توری فرهنگ

مازرون، فرنگ ئو تمدون خله کوهن ئو اصیل آریایی جه برخوردار هسه ئو داشتن اینتا تمدن باستونی دلیل ئو دیرینه مراسمون باستونی ئو به دلیل علاقه به دین ئو مذهب مراسم مذهبی با شکوئی در این دیار کوهن برگوذار وانه، پس از بوردن مردمون اینجه به ایسلام، برخی از مراسم باستونی بسته به فرنگ مردمون موختلف مازرونی با آداب ایسلامی در آمیجشته ئو بنا براین شیوه اجرای وه در هر روستا با روستای دیگر متفاوت هسته.

نوروز خونی

نوروز خونون معمولا" پونزده روز قبل از برسین عید نوروز روستائون دله انه ئو با بخوندسن شهرائی در مدح ایمامون ترانه‌ئون محلی، طلیعه سال نو ره به وشون مژده دنه. نوروز خونون چن نفر هسنه که اتا نفر اشعار ره خوندنه، اتا نفر ساز زنده، نفر دیگر که به وه کوله کش گانه به در سره ‌ئون مردمون شونه ئو خوندنه:

باد بِهارون بِیَمو / نِئروز سِلطون بِیَمو
مژده هادین دوستان رِ / گل بیَمو گلستون رِ
بهار آمد بهار آمد خِش آمد / علی با ذولفقار آمد، خوش آمد

نِئروزتان نِئروز دیگر / شِه ما رِ سال نِئ بووئه مِوارِک

صاحب خنه هم با هدائن پیل، شیرینی، آغوز، مرغانه ئو نخود ئو کشمش از وشون پذیرایی کانه .

پدرام سروش

(زوون فارسی: "چهارشنبه سوری)

از مراسم به جابموندسه در سرزمینای آریایی (ئیران ئو مازرون)، چارشنبه سوری هسته که در پایون چارشنبه هر سال برگوزار وانه. صوائی روز چارشنبه آش هفت ترشی، دِرِس کاننه. آشی که هفت نوع ترشی میثل نارنج او، لیموئ او، انار او، سرکه، گوجه سبز، ئو ازگیل او: ون دله شننه ئو بعد از آماده بین، همسایه‌ئون جا پخش کاننه غروب روز خوندنه با آرزوی شادی ئو خوشی برای خاد ئو خانواده خادشون از تش سر جه پرّنّـِه. وشون خوندنه : چارشنبه سوری کمی پارسال دسوری کمی ، امسال دسوری کمی

نِئرو رِ عِید

(زوون فارسی: عید نوروز)

زمون تحویل سال افراد خانواده دور سفره ۷سین که با ظرافت ئو سلیقه خانوم خنه بچیه بیه ئو در حالیکه پیـِر خونواده دعای تحویل خوندنه مونتظر سال نو وانه. در گوذشته که ایمکانات ایرتیباطی میثل رادیو ئو تلویزیون دنی بیه با تیراندازی یا بائوتن اذان سال جدید ره به همه ایعلام کاردنه گالشون هم گاتنه هر زمون ماهی شه دم ره تکون هاده عید وانه. بعد از این که سال نو بیه کسی که به عونوان مادرمه اینتیخاب بیه با مجمعی که ون دله قورآن، آیینه، او، سبزه ئو شاخه‌ئون سبز جوون قرار دانه سره دله انه چارگوشه اوتاقون ره او شننه قورآن ره کنار سفره هف سین یلنه ئو شاخه‌ئون سبز (هَلی دار) ره به این نیت که سال سرسبز ئو خِش ئو خورمی برای خونواده بائه، جلوی در اوتاق آویزون یا روی طاقچه اوتاق یلنه. دراین روز مارِسره (مادر)، غذای عید، سبزی پلا با کرک یا گوشت درست کانده. علاوه بر وه غذایی به عونوان خیرات برای اموات پجنّه ئو بین مردمون پخش کانه. در غروب شو ابّـِل سال به این ایعتیقاد که چراغ خنه وشون همیشه روشن ئو نورانی بائه، به سر در خانه‌ئون شمع یا تش آویزون کاننه.

