ارمنیون نسل‌کوشی: نسخه‌ئون ِفرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
گوسترش
برگردون
۱ بند:
اینتا نوشتار کم کم به علت حجم زیاد برگردون بونه.اگر کسی وقت دارنه برگردون هکنه خله سپاسگوزار هسسمی.
 
 
{{Infobox civilian attack
| title = نسل‌کشی ارمنی‌ها
سطر ۱۴ ⟵ ۱۱:
| perps = [[جوان ترکون ]]حوکومتِ /[[ترکیه]] زیر ِ ریاست ِ [[مصطفی کمال آتاترک|مصطفی کمال پاشا]]
}}
'''نسل‌کشی ارامنه''' (به [[زبانزبون ارمنی|ارمنی]]:Հայոց Ցեղասպանություն، که گاهی با عناوین دیگری چون '''هولوکاست ارامنه'''،<ref>{{یادکرد وب |عنوان=The Armenian holocaust|ناشر=Armenian Heritage Press|نشانی=http://books.google.com/books?id=c0RyAAAAMAAJ&q=armenian+Holocaust&dq=armenian+Holocaust&hl=en&ei=aPAyTMm-F8ujsQbegp3OBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCUQ6AEwAA|نویسنده=Richard G. Hovannisian|زبان=en|تاریخ بازدید=۶ ژوئیهٔ ۲۰۱۰}}</ref> '''کشتار ارامنه'''<ref name="Britannica">{{یادکرد وب |عنوان=Armenian massacres|ناشر=Britannica Encyclopedia|نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/35323/Armenian-massacres#bps-footer-bottom|زبان=en|تاریخ بازدید=۶ ژوئیهٔ ۲۰۱۰}}</ref> و نیز توسط خود [[مردم ارمنی|ارمنی‌ها]] با عنوانعونوان '''گت جنایت ''' (به [[زبانزبون ارمنی|ارمنی]]:Մեծ Եղեռն) بشناسسه بونه، به نابودی عمدی و از پیش برنامه‌ریزی بئی ([[نسل‌کشی]]) جمعیت [[مردم ارمنی|ارمنی]] ساکن سرزمینای زیر کونترول [[امپراتوری عثمانی]] در خلال و درس پس از [[جنگ جهانی اول]] ([[۱۹۱۵ (میلادی)|۱۹۱۵]] تا [[۱۹۱۷ (میلادی)|۱۹۱۷]] میلادی) توسط دولتمردون تورکترک عثمانی و رهبران قیام [[ترکان جوان]] اطلاق بونه.<ref name="genocide">{{یادکرد وب |عنوان=United Nations Sub-Commission on Prevention of Discrimination and Protection of Minorities, July 2, 1985|ناشر=United Nations Economic and Social Council|نشانی=http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.169/current_category.6/affirmation_detail.html|زبان=en|تاریخ بازدید=۶ ژوئیهٔ ۲۰۱۰}}</ref><ref name="Taner Akçam">{{یادکرد وب |عنوان='''A Shameful Act''':The Armenian Genocide and the Question of Turkish Responsibility|نویسنده=Taner Akçam|ناشر=Henry Holt and Co.|سال=۲۰۰۷|نشانی=http://books.google.com/books?id=c2IMNxvoyUkC&dq=armenian+genocide&hl=en&ei=NCAzTPO2M8OBlAff352-Cw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCoQ6AEwAQ|زبان=en|تاریخ بازدید=۶ ژوئیهٔ ۲۰۱۰}}</ref><ref name="Riggs">{{یادکرد وب |عنوان=Days of tragedy in Armenia: personal experiences in Harpoot, 1915-1917|نویسنده=Henry H. Riggs|نشانی=http://books.google.com/books?id=2d2eSGCwrZYC&pg=PR6&dq=armenian+genocide+1917&hl=en&ei=RkUzTLLPGd2psQaayOXNBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CEIQ6AEwBg#v=onepage&q=armenian%20genocide%201917&f=false|زبان=en|تاریخ بازدید=۶ ژوئیهٔ ۲۰۱۰}}</ref> عملیات در قالب کشتارای دسته‌جمعی و نیز [[تبعید|تبعیدهای]] اجباری در شرایطی که موجبات مرگ تبعیدشدگان ره فراهم بیارده، انجوم گیته.<ref name="Riggs"/> امروزه تعداد کل قربانیون نسل‌کشی ارامنه به طور عام بین اتتا تا اتتاو نیم میلیون نفر برآورد بئیه.<ref>{{یادکرد|کتاب=Dictionary of Genocide|ناشر=Greenwood Publishing Group|سال= ۲۰۰۸|شابک= ISBN 0-313-34642-9|نویسنده=Totten, Samuel, Paul Robert Bartrop, Steven L. Jacobs (eds.)|زبان=en|صفحه= ص ۱۹}}</ref><ref>{{یادکرد|کتاب=Intolerance: A General Survey|نویسندگان سایر بخش‌ها=Arnold Bennett|سال=۱۹۹۴|شابک=ISBN 0-7735-1187-3|نویسنده=Noël, Lise|زبان=en|صفحه=ص ۱۰۱}}</ref><ref>{{یادکرد|کتاب=Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Society|شهر=Los Angeles|سال=۲۰۰۸|ناشر=SAGE Publications|نویسنده=Schaefer, T (ed.)|زبان=en|صفحه=ص ۹۰}}</ref><ref>{{یادکرد|کتاب=The criminal law of genocide: international, comparative and contextual aspects|شهر=|سال=۲۰۰۷|ناشر=|نویسنده=Ralph J. Henham, Paul Behrens|زبان=en|صفحه=ص ۱۷}}</ref><ref>{{یادکرد|کتاب=Politics and Demography: Armenians, Turks, and Kurds in the Ottoman Empire|شهر=Cambridge, Massachusetts|سال=۱۹۹۱|ناشر=Zoryan Institute|نویسنده=See Levon Marashlian|زبان=}}</ref> در طی اینتا دوران گروه‌های دیگر قومی منطقه، از جملهجومله [[نسل‌کشی آشوریون|آشوریون]] و [[نسل‌کشی یونانیون|یونانیون]]، نیز به طریقی مشابه مورد حملهٔ ترکان عثمانی قرار بئیتنه به گونه‌ای که برخی از محققون اینتا رویدادا ره نیز بخشی از همون سیاست نابودسازی قومی دولت‌مردون ترک دونستنه‌.<ref name="genocide scholars">{{یادکرد وب |عنوان=Resolution on genocides committed by the Ottoman Empire|ناشر=the International Association of Genocide Scholars|نشانی=http://www.genocidescholars.org/images/Resolution_on_genocides_committed_by_the_Ottoman_Empire.pdf|قالب=PDF|زبان=en|تاریخ بازدید=۶ ژوئیهٔ ۲۰۱۰}}</ref><ref name="David Gaunt">{{یادکرد وب |عنوان=Massacres, Resistance, Protectors: Muslim-christian Relations in Eastern Anatolia During World War I|نویسنده=David Gaunt|نشانی=http://books.google.se/books?id=4mug9LrpLKcC&printsec=frontcover&dq=Massacres,+Resistance,+Protectors&cd=1#v=onepage&q&f=false|قالب=|زبان=en|تاریخ بازدید=۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۰}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=Late Ottoman genocides: the dissolution of the Ottoman Empire and Young Turkish population and extermination policies – introduction|نویسنده=Schaller, Dominik J. and Zimmerer, Jürgen|نشانی=http://www.informaworld.com/smpp/content~db=all?content=10.1080/14623520801950820|ناشر=Journal of Genocide Research|سال=۲۰۰۸|صفحه=جلد ۱۰، شماره ۱ ٬صص ۱۴-۷|زبان=en|تاریخ بازدید=۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۰}}</ref> امروزه این رویداد به طور گسترده به عنوانعونوان یکیاتا از اولین نسل‌کشی‌های قرن بیستم شناخته می‌شودبونه.<ref name="24.04.1998">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.153/current_category.7/affirmation_detail.html Council of Europe Parliamentary Assembly Resolution, April 24, 1998].</ref>
 
