زنون، اهل الئا

زِنون اهل اِلئا (یونانی جه: Ζήνων ὁ Ἐλεάτης) اتا یونانی فیلسوف بی‌یه که الئا دله گت بیّه و پارمنیدس په‌روو بی‌یه. وه خاسته پارمنیدسِ نظریه ره توضیح هاده که چتی دِنیایِ تموم چی ثابت هستنه و تغییر نکانه. وه چنتا پارادوکس بساته که هچکی نتونسته ونه جواب ره هاده. ارسطو گاته زنون کسی هسته که دیالکتیک ره بساته. زنون حدود چل‌تا اثبات بیارده که وجود و واقعیت واحد و اتا هستنه ولی ونجه بنویشته زیادی نموندستنه.

زنون الئایی شخصی معلومات بزا-روز حوالی 490 پ‌م الئا بمردن ۰۴۲۵ "پ.م" پیشه‌ئون فیلسوف (fa) رقمدون نویسنده دیگر معلومات تخصصی رشته فلسفه استاد پارمنیدس تحت تأثیر پارمنیدس مهمترین کارون پارادوکس‌های زنون (fa)

زنون دیمِ نقاشی

زنون پارادوکس‌ها گاتنه واقعیت یا قابل اندازه بَیتن هستنه یا نینه: اگه اندازه ندارنه که پس وجود ندارنه ولی اگه اندازه دارنه، تومبی وه ره اتا خط واری تقسیم هاکنیم. اگه ات‌چی تقسیم‌پذیر بوئه، تونده تا بی‌نهایت وه ره تیکه-تیکه هاکردن. پس دنیایِ تموم چی بی‌نهایت جه تقسیم وانّه. وه اینتی نتیجه گیته که واقعیت وحدت دارنه و همه‌چی اتا اصل هستنه و حرکت اصلاً غیرممکن هسته و اِما فقط خیال کامبی که تغییر وجود دارنه و دَرمی حرکت کامبی. وه همین‌جور نتیجه گیته که پنج‌تایی حس‌ها جه نتومبی واقعیت ره درک هاکنیم و فقط عقل‌پشتی تومبی واقعیت ره دونیم.

زنون ِپارادوکس‌ها تا قرن‌ها بی‌جواب بموندسته و تا قرن اخیر که کوانتوم فیزیک و جدیدِ ریاضیات پیش بکشی بَینه، ونه جواب ره کسی نتونسته هاده. اِسا دومبی که همه‌چی سیوا-سیوا هستنه ولی وه همه‌چی ره پیوسته دونسته.

پارادوکس

استدلال دله ات‌سری فرض اولیه دارمی که ونه وشون سر توافق هاکنیم، بعد استدلالِ روش هم ونه درست بائه تا نتیجه هم درست در بئه. اسا اگه مطمئن بائیم که امه فرضیات و استدلالِ روش صحیح هستنه، ولی نتیجه قابل قبول نوو، وه ره گانّه پارادوکس.

زنونِ پارادوکس هم اتی هستنه که اِما عیناً ویمبی که غلط هستنه ولی نتومبی ونه اشتباه بی‌ین ره اثبات هاکنیم:

کِرِک و جاده		اگه اتا کرک بخائه نقطه A تا B ره بوره، ونه حتماً این راهِ نصف که نقطه C هسته ره اول رد هاکنه. اسا اگه A تا C وسط اتا نقطه D دَوو، حتماً پیش از این که تا C برسه، ونه تا D بوره و همینتی تا بی‌نهایت نقاطی دارمی که طول کشنه رد هاکنه و همینسه هیچ گادر نتونده تا B برسه.
آشیل و کَوِز		آشیل که سریع‌ترین موجود بی‌یه، اتا کوز جه مسابقه ینّه که دو بَیرن. وه کَوز ره گانه که ته جلوته جه شروع هاکن. کوز پیش کفنه و آشیل ونه دمبال‌سر دو گیرنه ولی تا خانه اونجه که کَوِز شروع هاکرده جه برسه، کوز ات‌که جلوته شونه و آشیل هنتا عقب دره. اگه آشیل دِباره دو بَیره تا اونجه که کوز دره جه برسه، کوز تا اون موقع دِباره چنتا شاب جلوته بورده و همینتی تا بی‌نهایت کشنه که آشیل بتونه کوز جه برسه.
راه‌شو رج		اگه چنتا رجه ورزشکار اِستا بوئن. اولین رج شه جاسر ثابت بموندن. دومی و سومی رج خلاف جهت همدیگر حرکت هاکنن. جایی رسنه که این سه‌تا رج هدی جا موازی وانّه و دیم‌به‌دیم اِستنّه. اگه از زمونی که اولین نفر گروه دوم و سوم به اولین رج ِوسط رسنه ره درنظر بیریم، تا زمونی که سومین رج بتونه رج دوم ره پشت‌سر بی‌یله و دومین رج هم اولین رج ره پشت‌سر بی‌یله، مسافت مساوی حرکت کانه ولی سومین رج نصف اونچی دومین رج طول بکشی‌یه شه کار ره هاکنن، وقت لازم دارنه. چتی مسافت برابر و سرعت برابر جه سومین گروه سریع‌ته مقدار مساوی ره طی هاکرده؟
نیما		اگه اتا نیما (= پیکان تیر) ره درنظر بَیریم، وه هر لحظه‌ای که تصور هاکنیم، هوا دله ثابت هسته. (مثل این که فیلم ره ات لحظه استوپ هادی) ولی چتی هسته که اِما وه ره درحال حرکت ویمبی؟ پس لابد این حرکت اصلاً وجود ندارنه و امه خیال هسته. همین پارادوکس ره طبل‌بکوئستن وسه هم یارنه و گانه اگه اتا بینج دونه ره دمبدیم طبل سر صدا نکانده ولی اگه اتا کیسه ره دمبدیم، صدا آدم گوش ره غول کانده. چتی هسته که دونه-دونه صدا ندارنه ولی جمع وانه صدادار وانه؟
کـَل مردی		اگه ات‌نفر فقط دِتا خال می ونه سر دوو، وه ره گانّه کـَل. اگه ونه سر هشت-ده تا خال می هم در بئه، اَی هنتا وه ره کل دونّه. ولی پنجاه هزارتا خال می ونه سر دوو، دیگه کل نی‌یه. کل بی‌ین ِسرحد کاجوئه؟ چنتا خال می داره، وه ره گانّه کَل؟

منابع

• شاهین نجفی و وریا امیری. «زنون، آناکساگوراس و دموکریتوس (قسمت ۹)». سوفیا پادکست، دیالوگ مدیا.