ممد فرخی یزدی
محمد فرخی یزدی، (۱۲۶۸ یزد - ۲۵ مهر ۱۳۱۸) مشروطیت گدِرِ شاعر و روزنومه‌نویس بی‌یه که دموکرات و آزادی‌بخاه بی‌یه. وه چنتا مجله و روزنومه ره نوشته که «طوفان» وشون دله ویشته ایسم درهاکرد بی‌یه. وه مِیلِس دله هم یزد نماینده بی‌یه و دوره‌ی هفتم میلس دله دئی‌یه. وه آخرسری زندان قصر دله بمرده و معلوم هم نی‌یه کاجه و چتی ونه‌سر ره چال بَییتنه.
ممد فرخی یزدی 
| ||||||||||||||||
خانواده و تحصیلات
دچیینونه پی‌یـِر محمدابراهیم سمسار یزدی بی‌یه. ات‌برار داشته، که ونه ایسم ره عبدالغفور گتنه که یازده سال ونجه گت‌تر بی‌یه. فرخی مدرسه‌ی درس ره یزد دله یادبَیته. ات‌کم مکتب‌خنه و ات‌کم مدرسه مرسلین انگلیسی یزد دله تحصیل هاکرده. فرخی تا ۱۶سالگی تحصیل کرده و فارسی و عربی ره یاد بَیته. وه حدود ۱۵سالگی به دلیل اشعاری که مدرسه‌ی مدرسون و مدیرون وسّه گاته، مدرسه جه اخراج بیّه.[۱]
شعر
دچیینفرخی شاعری ره وچگی جه شروع هاکرد بی‌یه. فرخی شه معتقد بی‌یه که ونه شعر بوتن، سعدی شعر ره بخونستن جه تتی هکرده. ولی ونه سبک ویشته مسعود سعد سلمان جه متأثر هسته.[۲]
آخِرین‌زندون دَکِتِن و بَمِردِن
دچیینوه از طریق شوروی به آلمان بورده و مدتی نشریه‌یی به ایسم «پیکار» دله که صاحب‌امتیاز وه غیرایرانی بی‌یه، شه انقلابی افکار ره تنک هاکرده. چنتا ملاقات دله با عبدالحسین تیمورتاش گول ِوعده وه ره بخارده و تورکیه و بغداد راه جه دگرسته تهران و بلافاصله تحت نظر قرار بَیته. وه ره تهمت بزونه که اتا مردی پول ره ندا و زندون دمبدانه. همزمون پرونده‌یی با اتهام «اسائه ادب به مقوم سلطنت» ونه وسّه تشکیل بیّه. اول ۲۷ماه و اَی تجدید نظر دله سی‌ماه زندان محکوم بیّه و به قصر زندون وه ره داشتنه. [۳]
فرخی قصر زندون دله و ظارا شهریور ۱۳۱۸ عمداً مسموم بیّه. بنابر اظهار دادستون محاکمه عمال شهربانی، فرخی زندون بیمارستون دیه که پزشک احمدی آمپول هوا جه وه ره بکاشته. ولی باتنه مالاریا و نفریت بهیت بی‌یه. وه ره ناشناس اتا خرابه دله چال هاکردنه که هچکی ندونه کجه دفن بیه.[۴]
منبع
دچی‌ین- سه‌تا شاعر انقلابی، به اهتمام داوود علی‌بابایی، چاپ اول/۱۳۸۴ انتشارات امید فردا
بریم بگردستن
دچی‌ین- مقاله فرخی یزدی به قلم حسین مسرت
- مصونیت پارلمونی زمون رضاشاء
- فرخی و حکومت شتر گو پلنگ