علاوه بر دسگیری و دار بزوئن ارامنه، جمعیت بسیار زیادی از مردنون، زنانون و کچیک وچون ارمنی از شه خنه و کاشونه تبعید، بدون هیچ دسترسی به او و غذا به قصد مرگ وادار به راهپیمایی در مسیرهای طولانی و بیابونی بینه. تجاوز و آزار و اذیت جنسی قربانیون توسظ نیروهای متخاصم در طول تبعید به دفعات گوزارش بیه.<ref name='rain'/>
و غذا به قصد مرگ وادار به راهپیمایی در مسیرهای طولانی و بیابونی بئینه. تجاوز و آزار و اذیت جنسی قربانیان توسظ نیروهای متخاصم در طول تبعید به دفعات گزارش بئیه.<ref name='rain'/>
 
اتتا خله پژوهشا درباره نسل‌کوشی ارامنه انجام بئیهبئیته و بونه.<ref name="nazi">Rummel R. J. «''The Holocaust in Comparative and Historical Perspective''». The Journal of Social Issues. Volume 3, no.2. [[April ۱]], [[۱۹۹۸]]. Retrieved [[April ۳۰]], [[۲۰۰۷]].</ref> که قریب به اکثریت اونا وقوع چنین نسل کوشی ره واقعی و انکارناپذیرانکارناپزیر دوننه. امروزه کشور [[ارمنستون]] خواهان به رسمیت بشناستن اینتا نسل کوشی هسه اما دولت ترکیه علی‌رغم عدم انکار وقوع چنین واقعه‌ای از پذیرفتن اینتا واقعه با عونوان «نسل کوشی» خودداری هکرده و وجود سیاست سیستماتیک برای نابودی ارامنه ره قبول ندارنه. .<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6045182.stm BBC News - Q&A: Armenian genocide dispute<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
 
