ترجمه و اجرای اشعاری از لنگستون هیوز، نشر ابتکار ۱۳۶۲، ترجمه چند شعر دیگر از هیوز در ۱۳۷۰ با حسن قباد
- ترانه‌ئون میهن تلخ، اشعار یانیس ریتسوس، (کتاب و نوار صوتی)، موسیقی میکیس تئودوراکیس، نشر ابتکار ۱۳۶۰
- ترانهٔ شرقی و اشعار دیگر، اشعار فدریکو گارسیا لورکا، (کتاب و نوار صوتی)، موسیقی گیتار آتا هوآلپا یوپانکویی. نشر ابتکار ۱۳۵۹
- سکوت سرشار از ناگفته‌هاست، (کتاب و نوار صوتی) ترجمهٔ آزاد و اجرای اشعاری از مارگوت بیکل، با محمد زرین‌بال موسیقی بابک بیات، نشر ابتکار ۱۳۶۵
- چیدن سپیده دم، (کتاب و نوار صوتی) ترجمهٔ آزاد و اجرای اشعاری از مارگوت بیکل، با محمد زرین‌بال موسیقی بابک بیات، نشر ابتکار ۱۳۶۵
داستان و رمان و فیلمنومه دچی‌ین
- داستان زنِ پشتِ درِ مفرغی ۱۳۲۹
- زیر خیمهٔ گر گرفته شب ۱۳۳۴
- در و دیوار گت ِچین ۱۳۵۲
- میراث ۱۳۶۵
- روزنومهٔ سفر میمنت اثر ایالات متفرقهٔ امریق (اوکلند کالیفرنیا)، منتشر نیی‌یه.
رمان و داستان(ترجمه) دچی‌ین
- نایب اول اثر رنه بارژاول، ۱۳۳۰
- پسران مردی که قلبش از سنگ بینه اثر موریوکایی ۱۳۳۰
- لئون مورنِ کشیش اثر بئاتریس بک، ۱۳۳۴
- برزخ اثر ژان روورزی ۱۳۳۴
- زنگار(خزه) اثر هربرت لوپوریه ۱۳۳۴
- افسانه‌های هفتاد و دو ملت در دو جلد، ۱۳۳۷
- تیسا به لینگا اثر زاهاریا استانکو ترجمه ناقصی با عطا بقایی ۱۳۳۷، ترجمه کامل ۱۳۵۰
- ۸۱۴۹۰ اثر آلبر شمبون ۱۳۴۴
- قصه‌ئون بابام اثر ارسکین کالدول. ۱۳۴۶
- دماغ، سه قصه و یک نمایش‌نامه اثر ریونوسوکه آکوتاگوا، ۱۳۵۱
- پچیک افسانه‌ئون چینی ۱۳۵۱
- دست به دست نوشتهٔ ویکتور آلبا، ۱۳۵۱
- زهرخند، ۱۳۵۱
- لبخند تلخ، ۱۳۵۱
- مرگ کسب و کار من است اثر روبر مرل ۱۳۵۲
- سربازی از دوران سپری بیی ۱۳۵۲
- شازده کوچولو نوشتهٔ آنتوان دو سنت‌اگزوپری.
- بی‌یل گپ بزنم اثر مشترک دومیتیلا چونگارا و موئما ویئزر، با ع. پاشایی، ۱۳۵۹
- دن آرام اثر میخائیل شولوخف، ۱۳۸۲
- عیسایی دیگر، یهودایی دیگر، اثر گراهام گرین،چاپ نیّه.
- گیل گمش، تهران، نشرچشمه، ۱۳۸۲
نمایش‌نامه (ترجمه) دچی‌ین
- دار سیزدهم اثر آندره ژید ۱۳۴۱
- سی‌زیف و مرگ اثر روبر مرل با فریدون ایل‌بیگی ۱۳۴۲
- مفتخورون اثر گرگهٔ چی‌کی. با انگلا بارانی، ۱۳۵۲
- نصف شو هسته دیگر دکتر شوایتزر، اثر ژیلبر سسبرون. ۱۳۶۱
- خانهٔ برناردا آلبا، عروسی خون (با بازبینی مجدد) بار اول در ۱۳۴۷، یرما سه نمایشنومه از فدریکو گارسیا لورکا ۱۳۷۹
متنای کهن فارسی دچی‌ین
- حافظ شیراز به روایت احمد شاملو، ۱۳۵۴ تصحیح دیوان حافظ.
