تاکسونی طبقه‌بندی

زیست‌شناسی دله، تاکسونی یا علمی طبقه‌بندی اتا روش هسته که موجودات ره ات‌خله سطح‌ها و لِوِل‌های مختلف دله رج‌وَندی کننه و اینتا دسته‌بندی تونده سِراق هاده که هر حیوون یا گیاهِ تِبار کجه جه رسنه و چتی تکامل پیدا هکرده. قدیم ویشته ظاهر و فیزیکی شباهتون په این طبقه‌بندی انجام بی‌یه ولی اسا ژنتیک علم جه، موجودات ره دانشمندون نیشرنه تحلیل کانّه و وشون ره دسته‌ئون دله چیندنه.

اصلی طبقه‌ئون: محدوده، قلمرو، چلّه، کلاس، رجه، خانواده، جوره و تی. این عکس دله این طبقه‌بندی‌ها ره آل لوآس (Vulpes vulpes) وسّه بنویشته.

دسته‌بندی معمولاً اینتی هسته که هرچی جور (بالاته) ره هارشین، موجوداتِ مشترک و هم‌بازِ خصوصیات میّن هستنه و هرچی تاکسونی دله جیر (پایین‌ته) بئین، دسته‌ها خاص‌تر وونّه تا آخرسری ات‌جورِ بخصوص جه رسنّه. هر جور موجود ره اتا دِ کلمه‌ای نوم دِنّه که وه ره علمی نوم گننه و لاتین زوون جه هسته؛ این نوم جه بنشنه تشخیص هدائن که اینتا جاندار کمین دسته و طبقه دله دره.

آل لوآس ره درنظر بیرین: ونه علمی نوم ره Vulpes vulpes بی‌یشتنه که اولین کلمه ره گتِ حرف جه نویسنّه و دومی ره پچوک حرف جه. دومین کلمه که vulpes (پچوک v) هسته، این‌جور حیوون ِلاتین نوم هسته. ولی Vulpes (گتِ V) نومی هسته که تموم لوآس ِتیرتبار ره شامل بونه. هرچی لوآس درنه، سک و ورگ و شال همراه، اتا خانواده هستنه که وشون نوم ره Canidae یا سگ‌مونائون یلنه. ات‌که جور ته، گوشتخارون ِراسته هسته که علاوه‌بر سگ‌مونائون، اش، فوک، راسو، راکون و بامشی‌مونائون ره شامل وونه. گوشتخارون شه اتا گروه هستنه که Mammalia یا کاله‌دارون ِرجه یا کلاس دله عضو هستنه. کاله‌دارون هم همینتی Chordata یا رسن‌دارون ِچلّه دله درنه و تموم ِدیگه حیوون‌ها همراهی Animalia یا حیوانات قلمرو ره سازنّه. اینان جه به جور، تموم حیوانات هم یوکاریوت هستنه و زنده موجوداتِ محدوده دله درنه.

طبقه‌ئون

کارل لینه شه معروف کتاب، Systema Naturae، دله، اتا ‌رج‌وَندی هاکرده که فقط قلمرو، طبقه، رجه، جور، تی و جیرگونه درنه. اسا ات‌خله روش دیگه هم دربمو که تاکسونی ره دقیق‌ته انجام هادن. هفت مرتبه اسا اصلی طبقه بندی وسّه عمومیت دارننه: قلمرو، چله یا لیگ، کلاس، رجه، خانواده، جوره، و تی.

اینان ِپَلی ات‌که فرعی تقسیمات هم درنه. مثلاً خانواده ره چنتا قسمت میون رَسِد کنّه: جورخانواده (بالاته از خانواده)، جیرخانواده (پایین‌ته از خانواده) و فرعی خانواده. همین‌جور کلاس و سرده و رجه و چله و... هم جیر و جور دارننه.

تاکسونی ِاصلی طبقه‌ئون

لاتین نوم	انگلیسی نوم	فارسی نوم	مازرونی نوم
regio	domain	دامنه	محدوده
regnum	kingdom	پادشاهی	قلمرو
phylum	phylum (گیاهشناسی وسه) / division (جونورشناسی وسه)	شاخه	چله
classis	class	رده	رجه یا کلاس
ordo	order	راسته	راسته
familia	family	خانواده	خانواده
genus	genus	سرده، تیره	سررجه، جور، جوره
species	species	گونه	تی

منابع

• انگلیسی ویکی‌پدیا