اخراج ارامنه اغلب اوقات با غارت، تجاوز و کشتار همراه بیئه. خله از اخراج شدگون کشته بئینه، یا از وشنائی و بی سرپناهی در راه ارودگاه‌های نزدیک دیرالزور –شهری در نزدیکی روخنه فرات در کشور سوریه امروزی دله– جانشون ره از دس هدانه. چندین هزار نفر از وشنائی و بیماری در ارودگاه‌های اسرای جنگی –کهدله–که در اونجه بساته بیئه- جانشون ره از دس هدانه.<ref name="Masters"> Masters,Bruce, Encyclopedia of the Ottoman Empire, 2008,” Armenian Massacres”,page 54-55</ref>
 
اجماع نظری در مورد علت‌ها و هدفای اخراج ارامنه مومکن هسه هرگز بدس نییه. صاحب منصب‌های ترک اجازه دپشوسن باگونیبایگونی تاریخ جنگ ره به گروه موستقل تحقیقاتی تاریخ ره ندانه و هدف دولت عثمانی از اخراج ارامنه حل نئی باقی‌ بمونسه. خاطره اینتا واقعه به عونوان جنبه بسیار موهم بر هویت ملی ارامنه تا به امروز باقی‌بمونسه و خله از ارامنه ادعا کننه که هیچ سازشی با جمهوریجومهوری ترکیه تا زمون به رسمیت بشناستنبشناسن عمل نسل کوشی امکان ندارنه<ref name="Masters"/>
 
[[دانشنامه ایران]] در اینتا مورد دله بنوشیته: «گ‌تترین رویداد مصیبت‌بار در تاریخ ارمنیون دله با آغاز اول جنگ جهانی روی هداهه. در ۱۹۱۵م دله دولت «ترکان جوان» تصمیم بئیتنه همهٔ جمعیت ارمنی ۰۰۰‘۷۵۰‘۱نفری کشور ره به سوریه و میون رودون انتقال هدن. اون ارمنیون عثمانی ره به رغم اتتا خله تعهد از اونابه وفاداری ـ عناصر خطرناک خارجی و شریک در توطئهٔ دشمن مسیحی‌گرای تزاری برای برهم بزوئن فعالیتهای عثمانی در شرق دونستنهدله دونسننه. در اونچه بعدادله بعدن «اولین نسل‌کوشی» سدهٔ ۲۰م بخونسه بئیه، صدها هزار ارمنی که از شِه خنه‌ بیرون هکرد بئینه، یا قتل‌عام بئینه، یا در خلال جابه‌جایی قومی، اون قدر پیاده راه بوردنه تا جان هدانه. شمار کشته‌ بییون ارمنی در ترکیه طیدله سالهای ۱۹۱۵ تا ۱۹۲۳م دله بین ۰۰۰‘۶۰۰ تا ۰۰۰‘۵۰۰‘۱ تن برآورد بئیه. علاوه بر اینتا، طی اینتا مودتمورد دله دهها هزار تن از اونا به روسیه، لبنان، سوریه، فرانسه و ایالات متحده مهاجرت هکردنه.»<ref>{{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = | نام = | پیوند نویسنده = | مقاله =ارمنستان | دانشنامه =[[دانشنامه ایران]] | ویرایش = | جلد=2 | سال =1386 | ناشر =بنیاد دائرةالمعارف بزرگ اسلامی | مکان =تهران | شابک =1-59-7025-964-987 | صفحه = | نشانی =http://www.cgie.org.ir/shavadn.asp?id=391&avaid=2998 | تاریخ بازبینی =2012-10-24 | نشانی بایگانی = |تاریخ بایگانی = | زبان =}}</ref>
[[پرونده:Ravished Armenia FULL MOVIE.ogv|بندانگشتی|300px|فیلم بی صدا [[حراج جان ها]] ره بر پایهٔ خاطرات واقعی ماردیگانیان بساته بئیه. در سال ۱۹۱۸، در استودیوی مترو گلدین مایر]]
 
== تاریخچه ==
در سال ۱۴۵۳ میلادی سپاهیان [[محمد دوم]] شهر مسیحی «کنستانتینوپولیس» راره با نامنوم [[اسلام]] گشودندواهکردنه و به عمر [[امپراتوری روم شرقی]] (بیزانس) که از مراکز فرهنگی اروپا بود،بییه، پایان دادندهدادنه. به این ترتیب امپراتوری عثمانی توسط ترک‌های مهاجری که وارد [[آسیای صغیر]] شده بودندبیینه ایجاد شدبییه. عثمانی‌هاعثمانیون با آمیخته‌ای از فرهنگ ترکی-اسلامی به حذف مسیحیانمسیحیون دس پرداختندبزونه. نخستیناولین کار آنهااونا برداشتن نامنوم کنستانتین و گذاشتنبشتن کلمه اسلام به جای آناون بودبییه که نامنوم پایتخت به [[اسلامبول]] (استانبول) تغییر یافتهکرده.<ref name='akhbarerooz'>[http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=9108 akhbare-rooz (iranian political Bulletin)<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/news/story/2005/04/050415_ag-l-armenian-genocide.shtml BBCPersian.com<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
 