- افسانه‌ئون هفت گنبد، نظامی‌گنجوی ۱۳۳۶
- ترانه‌ئون (رباعیات ابوسعید ابوالخیر، عمر خیام و بابا طاهر) ۱۳۳۶
شعر و قصه وچون وسّه دچی‌ین
- قصهٔ خروس زری پیرهن پری و یل و اژدها بر اساس قصه‌های لئو تولستوی با نقاشی‌های فرشید مثقالی به صورت کتاب و نوار صوتی
- قصهٔ هفت کلاغون، با نقاشیای ضیاالدین جاوید، ۱۳۴۷
- پریا با نقاشی ژاله پورهنگ ۱۳۴۷، به صورت نوار صوتی با صدای شاعر به نام قاصدک ۱۳۵۸
- ملکهٔ سایه‌ئون (بر اساس قصه‌ای ارمنی) با نقاشی ضیاالدین جاوید ۱۳۴۸
- چچی بیّه که دوستم داشتن؟ اثر ساموئل مارشاک با نقاشی ضیاالدین جاوید ۱۳۴۸
- ننه دریا کیجائون با نقاشی ضیاالدین جاوید ۱۳۵۷
- دروازه بخت با نقاشی ابراهیم حقیقی ۱۳۵۷
- بارون با نقاشی ابراهیم حقیقی ۱۳۵۷
- یل و اژدها بر اساس قصه‌ای از آنگل کرالی یی‌چف، با نقاشی اصغر قره‌باغی به ضمیمه نوار صوتی ۱۳۶۰
- قصهٔ مردی که لب نداشت ۱۳۷۸
سردبیری نشریه‌ئون دچی‌ین
هفته‌نامهٔ خوشه، شماره ۲۲ مرداد ۱۳۴۶(در سال ۱۳۴۸ با اخطار رسمی ساواک تعطیل شد.)
- هفته‌نومهٔ سخن‌نو (پنج شماره) ۱۳۲۷
- هفته‌نومهٔ روزنه (هفت شماره) ۱۳۲۹
- سردبیر چپ (در مقابل سردبیر راست) مجلهٔ خواندنی‌ها ۱۳۳۰
- هفته‌نامهٔ آتشبار، به مدیریت ابوالقاسم انجوی شیرازی ۱۳۳۱
- مجلهٔ آشنا ۱۳۳۶
- اطلاعات ماهانه، دورهٔ یازدهم ۱۳۳۷
- مجلهٔ فردوسی ۱۳۳۹
- کتاب هفته(۲۴ شمارهٔ اول) ۱۳۴۰
- هفته‌نومهٔ ادبی و هنری بارو، که بعد از سه شماره با اولتیماتوم وزیر اطلاعاتِ وقت تعطیل می‌شود. ۱۳۴۵
- قسمت ادبی و فرهنگی هفته‌نامهٔ خوشه، ۱۳۴۶(در سال ۱۳۴۸ با اخطار رسمی ساواک تعطیل شد.)
- همکاری با روزنامه‌های کیهان فرهنگی و آیندگان ۱۳۵۱
- انتشار ۱۲ شماره هفته‌نامهٔ ایرانشهر در لندن(شهریور ۵۷). دی‌ماه ۵۷ استعفا می‌دهد. (به علت اختلاف‌هایی با مدیر هفته‌نامه).
- سردبیر هفنه‌نامهٔ کتاب جمعه (بعد از ۳۶ شماره به اجبار تعطیل می‌شود).