نِئرو ما شو

(زوون فارسی: جشن نوروزماه)

مردمون مازرون در ابایل مِرما گاهشمار مازندرانی جشنی به ایسم نوروز ماه دارنه وقتی که ابلین محصول برنج زودرس برسیه بعد از جمع آوری ئو درو با همون برنج غذا درست کاننه ئو درخارج از روستا جشن پایون کار گیرنه. این مراسم دست مانند سیزده به در هسته ئو ایعتیقاد دارنه که این روز ره حتما" باید بیرون از روستا به سر بوردن در واقع این جشن اتا نوع سپاسگوزاری به پیش خدا هسته. ولی الآن تقریبأ از بین بورده.

تِرما سِزدِ شو

(زوون فارسی: مراسم سیزدهم تیرماه)

از دیگر مراسمون سونتی ئو رسمی مازرون تیرماه سیزده هسته. البته روایات موختلف در مورد تیرماه سیزده وجود دانه. گانه که شو تولد ایمام علی هسته. گانه پیروزی کاوه آهنگرون بر ضحاک ئو آرش کمانگیر ئو جشن مهرگون هسته.

این شو دله همه خونواده کنار هم جمع وانه ئو تا نصف شو تنقلات خارنه ئو گتون قصه‌ها ره گوش دنه جوونون هم با در دس داشتن ترکه‌ای بلند که کیسه‌ای به ته وه دوستوئه. همراه وچون به در سره ئون بورده ئو با سر ئو صدا ئو بزوئن چو به در سره ئون و لال بازی از صاحب سره تقاضای هدیه کانه به وشون پیل، میوه، شیرینی هدا وانه.هنگومی که لال به همراه گروه خادش در کوچه‌ئون شروء به حرکت کانده این اشعار ره خوندنه:

لال بیمو، لال بیمو، پارسال ئو پیرار بیمو،
چل بزن دیگه بزن، لال انه لالک انه،
پیسه گنده خوانه، سالو ما ارزون نوه،
لال مار رسوا نو،لال انه لالک انه،

پاربورده امسال انه.

کموندار آرش

در بعضی دیگر از نوقاط مازرون هم وشون ره منسوب به پرتاب تیر آرش از ساری به سوی سرزمین توران که موجب پایون به جنگون چن ساله ئیران ئو توران بیه دونه ئو وه ره در ۱۲ تا ۱۵ ماه تیر ( بسته به ایعتیقادات محلی ) ئو همین طور بنابر تقویم مزرونی جشن گیرنه، شایان ذکر هسته که تیرما سیزده شو بسیار پابرجاست ئو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هسته ئو هرگز فراموش شدنی نیه هرچن در مورد وه ایختیلافات زیادی وجود دانه البته شرق مازرون این جشنا از بین بورده.

آیین سنتی ۲۶ عید ماه

آیین ویژه سونتی ۲۶ عید ماه طبری هر سال در تاریخ ۲۸ تیرماه شمسی در ویشتر روستائون اوستان برگوزار وانه. این رسم به جشن بمردئون هم مئروف هسته. بر اساس سونت رایج ئو باورون مردمون در زمانای قدیم فریدون پادشا ضحاک شا ره در سرزمین مازرون ئو در دماوند به بند کشنه، مردمون خور این پیروزی ره شو دله با تش بزوئن بوته‌ئون به ات دیگه ایطیلاع دنه. ئو فردای اون روز با برپایی جشن ئو موسابقه کشتی این پیروزی ره گیرامی دارنه.

ورف چال

(زوون فارسی: برفِ چاه)