سلطان عبد الحمید دوم، برای متحد نمودنهکردن وسه کشور عثمانی علیه روسیه پان اسلامیسم راره ایجاد نمودهکرده. و نامنوم خلیفه مسلمین راره بر خودخد نهادبشته. اووه در اقدامی دیگر خودخد راره نماینده حضرت مسیح اعلام نمودهکرده اما ایناینتا اقدام با مخالفتموخالفت مسیحیانمسیحیون رو به رو گشتبییه. سلطان عبد الحمید علیه ایناینتا اقدام به وسیبه پان اسلامنیسم علیه مسحیت هدف گیری کردهکرده. درهمین همینسالهای سالهادله بودبییه که ژون ترک‌ها به وجود آمدندبیمونه.<ref name='rain'>
اسماعیل رایین، قتل‌عام ارمنیان، چاپ رافست حیدری، تهران، ۱۳۵۱، صفحه ۳۱-۳۲-۳۳.</ref>
 
=== علت‌های نسل‌کشی ارامنه ===
 
[[پرونده:Morgen53.jpg|بندانگشتی|250px|استخوانهایاستکای باقی‌ماندهباقی‌بمونسسه از نسل کشیکوشی ارامنه]]
 
طرفداران وقوع نسل کشیکوشی یکجانبه ارامنه معتقدندمعتقدنه که [[پان ترکیسم]]<ref>Robert Melson, Leo Kuper, «Revolution and genocide: on the origins of the Armenian genocide and the Holocaust», University of Chicago Press, 1996. pg 139: «It was in this context of exclusion and war that CUP made a decision to destroy the Armenians as a viable national community in Turkey and the pan-Turkic empire. Thus a revolutionary transformation of ideology and identity for the majority had dangerous implications for the minority. As will be discussed in Chapter 5, the Turkish nationalists revolution, as initiated by the Young Turks, set the stage for the Genocide of Armenians during the Great war»</ref> به دو دلیل به قتل‌عام مبادرت کردهکرده:
* نخست دلیل جغرافیایی چرا که ارمنیانارمنیون همچون دیواری آهنین میانمیون ترکهای عثمانی و ترک زبانانزبونون قفقاز که هیچگونه پیوست نژادی با آناناونا ندارندندارننه و ترکان آناونور سوی [[دریای خزرکاس‍پین]] بودند،بینه، قرار گرفته بودندداشتنه.<ref name='rain'>
اسماعیل رایین، قتل‌عام ارمنیان، انتشارات امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۷</ref>
* دوم اینکه مسیحی بودندبینه و باوجود فشار و تعقیب و تجاوز حاضر نمی‌شدندنینه که شه دین خود راره عوض کردههکنن و به اسلام بگروند، ازاینازاینتا رو از میانمیون برداشتن ایناینتا سد و نابودی ملت ارمنی امری ضروری می‌نمودبییه.<ref name='rain'/>
 
[[جنگ جهانی اول]] چنین فرصت مناسبی را به [[ترکان جوان]] داد. سرانجام در سال ۱۹۱۵ طی یک برنامه از پیش ریخته شده، نژادکشی ارمنیان را به مرحله اجرا درآوردند — برنامه‌ای که الگویی برای نازی‌ها در جنگ دوم جهانی شد. نابودی ملت ارمنی توسط دولت وقت ترکیه (ترکان جوان) به شکلی دقیق و محرمانه طرح ریزی و اجرا شد. در راس این طرح [[محمد طلعت پاشا]] وزیر کشور، [[اسماعیل انور]] (انور پاشا) وزیرجنگ و [[احمد جمال پاشا]] وزیر [[دریاداری]] ترکیه قرارداشتند و ازاعضای [[حزب اتحاد و ترقی]] بودند. اینان برای پیشبرد هدف‌های خود به دولت آلمان وابسته شده بودند. دولت ترکیه برای اجرای این طرح کمیته‌ای سه نفره تشکیل داد که اعضای آن [[بهاالدین شاکر]]، [[شکری]] و [[دکترناظم]] بودند. این طرح در سال‌های ۱۹۲۳ - ۱۹۱۵ در ارمنستان غربی که تحت اشغال [[امپراتوری عثمانی]] بود، به اجرا در آمد و طی آن بیش از یک و نیم میلیون از مردم بی‌دفاع ارمنی از زن و مرد و پیر و جوان قربانی شدند و حدود یک میلیون نفر دیگر در سراسر جهان پراکنده شدند.<ref name='rain'/>
 
بنا بر این طرح نخست کلیه مردان ارمنی از ۱۵ سال تا ۵۰ سال را که توان داشتند، به بهانه بردن به جبهه‌های نبرد به ارتش فرا خوانده شدند. در آنجا آنها را خلع سلاح کرده و به گردانهای بیگاری در پشت جبهه منتقل کردند.
 
