کریکت

کِریکِت اتا گروه‌پشتی ورزش هسته. این ورزش ره قرن شونزهم میلادی هندستون دله بساتنه ولی خله سال بکشی‌یه که ونه قوانین اینتی بوون که إسا کا کنّه. کریکت ویشته مشترک‌المنافع کشورون اتحادیه دله مردمِ دِلِوست هسه.

زمین و وسیله

ویکت‌ئونِ هَند-حریم

کریکت‌زمین قایده تونده خله فرق داره؛ مثلاً لندن ِگتِ استادیوم که «لورد» نوم دارنه، ۲.۲ هکتار گتی دارنه یا ونجه ویشته، ملبورن کریکت‌زمین واری استادیوم هم دره. ولی این کا ره بنشنه پچیک‌ته و خورد بنه درون هم بازی هاکردن. بنه ونه چمن بوئه و ونه دور ره خط کشنّه که کایِ هَند-حریم میّن بوئه. زمین وسط اتا شر ره خاکی ساجنّه که اصلی کا اونجه هسته و ونه دور چمن هسه که فرعی کاکرون درنه. خاکی بنه دِ وَر ویکت کته.

ویکت (wicket) ات‌چی هسته که زمین دله دِکاشت وونه و چنتا قسمت جه تشکیل وونه: اتا سه پایه چو (stumps) هسته و ونه سه‌تا پایه‌ئون ۲۸ اینچ (۷۱٫۱ سانتی‌متر) بلندی دارنه و وشون کلفتی یک‌إندا (حدود ۱٫۲۵ اینچ قطر) هسته. وشون وسط إتنده‌چی فاصله یلنه که توپ نتونده وشون وسط جه رد بوو. دِ تیکه چو هم درنه که وشون ره قــَـیِّم (bails) گنّه و اینان هرکمین ۴٫۳۷ اینچ (۱۱٫۱ سانتی‌متر) اندازه دارنه و سه‌پایه چویِ سر وشون ره کار إلنه. قیّم‌ها خله کلفت نینه. سرجمع ویکت ۹ اینچ (۲۲٫۸۶ سانتی متر) پهنا دارنه. زمین دله دِتا ویکت یلنه که هرکمین پَلی اتا ضربه‌زن (batsman) إستا که ونجه دفاع هاکنه و أتا مهاجم (bowler) هم دره که خانه ویکت ره حمله هاکنه. تقریباً وشون دِتا، زمین وسط و انتها، دیم-به-دیم قرار دارنه. پایه‌ئون وَر جه اتا اسپه خط کشنّه که میّن کنده ضربه‌زن و مهاجم کجه-کجه تونّه شه کار ره انجام هادن و اگه هر مرحله شه حریم جه یور بورن، خطا وونه.

اصلی قوانین

هر تیم اتا کاپتان دارنه. دِتا داور زمین دله درنه که اتاشون مهاجمِ ویکتِ پشت إستنه و اتی دیگه فاصله‌ی پونزده یاردی جه إشنه که هچکی خطا نکنه. دِ نفر هم درنه که امتیازها ره نویسنّه که یاد نشو. کاکرونِ أرمون این هسته که وشون تیم دست‌های ویشتری ره برنده بوو. داور اول شیر-خط کشنه که میّن هاکنه کمین تیم شروع هاکنه.

کاکرون

ضربه‌زن (بتمن)

هر تیم جه دِ نفر شونه که چو-دسته جه ویکت دَم هرستن و توپی که کپتل کنّه ره بزنن.

مهاجم (باؤلر)

تیمی که ونه نوبت هسه، دِتا مهاجم راهی کنده زمین‌دله که وشون ونه توپ ره ات‌جور کپتل هاکنن که تا وقت دره خاکی مسیر ره بورن. أنده مهاجم توپ کپتل کنده که یا ونه نوبت تموم بوو، یا اؤت بووشه. اگه اتا تیم جه ۱۰ نفر اؤت بوون، تیم بعدی نوبت رسنه.

اؤت بیّن چن‌جور اتفاق کفنه:

1. توپ ویکت ره بنده
2. مدافعون توپ ره هوا دله تب بزنن و بَیرن
3. مهاجم هم‌تیمی‌ها تن توپ ره بنده
4. مهاجم لینگ دکفه توپ و ویکت میونه
5. هت ویکت
6. استمپ

مهاجمون نسبت به تعداد دستی که قرار هسه بازی هاکنن، محدودیتی دارنه که چنتا توپ کپتل هاکنن و وشون نوبت که سر بیّه، اتا هم‌تیمی وشون جاسر إستنه.

تب‌بَزه‌کَرون (فلدینگ)

مَردی له بورده که توپ ره بنه‌سر جه تب‌بزنه-بَیره.

دِ جور توپ‌گیر و تب‌بزه‌کر بازی دله درنه که چمن دله إستنّه:

ات‌دسته توپ ره هوا دله تَب زنّه-گیرنه که وشون کار ره گنّه Catching. اگه مدافعون توپ ره هوا-سر بَیرن، مهاجم اؤت وونه.

اتی مهاجم دسته هم درنه که توپی که بنه ره بندسته ره گیرنه و Ground Fielding نوم دارنه. وشون تا زمونی که بتمن امتیاز نیته، وقت دارنه بنه‌بخرد توپ ره دِماسن-بَیرن و اگه موفق بوون، بتمن اؤت وونه.

دروازه‌بون (ویکت‌کیپر)

کسی که بتمن ِدمبال‌سر نیشته و اگه توپ ونجه رد بیّه، نی‌یلنه توپ ویکت ره بخره و وه ره دپاشنه. این پُست هم خله اهمیت دارنه. وه تنها کاکَری هسه که تونده دست‌کش شه دست دینگنه.

خطائون

گشادِ توپ (Wide Ball)

بتمن لینگ‌په دِتا خط عرضی کشنّه که مهاجم ونه شه توپ ره این دِتا خط میونه کپتل هاکنه و توپ اگه این دِ خط جه بریم بوره، خطا وونه.

بی‌توپ (No Ball)

اتا خط کشنّه که مهاجم هرگدر خانه توپ کپتل هاکنه، نَونه ونجه یور بئه وگه‌نا خطا وونه. بتمن اینتی موقع 1 امتیاز گیرنه و اگه شوت بعدی ره مهاجم‌شون بَیرن هم بتمن ره نتونّه حذف هاکنن.

دیگه خطائون

• اگر توپ ره خله بالا کپتل هاکنن و کول جه بالاته بئه (باونس باول).
• اگر توپ ره مستقیم حریفِ إشکم وَر بزنن.
• اگر بتمن داور ره ناوّه و بوره اون وَر زمین جه چو دست بیره.