روژاوا

شِمه منظور شاید اینتا بی‌بائه: کوردستون (گجگجی بیری).

سوریه کوردستون یا غربی کوردستون یا کوردستون ِغرب (کوردی جه: Rojavayê Kurdistanê، رۆژاڤایێ کوردستانێ) که کوردها وه ره خلاصتاً روژآوا هم گانّه، اتا کوردنشین منطقوئه که سوریه‌ی شمال‌شرقی و شمال دله دره و استانون حسکه، رقه و حلب ره شامل وونه.^[۱] خله از کوردون هم گتِ شهرون حلب و دمشق دله زندگی کانّه. اقلیتون غیرعرب ۱۹٫۷٪ سوریه جمعیت (۲۱٬۷ میلیون) ره سازنّه که وشونِ ۱۸ درصد کوردون هستنه^[۲] ولی سوریه‌ی عربی حکومتون اینان ره حساب نکاردنه. ^[۳]

پیش از جنگ دچی‌ین

قدرت بییتن حزب بعث که نظریات ضدقومیتی داشته جه، سوریه دله کوردون شه اجتماعی حقوق جه محروم بیینه و حتی وشون کشاورزی زمین‌ئون ره هم مصادره هاکردنه. خله از کوردون اسا شه ره سوریه دله عرب سِراق دنّه تا شه حقوق جه محروم نواشِن. ^[۴] کوردون وضعیت سوریه دله همه کشورون جه بدته هسته و وشون حتی حق کوردی گپ بزوئن و بنویشتن ره ندارنه. ^[۵]، ^[۶] ^[۷]

جنگ گادِر دچی‌ین

سوریه دله‌یی جنگ گادِر کوردها شه مناطق ره بدست بَییتنه. کوردستون کارگرون حزب اونجه اتی حزب بساته، دموکراتیک اتحاد حزب نومی، که این مناطق ره کنترل کانده و اتجور آنارشیستی نظام بساتنه که عربون، ترکمون‌ها و آشوریون ره هم شامل وونه. این شه‌گردون مناطق نوم ره اول روژاوا و بعداً سوریه‌ی شمالی فدراسیون بنومستنه. این مردمون شه وسّه ارتش دارنه و زنان هم این ارتش دله تونّه دَوون. شکست هدائن داعش باعث بیّه تموم دنیا جه این گروه وسّه داوطلب راهی بَوو و آمریکایِ هوایی ائتلاف وشون ره تن بئه.

وشون متحده ایالاتِ کومِک جه بتونستنه رقه، داعش ِنیشتگا، ره آزاد هاکنن و آمریکایِ متحد بَوون ولی ترکیه وشون جه شدیداً حساس هسته و خانه وشون حکومت ره رِقِد هاده و عملیاتون زیادی علیه وشون انجام هدائه. فی‌المثل اون گادِر کوبانی ره داعش حمله کارده ترکیه هم وشون ره محاصره داشته، الباب و اعزاز ره ترکون نیرو برسنینه و بَییتنه، عفرین ره محاصره و حمله هاکردنه و... ترکیه خلق مدافعون یگان ره متهم کانده که عربون ره نسل‌کاشی کانّه و کوردی ناسیونالیست هستنه ولی ونه اتهامات ره کوردها شدیداً تکذیب کانّه. اون گادِر که رقه عملیات شروع بیّه تاسا، چندین یگان عرب هم کوردها جمع دله وارد بَیینه و روژاوا نوم ره عوض هاکردنه و بی‌یشتنه «سوریه‌ی شمالی فدراسیون».

گالری

روژاوا جنگ گادِر گسترش پدا هاکرده و عربی مناطق ره هم شامل بیّه.

حکومتی سیستم دچی‌ین

روژاوا اتی اَرمون‌خا سیستم ره دمبال کانده که عبدالله اوجالان تفکرات جه سرچشمه گیرنه. وشون دموکراتیک کنفدرالیسم و بی حکومتی دمبال درنه و خانّه حکومتی بساجن که روند سلسله‌مراتب جور-به-جیر (=بالا به پایین) ره تغییر هاده، قانون و دولت پچوک‌ترین حالت ممکن ره بدارن، شه‌گردونی و حق سرنوشت ره تموم مردمون وسّه تضمین هاکنه، اقلیتِ حق ره هاده، فیمینیسم و محیط زیست هِواخاه بائه، مستقیم دموکراسی بداره، هرکاجه مردم شه مَله-مِلا وسّه شه تصمیم بَیرِن و طبقاتی اختلاف ره کم هاکنه.