== کشتار حمیدیه ==
{{اصلی|کشتار حمیدیه}}
[[پرونده:1895erzurum-victims.jpg|بندانگشتی|220px|چپ|کشتار ارمنی‌های ارزروم، عکاس ویلیام لوئیس ساچتلبن نوامبر ۱۸۹۵]]
'''کشتار حمیدیه''' مقدمه کشتارهای ۱۸۹۴-۱۸۹۶ با کشتارهایی که در [[ساسون (شهر)]] صورت گرفت آغاز شد. ارمنی‌های این منطقه کوهستانی به ویژه از تبهکاریها و تجاوزهای [[مردم کرد|کردانی]] که از زمان تشکیل افواج حمیدیه سرتاپا مسلح بودند رنج می‌بردند. ارامنه علاوه بر مالیاتهایی که می‌بایست به دولت بپردازند مجبور بودند باج و خراجی غیرقانونی به روسای [[عشایر]] ''کرد'' نیز پرداخت کنند.<ref>پیر کیلار، برای ارمنستان خاطره و پرونده، دفترهای پانزده روزه، سری سوم، چاپ 1902 پاریس</ref>
در ۱۸۹۳ ارامنه ساسون از تن دردادن به این زورگوئیها، یعنی از پرداختن این باج و خراج غیر قانونی به کردها ورشکستشان می‌کرد سرباز زدند. برعکس به پرداخت بدهی‌های خود به خزانه دولت عثمانی همچنان ادامه می‌دادند. کردها که به خشم آمده بودند به ارامنه ساسون حمله‌ور شدند لیکن این کوه نشینان غیور آنان را پس راندند.<ref>ویکتور برار، سیاست سلطان، مجله پاریس، مورخ 15 دسامبر 1896</ref> آنگاه کردها از مقامات ''ترک'' کمک خواستند و آنان فورا" سربازان مسلحی به منطقه اعزام داشتند. این سربازان که به فرماندهی ژنرال ''زکی پاش''ا بودند، به کردها ملحق شدند.
 
منطقه ساسون را اشغال کردند و دست به یک کشتار فجیع زدند (اوت ۱۸۹۴).<ref>گزارش کمیسیون تحقیق مندرج در کتاب آبی گزارش پارلمانی بریتانیا، ترکیه 1895 شماره 1</ref> این کشتارها که نخستین حلقه از یک زنجیر دراز جور و جنایات بود و می‌بایست از ۱۸۹۴ تا ۱۹۲۲ ادامه پیدا کند، شاید از نظر وحشتناک بودن از تمام کشتارهایی که بعدا" صورت گرفت بدتر بود، به طوری که از دوازده هزار نفر ساکن ارمنی ساسون ۳۵۰۰ نفر کشته شدند.<ref>کمیسیون تحقیق در مورد کشته شدگان فهرستی تنظیم کرد با ذکر اسامی 900 نفر کشته که در حدود یک چهارم رقم کل بود. در این فهرست اسامی بچه‌های چهارماهه هم دیده می‌شود.</ref>
 
== ارمنیان در دوران دولت عثمانی ==
جمعیت استانبول در آن زمان حدود یک میلیون نفر تخمین زده می‌شود که شامل پانصد هزار [[مردمان ترک]]، چهارصد هزار [[ارمنیان]] و [[یونان|یونانی]] و صد هزار اروپایی بوده است.
یونانی‌ها به دلیل عدم آشنایی با [[زبان ترکی عثمانی]] و [[فرهنگ]] محلی قادر نبودند بر جامعه تأثیر گذارند. در میان این اقوام، تنها ارمنیان بودند که به دلیل آشنایی کامل به زبان و فرهنگ ترکی علاوه بر تأثیرگذاری بر فرهنگ و [[اقتصاد]] منطقه توانسته بودند به درجات معتبر حکومتی، در سطوح بالا، دست یابند و نقشی مؤثر در ارکان حکومتی داشته باشند.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Armenians_in_the_Ottoman_Empire</ref>
 
[[حکومت]] مرکزی، [[پاشا|پاشاها]] (نمایندگان حکومتی) را به منظور ادارهٔ امور به [[ایالت]]‌های مختلف گسیل می‌داشت. در کنار هرکدام از این پاشاها یک ارمنی مسلط به امور مالی و اداری جمع‌آوری [[مالیات]] و نگهداری از حساب‌ها را بر عهده داشت. به این فرد [[امیر]] می‌گفتند. امیرها، که از مناطق مختلف و از میان مردم انتخاب می‌شدند، تسلط و قدرت فراوانی در منطقهٔ خود داشتند.
از جملهٔ این امیرها می‌توان از امیر سِغبوس،<ref>Seghbos</ref> بازرگان معروف (۱۷۲۰م) یا امیر شنورک،<ref>Shnork</ref> که برای اولین بار در۱۷۹۰م مراکزی آموزشی در مناطق مختلف [[قسطنطنیه]] تأسیس کرد و آموزشگاه‌هایی را نیز برای دختران در نظر گرفت، نام برد.
 
امیر ابراهیم ترزیان،<ref>Abraham Terzian</ref> در۱۸۲۴م، اقدام به تأسیس [[چاپخانه]] کرد. او کتاب‌های چاپ شدهٔ خود را به منظور ترویج فرهنگ به صورت رایگان به اقصی نقاط مملکت و حتی روستاها ارسال می‌کرد.
 
