کرؤنا ناخؤشي
کرؤناويرؤسؤن (علمي نؤم:Coronaviruses) یته گت ٚ خؤنواده ويرؤسؤن جه ؤ کرؤناويريده جيرمجمؤعه هستنه که سرماخاردگي ويرؤس جه تا شديدته ناخؤشي‌ؤن، سارس ؤ مرس ؤ کؤويد۱۹ واري ره شامل وؤنه. کرؤناويرؤسؤن سال ۱۹۶۵ ٚ دله کشف بأیینه ؤ مؤطالعه وشؤن ٚ سر همينتي تا ۱۹۸۰ ٚ دهه ٚ اواسط ادامه داشته. اينتا ويرؤس به طؤر طبيعي پستؤندارؤن ؤ پرندگؤن ٚ دله شیؤع پيدا کانده، ولي تا اسه هفت‌ته انسؤني کرؤناويرؤسؤن کشف بأييه. اين ناخؤشي‌ؤن ٚ آخرين نؤع، ۲۰۱۹ ٚ دسامبر ٚ دله چین ٚوؤهان ٚ دله انسان ٚ سر شیؤع پيدا هاکارده.
وؤهان ٚ کرؤنا
دچیینعامه زوؤن ٚدله اينتا ويرؤس، وؤهان ٚ کرؤنا بأؤته وؤنه. اؤن گادر که اينتا ناخؤشي ٚ قربؤنیؤن ٚ تعداد ۱۰۰۰ نفر جه ويشته بأییه، بهداشت ٚ جهؤني سازمؤن اينتا ناخؤشي وه رسمي نؤم بؤجیه - کؤويد۱۹ (۱۹-COVID) که «کرؤنا»، «ویرؤس»، «ناخؤشي» ره اشاره داننه ؤ سال 2019 اینتا ویرؤس کروناناخؤشي شیؤع ٚ باعث دیار بأییه. ژنتیکي توالي ٚ مؤقایسه اینتا ویرؤس ٚ سر ؤ سایر ویرؤسؤن ٚ نمؤنه، شباهت‌ؤني سارس ٚ ويرؤس ٚ همرا ؤ خافاش ٚ کرؤناويرؤسؤن نشؤم دينه که احتمال داننه اينتا ويرؤس ٚ نهايي منشأ خافاشؤن ٚ دله بؤئه.