مجموعهٔ کتاب کوچه دچی‌ین
سخنرانی و شعرخوانی دچی‌ین
- ۱۳۴۶ شب شعر در کرمانشاه به دعوت دانشجویان
- ۱۳۴۶ سخنرانی در دانشگاه شیراز
- ۱۳۵۱ (۲۶ مهرماه) شب شعر در انجمن فرهنگی گوته
- ۱۳۵۱ (اول آبان) شب شعر در انجمن ایران و آمریکا
- ۱۳۵۴ شرکت در کنگرهٔ نظامی‌گنجوی به دعوت دانشگاه رم
- ۱۳۵۵سخنرانی و شعرخوانی در دانشگاه‌های MIT بوستون ، UC برکلی
- ۱۳۵۵ میهمون مدعو فستیوال جهونی شعر سانفرانسیسکو و آستینِ تگزاس دله، شو شعر به دعوت دانشجویون ایرانی فیلادلفیا و نیویورک
- ۱۳۵۵ شو شعر در انستیتو گوته
- ۱۳۶۷ سخنرانی تحت عنوان من دردِ مشترکم، مرا فریاد کن! در دومین کنگرهٔ بین‌المللی ادبیات: اینترلیت ۲ تحت عنوان جهانِ سوم: جهانِ ما در ارلانگن آلمان و شهرهای مجاور
- ۱۳۶۷ شو شعر در کُل‌لوکیومِ ادبی برلین
- ۱۳۶۷ سفر به اتریش به دعوت دانشگاه اقتصاد وین و یورو آفریک اینستیتو، برای شب شعر و سخنرانی.
- ۱۳۶۷ شو شعر در شهر دانشگاهی گیسن آلمان.
- ۱۳۶۷ سفر به سوئد به دعوت انجمن جهانی قلم (Pen) و دانشگاه Göteborg (گوتنبرگ)؛ شب شعر در Folket hus «خانهٔ مردم» استکهلم
- ۱۳۶۹ میهمون مدعو سیرا ۹۰ توسط دانشگاه UC برکلی؛ سخنرانی‌های نگرانی‌های من و مفاهیم رند و رندی در غزل حافظ، دو شب شعر در UC برکلی
- ۱۳۶۹ شو شعر دانشگاه UCLA لوس‌آنجلس، در رویس هال
- ۱۳۶۹ شو شعر و سخنرانی در دانشگاه‌های شیکاگو، آن اربر میشیگان، کلمبیا، واشنگتن، راتگرز، هاروارد، دالاس و آستین
- ۱۳۶۹ سه شب شعر در بوستون و UC برکلی به نفع زلزله زدگان ایران
- ۱۳۶۹ شو شعر در مدرسهٔ ارامنه‌ٔ بوستون
- ۱۳۶۹ شو شعر به نفع آواره‌گان کُرد عراقی در UC برکلی و UCSC لوس‌آنجلس به همراه محمود دولت‌آبادی (قصه‌خوانی) به دعوت انجمن فرهنگی کُردها (آمریکا)
- ۱۳۶۹ شو شعر به نفع آواره‌گان کُرد عراقی در دانشگاه وین (اتریش) به همراه محمود دولت‌آبادی (قصه‌خوانی) به دعوت انجمن فرهنگی کُردها (اروپا)
- ۱۳۷۳ شو شعر Göteborg، سوئد
- ۱۳۷۳ دِ شو شعر Åsa gymnasium استکهلم
سایر آثار و فعالیت‌ئون دچی‌ین
- ۱۳۴۵ تهیهٔ برنامه‌ٔ وچون تلویزیون به اسم قصه‌ئون گت‌مار
- ۱۳۴۹ کارگردونی چن فیلم فولکلوریک تلویزیون: پاوه، شهری از سنگ و آناقلیچ داماد می‌شود
- ۱۳۵۰ نمایشنومهٔ آنتیگون (ناتمام)
- ۱۳۵۲ نوشتن مقدمه بر نمایشگاه نقاشی گیتی نوین زیر عنوان "پوستموس : سیری در فضاهای شعری احمد شاملو"
- ۱۳۵۱ اجرای برنامه‌های رادیویی برای کودکان و جوانان
- ۱۳۵۷ از مهتابی به کوچه (مجموعهٔ مقالات).