در۱۷۹۲م، سلطان سلیم ساخت [[مهمات]] برای انواع [[سلاح]]‌های جنگی را به آراکل تاتیان<ref>Tatian</ref> سپرد. امیر تاتیان برای اولین بار توپی چرخدار ساخت که سلطان سلیم را بسیار خوشحال کرد به طوری که امتیاز ساخت انواع سلاح و مهمات را به صورت انحصاری به آراکل تاتیان سپرد. سلاح‌ها و مهماتی که امیر تاتیان می‌ساخت با انواع تسلیحات انگلیسی و [[هلند|هلندی]] آن زمان قابل رقابت بود و پس از وی نیز ساخت سلاح به صورت ارثی در این خانواده ادامه یافت. سلطان سلیم به پاس خدمات امیر آراکل تاتیان طی فرمانی مخصوص او را به دادستانی ۴۸ روستا منصوب کرد.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Confiscated_Armenian_properties_in_Turkey</ref>
 
مسؤلیت تهیه و تدارک نان سپاه در آن زمان به خانوادهٔ نورادنکیان<ref>Noradenkian</ref> سپرده شده بود. امور خزانه نیز بر عهدهٔ هاروطون پزچیان<ref>H.Pezchian</ref> بود که نزدیک به ده سال امور مربوط به [[ضرابخانه]] و ضرب سکه را با جدیت اداره می‌کرد. پزچیان در دوران خدمت خود خدماتی شایسته انجام داد که از جملهٔ آنها ساخت مراکز علمی و مذهبی بود.
 
امور مهندسی و نوسازی دربار عثمانی بر عهدهٔ امیر جانیک سروریان<ref>Sarvarian</ref> بود. ادارهٔ این امور پس از چندی به خانوادهٔ پالیان<ref>Palian</ref> واگذار شد. [[کاخ دلمه باغچه]]<ref>Dolme Baghche</ref> از بناهای معروف استانبول ساختهٔ نیکوقوس از خاندان پالیان است.
 
[[جنگ جهانی اول]] چنین فرصت مناسبیموناسبی راره به [[ترکان جوان]] دادهدا. سرانجامسرانجوم در سال ۱۹۱۵ طیدله یکدر اتا برنامه از پیش ریختهبسات شده،بییه، نژادکشینژادکوشی ارمنیانارمنیون راره به مرحله اجرا درآوردنددربیاردنه — برنامه‌ای که الگویی برای نازی‌ها در جنگ دوم جهانی شددله بییه. نابودی ملت ارمنی توسط دولت وقت ترکیه (ترکان جوان) به شکلی دقیق و محرمانه طرح ریزی و اجرا شدبییه. در راسسر دله ایناینتا طرح [[محمد طلعت پاشا]] وزیر کشور، [[اسماعیل انور]] (انور پاشا) وزیرجنگ و [[احمد جمال پاشا]] وزیر [[دریاداری]] ترکیه قرارداشتندقرارداشتنه و ازاعضای [[حزب اتحاد و ترقی]] بودندبینه. اینان برای پیشبرد هدف‌هایشه خودهدف‌ها به دولت آلمان وابسته شدهبینه بودندبینه. دولت ترکیه برای اجرای ایناینتا طرح کمیته‌ایوسه گروهی سه نفره تشکیل دادهدا که اعضای آناون [[بهاالدین شاکر]]، [[شکری]] و [[دکترناظم]] بودندبینه. ایناینتا طرح در سال‌های ۱۹۲۳ - ۱۹۱۵ دردله ارمنستان غربی دله که تحتزیر اشغال [[امپراتوری عثمانی]] بود،دییه، به اجرا در آمدبیمویه و طیدر آناون بیش از یکاتا و نیم میلیون از مردم بی‌دفاع ارمنی از زنزنا و مردمردی و پیر و جوانجوون قربانیقربونی شدندبینه و حدود یکاتا میلیون نفر دیگر در سراسر جهان دله پراکنده شدندبینه.<ref name='rain'/>
در۱۸۶۱م، سلطان عزیز به جای سلطان مجید بر تخت سلطنت نشست. به فرمان او بناهایی متعدد از جمله قصرهای معروف دو سوی [[تنگه بسفر]]<ref>Bosfor</ref> و [[پادگان]]‌های [[ارتش]] به دست خاندان پالیان ساخته شد. از دیگر بناهای معروف ساخته شده به دست این خانواده می‌توان بنای معروف گالاتاسرای، قصر سارنابورنوی و بندر و برج دویست متری اطفای حریق را نام برد.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Genocide</ref>
 
بنا بر ایناینتا طرح نخست کلیه مردانمردن ارمنی از ۱۵ سال تا ۵۰ سال راره که توان داشتند،داشتنه، به بهانه بردنبوردن به جبهه‌های نبرد به ارتش فرا خوانده شدندبخونسسنه. در آنجااونجه اونا آنهاره را خلع سلاح کردههکردنه و به گردانهای بیگاری در پشت جبهه منتقلمونتقل کردندهکردنه.
واگذارکردن کلیهٔ امور مملکتی به ارمنیان چندان هم باب میل حکومت نبود اما چاره‌ای جز این هم نداشتند لذا حکومت به این فکر افتاد که در کنار هر [[وزیر]] ترک یک ارمنی را به کارگمارد تا ظاهر موضوع حفظ شود. پس از این تصمیم در کنار هر وزیر ترک امیری ارمنی ادارهٔ امور را در دست داشت. از جمله در کنار رشاد پاشا،<ref>Reshad Pasha</ref> امیر کوچیکیان،<ref>Chochikian</ref> در کنار علی پاشا، امیر هوسپ وارتان و در کنار محمود پاشا، آرتین پاشا تاتیان<ref>Pashatatian</ref> ادارهٔ امور را برعهده داشتند.
 
