قاشون

قاشون (فارسی دله: ارتش ، انگلیسی دله:Army) اته نظومی ئورگان و اته مجموعه مسلح تابری ئوون جا، اته لزمی وسه هسه. ونه کار دفاع و دشمندون جا بجنگسن، لزمیئه هدار ره داشتن و بنه سامون هدار ره داشتن هسه. قاشون ویشتر سه تقس دارنه:

اران جمهوری اسلامی قاشون

بنه ئی تابری، وائی تابری و درویی تابری کا وشون همه قاشون مشترک ستاد نظارت بن کار کننه.

بگذشتنی

ناپلئون درنه شه قاشون ره رج دنه.

اون سفه فرانسۀ گت انقلاب 1798 میلادی دله باش بیه، همساده سلطنتی لزمی شون نوئی نظام ره گرو بکشینه. ژان باتیست جردن، فرانسه پارلمونه نماینده، 1798 میلادی سپتامبر دله، اته قانون ره پارلمون دله تصویب هکردنه کا ونه اولی ماده گتنه: «هر فرانسوی اته سلات هسه کا شه خد ره موظف دوننه کا شه بزمی جا دفاع هکنه». اینتا قانون مقدمه بی یه کا دمال تر ناپلئون گته قاشون کا وره مسلح ملت گتنه درس باوه.

اِران دله، قاشون اوائل ولایتی سلات شونه جا درس بَی بی یه. ایی ولایتی سلات شون ویشتر شه ایله فرمنده وسه جنگسنه و اونگدر وشون همه دولت سرکردئون وسه ناجنگسنه. اینتا صفت خله خار دنیه و اران و اِروسیه نورد دله، اران بنه بخردنه باعث بیه و عباس میرزا ارانه قاشونه فرمنده، اینتا موشکل ره بفمسنه. انه سر ارانه شاء فتحعلی شا قاجار قصد هکردنه کا ارانه قاشون ره درس هکنه. درس هکردن وسه، جنرال گاردان ره ناپلئون رائی هکردنه اران. ونه ماموریت، اران قاشون ره قاندواری هکردن اروپائیون چم و چیله جا بی یه. انگلیسیون ره خله غز بیتنه انه سر کا وشون دوس نداشتنه فرانسویون اران دله دواشن چو ناپلئون تابری جا اران دله ترسینه؛ همی وسه وشون جنرال گاردانه بیموئنه میون اختلال ساتنه. دس آخر فرانسوی افسر اران جا درگا بوردنه و انگلیسیون وشونه جه ره بیتننه. اِما ایی کارئون هج نتیجه نداشتننه؛ افسدون ره خله منیک پیل دائنه و وشونه جمه شون کونه بی یه. همه تی کمی اران قاشون دله حس بی یه. فرانسه آرشیو قاشون دله، سلات بیتنه روئه اران دله، اتی بنویشت بیه: «ارانه سلات بیتنِ روئه ملوک الطوایفی هسه. هر استن و شرستان جز چن شر، ونه سلات و سوار هادن. اه اته سلات بروجه، ونه فامیل ره گیرنه و سلاتی خدمت ورنه». ارچه جنرال گاردان اسناد و نقل شون اتی گننه اگه اته شرستان سلات ندائه، تونه هر سلات وسه دولت ره ات پیل هاده تا دولت بتونه ونه پیل جا شه وسه سلات بیره.

رضاشاء شه افرسون پلی

پهلوی زمونه دله رضاشاء اران قاشون ره مدرن هکردنه و اولی کش وسه، اران قاشون ره قاندواره هکردنه. دمال تر انگلیس و شوروی اران ره هه بیاردنه و اران قاشون ره تالون هکردنه. اون سفه محمد رضاشاه قاشون ره ای گت هکردنه و وره ویشتر قاندواره هکردنه.