اتا از مراسمون قابل توجه در ایرتیباط با او در روستای اسک واقع در جاده هزار مراسم ورف چال هسته. این مراسم در اتا از روزون جمعه در فاصله ۱ تا ۱۵ اردیبهشت ماه که آخرین برف‌ون زمستونی در حال ذوب بینه. انجوم وانه. تاریخ اجرای این مراسم قبلا" از طرف بزرگون محل به ایطیلاع مردمون برسینیه بیه. در این روز کلیه مردون محل جهت انجوم مراسم ورف چال واقع در دامنه کوه دماوند پس از صرف چاشت با همراه داشتن غذای ظهرو بساط میوه ئو چای از روستا ره ندانه ئو امور روستا در این روز در دست زنون محل هسته که با ایجتیماع درمساجد ئو نوقاط دیگر به اجرای برنامه‌ئونی میثل عروس ئو دوماد شا وزیر بازی ئو ... سرگرم هسنه از ورود هر مردی به داخل روستا جلوگیری وانه در صورتی که مردی به تذکرات ئو ایخطار وشون توجهی نکانه ئو داخل روستا بوه به شدت با چوب به وسیله زنون محل تنبیه وانه. مردون روستا پس از برسین به محل ورف چال که از دوران گذشته چائی دراونجه برای جمع آوری اقدام به سوا هکردن قطعات ورف از کوه کانده ئو هر کس به توانویی خادش مقداری از قطعات آخرین ورف زمستونی ره چاه دله شننده. پس از پربین چا از ورف ئو دپوشنین در چا مردون به صرف ناهار ئو چای ئو میوه در اطراف چا شونه ئو نماز خوندنه

چله شو

(زبان فارسی: شب یلدا)

شب ابل زمستون بنا به سنت دیرین همه افراد خونواده دور هم جمع وانه ئو با بخاردن هندوونه ماست ئو میوه ئو آجیل سرمای فصل زمستون ره از خود دور کاننه ایعتیقاد بر این هسته که با بخاردن ماست یا هندوونه در چله شو، هرگز در زمستون سردشون نکانده. در این شو کیجائون دم بخت با بپوشین صورت خادشون از هفت سره چیزی گیرنه اگر کسی وشون ره ندیه ئو نشناخته حتما" به اونچه نیت هاکردنه رسنه.

شِیلوون

(زبان فارسی: تمناس برای بارش باران)

اتا از مراسم رایج به هنگوم خاشک سالی مراسم وارش بخاستن هسته. به این منظور ابل از اهالی محل مواد ابّـِلیه برای بپتن شیر ئو برنج ئو یا آش مورد نظر وشونا جمع آوری وانه در روز معین اهالی در مکون مقدسی میثل مسجد، تکیه، ایمامزاده ئو یا در اطراف دارِموقدس جمع وانه ئو پس از بپتن آش به وسیله زنون محل، مراسم دوعا وروضه خوونی انجوم وانه ئو از خدا طلب وارش کانه. پس از صرف آش مراسم به پایون رسنه.از دیگر عقاید مردمون منطقه در این زمینه، بیشتن پایه منبر او دله ئو یا بشنین او به روی فردی سید هسته.

سِیو

(زوون فارسی:کسوف و خسوف)

بیتن ماه ئو خارشید ره سِیو (تاریکی) دونه ئو موعتقدنهد که مَری جلوی وه ره بیته در این حالت برای رهایی ئو برطرف بین تاریکی از ماه بوم سر شونه می‌روند لاقلی مسی سر می‌کوبند ئو با تفنگی تیراندازی کانه.

گِوارِ دَبِستِنه ئی

(زبان مازندرانی:گهواره بستن)