مسؤلیت خزانه اختصاصی دربار در عهد عثمانیان به طور کامل بر عهده ارمنیان بود. امور مالی حکومتی را نیز امیر هوانس چلبی<ref>Chalabi</ref> و امیر مگردیچ جزایریان<ref>Gazaerian</ref> اداره می‌کردند.
 
== ارمنیانارمنیون در دوران دولت عثمانی دله ==
در۱۸۶۴م، مدرسه نظامی استانبول افتتاح شد. در این مدرسه تحصیل غیر [[مسلمانان]] ممنوع بود. با این حال پنج ارمنی به نام‌های گابریل اکانیان،<ref>Ekanian</ref> کاراپط باراقامیان،<ref>Baraghamian</ref> سیمون تاتیان،<ref>Tatian</ref> سیناریان<ref>Sinarian</ref> و هویان<ref>Hovian</ref> در این مدرسه پذیرفته شدند و با شایستگی کامل به درجات عالی نظامی رسیدند لیکن به دستور سلطان عبدالعزیز به بالاتر از درجهٔ سرهنگی ارتقاء پیدا نکردند.
جمعیت استانبول در آن زمانزمون دله حدود یکاتا میلیون نفر تخمین زدهبزه می‌شودبونه که شامل پانصد هزار [[مردمان ترک]]، چهارصد هزار [[ارمنیانارمنیون]] و [[یونان|یونانی]] و صد هزار اروپایی بوده استبییه.
یونانی‌ها به دلیل عدم آشنایی با [[زبانزبون ترکی عثمانی]] و [[فرهنگ]] محلی قادر نبودندنینه بر جامعه تأثیر گذارندبلن. در میان این اقوام،اقوام دله، تنها ارمنیانارمنیون بودندبینه که به دلیل آشنایی کامل به زبانزبون و فرهنگ ترکی علاوه بر تأثیرگذاری بر فرهنگ و [[اقتصاد]] منطقه توانستهتونسته بودندبینه به درجات معتبر حکومتی،حوکومتی، در سطوح بالا،بالای دستدله، یابنددس پیدا هکنن و نقشی مؤثر در ارکان حکومتی دله داشته باشندباشن.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Armenians_in_the_Ottoman_Empire</ref>
 
[[حکومتحوکومت]] مرکزی، [[پاشا|پاشاها]] (نمایندگاننمایندگون حکومتیحوکومتی) راره به منظور ادارهٔ امور به [[ایالت]]‌های مختلفموختلف گسیل می‌داشتداشته. در کنار هرکدامهرکدوم از ایناینتا پاشاها یکاتا ارمنی مسلط به امور مالی و اداری جمع‌آوری [[مالیات]] و نگهداری از حساب‌ها راره بر عهده داشتداشته. به ایناینتا فرد [[امیر]] می‌گفتندگتنه. امیرها، که از مناطق مختلفموختلف و از میانمیون مردم انتخاب می‌شدند،بینه، تسلط و قدرت فراوانی درشه منطقهٔ خوددله داشتندداشتنه.
ارمنیان برای ترک زبانان نشریات مختلفی را چاپ و منتشر ساختند از جمله نویسندهٔ معروف ارمنی، هاکوپ بارونیان،<ref>Baronian</ref> مجله‌ای به نام تأتر و دکتر هوترجیان<ref>Hoterjian</ref> مجلهٔ پزشکی صحت را منتشر کردند. اغلب ناشران، مترجمان و حروف چینان آن دوره نیز از میان ارمنیان بودند.
از جملهٔجوملهٔ ایناینتا امیرها می‌توانتومی از امیر سِغبوس،<ref>Seghbos</ref> بازرگان معروف (۱۷۲۰م) یا امیر شنورک،<ref>Shnork</ref> که برای اولین بار در۱۷۹۰موسه ۱۷۹۰م دله مراکزی آموزشی در مناطق مختلفموختلف [[قسطنطنیه]]دله تأسیس کردهکرده و آموزشگاه‌هایی راره نیز برای دخترانکیجاهون وسه در نظر گرفت،بیتنه، نامنوم بردبوردن.
 
امیر ابراهیم ترزیان،<ref>Abraham Terzian</ref> در۱۸۲۴م،۱۸۲۴م دله، اقدام به تأسیس [[چاپخانه]] کردهکرده. اووه کتاب‌های چاپ شدهٔبیی خودخد راره به منظور ترویج فرهنگ به صورت رایگانرایگون به اقصی نقاط مملکت و حتیحتا روستاها ارسال می‌کردکرده.
در زمینه آموزش و پرورش هم ارمنیان پیشرو بودند. مهران آبکیان،<ref>Abekian</ref> رتیک سرایداریان<ref>Seraydarian</ref> و زکی کاراپتیان<ref>Karapetian</ref> در زمره متفکرانی بودندکه با چاپ کتاب‌های درسی نقشی مهم در گسترش فرهنگ و آموزش و پرورش ایفا کردند.
 