- محمدعلی، محمد. «گفت‌وگو با احمد شاملو». گفت‌وگو با احمدشاملو، محمود دولت‌آبادی، مهدی اخوان ثالث. تهران: نشر نقره، ۱۳۷۲، ۸۰-۹.
- در بارهٔ هنر و ادبیات دیگاه‌های تازه، گفت‌وشنودی با احمد شاملو. حریری، ناصر. چاپ سوم، تهران: نشر اویشن و نشر گوهرزاد، ۱۳۷۲.
- شب‌های شعر خوشه. شاملو، احمد. تهران: انتشارات گل‌پونه، ۱۳۷۷، ۴-۰۴-۶۶۶۳-۹۶۴ ISBN.
جوایز دچی‌ین
- ۱۳۵۱ جایزه‌ٔ فروغ فرخزاد
- ۱۳۶۹ دریافت جایزه‌ٔ Free Expression سازمان حقوق بشر نیویورک Human Rights Watch
۱۳۷۸* جایزه‌ٔ استیگ داگرمن Stig Dagerman، آذر محلوجیان جایزه را به نمایندگی دریافت کرد.
- ۱۳۷۹ جایزه‌ٔ واژه آزاد (هلند)
منابع دچی‌ین
- ↑ ونه نوم اینجه بمو: برگه‌دان مستند نام‌ها. هارشی‌ین تاریخ: ۲۸ آوریل ۲۰۱۴. اثر یا نومِ زوون: آلمانی زبون. نویسنده: کتابخانه ملی آلمان.
- ↑ کتابخانه ملی فرانسه. "BnF authorities" (فرانسوی زوون جه). Retrieved 10 October 2015.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=(help)نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link) - ↑ "نیویورک تایمز" (انگلیسی جه). نیویورک تایمز کمپانی.
- ↑ نویسنده: کتابخانه ملی فرانسه — http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12452868g — هارشی‌ین تاریخ: ۱۰ اکتبر ۲۰۱۵ — جواز: Open License
- ↑ نشانی اینترنتی: https://kayhanlife.com/authors/remembering-iranian-poet-forough-farrokhzad-on-anniversary-of-her-death/.
- ↑ دفتر نظارت بر حفظ و نشر آثار احمد شاملو
- ↑ شفیعی کدکنی. بخش شعر منثور ۲۷۶-۲۳۷
- ↑ نگاه هاکنین به کتاب موسیقی شعر شاملویی نوشته حسن روشان، انتشارات سخن‌گستر و هم‌چنین مجابی، جواد صفحهٔ ۷۴ تا ۹۸ تحت عنوان شعر شاملویی
- ↑ شفیعی کدکنی. ۲۴۶:«امروز ایران دله هم، شعر منثور، اگر چه در محدودهٔ کارون ات نفر،[شاملو] اتا از جریونای رایج شعر پیشرو ایران ره تشکیل دنه.»
- ↑ فرهی
- ↑ ممدعلی ۲۱-۲۰
- ↑ مجابی، ۳۵۲ فصل فیلمنومه
- ↑ صاحب اختیاری ۶۲ بخش شاملو و سینما
- ↑ تعاونی اهل قلم و اندیشه
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ نک. مجله فردوسی
- ↑ فرخزاد ۳۵۲
- ↑ شاملو ۱۰۶۲
- ↑ محمدعلی ۷۳-۷۲
- ↑ ایسنا ِخورگزاری
- ↑ آفتاب: حافظ رند
- ↑ فارس‌نیوز: نقد خرمشاهی به احمدشاملو
- ↑ گویانیوز
- ↑ ایرانبین
- ↑ https://web.archive.org/web/20061211043457/http://www.poetrymag.info/revue/shamlu-a-berkley.html
- ↑ پیکنت