ایزدیواج

خواستگاری از دختر توسط اقوام نزدیک داماد صورت می‌گیرد. بعد از رضایت خانواده عروس فردای آن شب غذا و شیرینی تهیه دیده برای خانواده عروس می‌فرستند. برای مراسم اره گیرون یا سهمان بله برون به خانه عروس می‌روند و با دادن انگشتر به عروس در واقع او را برای پسر شان نشان می‌کنند. در همان شب بله برون میزان شیربها (زر) را نیز معین می‌کنند بعد از این مراسم دوران نامزدی آغاز می‌شود که معمولا" از ۶ ماه تا ۲ سال طول می‌کشد.چند روز مانده به عروسی مقدمات آن را فراهم می‌سازند. به خرید می‌روند و برای عروس داماد پیراهن، پارچه، و ... می‌خرند.برای دعوت کردن مردم به عروسی زنی را به عنوان خبر گیر به خانه‌های مردم می‌فرستند تا همگی را برای عروسی دعوت نماید.یک روز قبل از جشن از خانه داماد تمام مخارج جشن عروسی از قبیل برنج، مرغ، گوشت، روغن به نام خرج بار، را بار اسب می‌کنند و همراه چند گوسفند پای کوبان به خانه عروس می‌فرستند مردم نیز کمک‌هایی به نام سوری در مجمع‌های مسی گذاشته و روی ان را با پارچه‌های رنگی می‌پوشانند و آن را بر سر گرفته به خانه داماد می‌برند. شب قبل از عروسی ? حنابندان ? می‌گیرند. صبح روز حنابندان، عروس و داماد جداگانه با جشن و پای کوبی به حمام می‌روند دلاک در حمام به عروس و داماد شربت و شیرینی می‌دهد و اسپند دود می‌کند. سپس عروس و داماد جداگانه سوار بر اسب، همراه دوستان به خانه می‌روند.شب حنابندان عروس و داماد جداگانه در خانه خود، مراسم حنابندان را انجام می‌دهند در خانه عروس، خواهر یا یکی از دوستان عروس حنا در دست عروس می‌گذارد و در خانه داماد نیز دوستان داماد در دست او حنا می‌گذارند.روز عروسی وعقدکنان خانواده عروس و داماد جداگانهمیهمانان ناهار می‌دهند. بعد از ظهر عروسی داماد به همراه فامیل و دوستان برای آوردن عروس به طرف خانه عروس راه می‌افتد داماد از قبل اسبی را تزیین می‌کند تا عروس را روی آن بنشاند وقتی به خانه عروس رسیدند خانواده عروس با نقل و شیرینی و دود کردن اسپند به استقبال آنها می‌رود پدر یا برادر عروس، نانی را به کمر عروس با شال سفید یا سبز می‌نشانند به این نیت که اولین فرزندشان پسر باشد و پیر بچه دیگری آیینه به دست جلوی اسب عروس راه می‌افتد. در بین راه دوستان داماد با پای کوبی و تیر اندازی، در شادمانی سهیم می‌شوند گاهی نیز با گذاشتن مسابقه اسب دوانی بر عروسی می‌افزایند.وقتی که به در خانه داماد رسیدند داماد از اسب پیاده نارنج، انار، یا سیبی، را در دست می‌گیرد و به سمت عروس پرت می‌کند عروس باید آن را بگیرد و سپس آن را با هم بخورند. عروس ابتدا وارد خانه نمی‌شود مگر اینکه پدر داماد سکه‌ای یک راس گاو و یا زمینی را به عنوان رونما یا پاناز به عروس بدهد. وقتی عروس وارد حیاط خانه شد مادر و خواهرهای داماد اسپند دود می‌کنند و نقل و نبات و شیرینی به همراهان می‌دهند تمام مهمانان شام را در خانه داماد می‌خورند وپس از خوردن شام آنجا را ترک می‌کنند تنها زنی به نام ? عروس مار ? همراه عروس می‌ماند. صبح روز بعد از عروسی عروس باید صبحانه را آماده کند و به خانواده داماد بدهد. خانواده داماد نیز لباس، پول، پارچه‌ای را به عنوان خلعت به عروس می‌دهند سه روز بعد از عروسی، عروس و داماد به عنوان سلام به مادرزن، به خانه عروس می‌روند که به آن زن مار سلام می‌گویند. جهاز عروس را یک روز قبل از عروسی به خانه داماد می‌برند

گالشون باورا

دام دارهای منطقه عقیده دارند افراد ناپاک نباید وارد گله گوسفند بز شوند زیرا گوسفند از رمه موسی است. به همین دلیل نیز زن‌ها حق دوشیدن شیر گوسفندان را ندارند زیرا ممکن ناپاک باشند از این رو دوشیدن شیر گوسفند و بز وظیفه مردان و دوشیدن شیر گاو بر عهده زن‌ها است. عقیده بر این است که باید وقت خشکسالی و یا روزی که گوسفند به طور رایگان بین اهالی محل توزیع شود. این شیر در منطقه «بلده» نور به «حلوی شیر» معروف است. در گذشته که دام دارها پس از پایان فصل سرما به طرف کوه می‌آمدند در روستای «هفت تن» لاریجان آمل عقیده بر این بود که گوسفند را باید داخل امامزاده «هفت تن» بدوشند و شیر تولیدی را به متولی امامزاده بدهند.

ویشته بخوندین

• مازرون
• مازرونی
• مازرونی ادبیات
• مازرونی (ضربولمثل)
• مازرون تاریخ