در۱۷۹۲م،۱۷۹۲م دله، سلطان سلیم ساختبساتن [[مهمات]] برای انواع [[سلاح]]‌های جنگی راوسه ره به آراکل تاتیان<ref>Tatian</ref> سپردبسپرسسه. امیر تاتیان برای اولین بار توپی چرخدار ساخت که سلطان سلیم را بسیار خوشحال کرد به طوری که امتیاز ساخت انواع سلاح و مهمات را به صورت انحصاری به آراکل تاتیان سپرد. سلاح‌ها و مهماتی که امیر تاتیان می‌ساختساته با انواع تسلیحات انگلیسی و [[هلند|هلندی]] آناون زمانزمون قابل رقابت بود و پس از وی نیز ساخت سلاح به صورت ارثی در این خانواده ادامهبییه یافت. سلطان سلیم به پاس خدمات امیر آراکل تاتیان طی فرمانی مخصوصویژه اووه راره به دادستانی ۴۸ روستا منصوب کردهکرده.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Confiscated_Armenian_properties_in_Turkey</ref>
در زمینه موسیقی، نقش ارمنیان در میان خوانندگان ترانه‌های مردمی به زبان ترکی (عاشق لر) چشمگیر بود. آنان با ساخت و تنظیم ترانه‌های معروف محلی در گسترش این هنر خاص تأثیر گذار بوده‌اند. از جملهٔ این عاشق‌ها می‌توان از هاکوپ نالیان،<ref>Nalian</ref> مانوئل چبوخچیان<ref>Chebookchian</ref> و بابا هاکوبجیان<ref>Hakobjian</ref> نام برد.<ref>http://www.genocide-museum.am/eng/remember_armenian_genocide1.php</ref><ref>http://www.genocide-museum.am/eng/online_exhibition_13.php</ref>
 
== دستگیری و قتل‌عام مشاهیر ارمنی ==
[[پرونده:April24Victims.jpg|بندانگشتی|250px|چپ|تعدادی از مشاهیر ارمنی که در استانبول دله به قتل رسیدندبرسینه]]
 
در ۲۴ آوریل ۱۹۱۵،۱۹۱۵ دله، حدود ۳۰۰ نفر از متفکران،متفکرون، نویسندگان،نویسندگون، رهبران،رهبرون، و سیاست‌مدارانسیاست‌مدارون ارمنی از جمله [[دانیل واروژان]]، [[سیامانتو]]، و [[روبن سواک]] در استانبول دله دستگیر و پس از انتقال به کشتارگاه‌ها بطرز فجیعی بقتل رسیدندبرسینه. همچنین در همانهمون روز دله حدود ۵۰۰۰ نفر از ارامنه بی دفاع راره در استانبول دله به کشتارگاه فرستادندراهی هکردنه که ایناینتا سرآغاز قتل‌عام دسته جمعی مردم بی دفاع ارمنی بودبییه به ویژه مردانیمردمی که به‌عنوانبه‌عونوان سرباز در پشت جبهه دله به بیگاری کشیده شدهبکشیده بودندبینه.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_notables_deported_from_the_Ottoman_capital_in_1915</ref>
 
ترکان عثمانی در ۲۷ ماه مه ۱۹۱۵ دله قانون تبعید ارمنیانارمنیون به موصل و سوریه راره منتشرمونتشر کردندهکردنه. مامورانمامورون دولت، باشندگانشهروندون شهرها و روستاهای ارمنی نشین راره مجبور به جایی کردههکردنه و به دروغدرو به آنهااونا گفته می‌شدگتنه که چون در منطقه جنگی دله قرار دارنددارننه می‌بایستونه برای شه حفظ جانشانجان وسسه به جاهای امن‌تری منتقلمونتقل شوندبون. به آنهااونا حتیحتا فرصت نمی‌دادندندانه که غذا و لوازم ضروری راره با خودخد بردارندبیرن. آناناونا گروه‌های ارمنی راره که بیشتر شانشون زنان، کودکانوچون و سالخوردگانپیرون بودند،بینه، به طرف صحرای مرکزی سوریه درمنطقهمنطقه [[درالزور]] درنزدیکی شهر [[حلب]] راندنددله برانینه که تعداد زیادی از کودکان،وچون، پیرزنان و پیرمردانپیرمردن در مسیر راه دله در اثر گرما، گرسنگیوشنایی و تشنگیتشنایی طاقت نیاوردهنیاردنه و مردندبمردنه. از سوی دیگر برای اجرای کامل کشتار ارمنیانارمنیون مردانوسسه رامردن ره از زن و بچه یشانوچونشون جدا کرده،هکردنه، به طرز فجیعی قصابی می‌کردندکردنه و زنان و دخترانکیجاهون جوان راره برای نیات جنسی وسسه با خودخد می‌بردندوردنه. آنهاییاونایی هم که از خودخد مقاومت نشاننشون می‌دادند،دانه، بطور وحشیانه‌ای می‌کشتندکشتنه.<ref name='rain'/>
 
=== ایران ===