جومونگ
شا دانگمیونگ (بزابئی ۵۸ قبل میلاد جا-بمرد میلادی ۱۹ دله) که ونه گت نوم دانگمیونگ سئونگ وانگ هسه که وه ره ونه بزابئی زمون نوم جا یأنی جومونگ جا هم اشناسنه. وه گوگوریو ایمپراتوری درس کر بیه. گوگوریو کوره سه تا نخوستین ایمپراتوری دله وشون شمالی‌ترین اشمار إمو. گوانگائتو سنگی لوح دله وﻩ ره جا چوموانگ یأنی شا چومو و ده تا چه‌کوتی کیتاب دله سامگوک ساگس و سامگوک بوسا وه ره جومونگ با گو خرش جا یات هکردنه. هم چنین سامگوگ ساگی کیتاب دله وﻩ ره جا چومونگ یا سانگائی نوم بوردِنه. دیگه بنویشته‌ئون دله که دس دله دره وه ره چومونگ، جونگمو یا دومو بشناسنینه. أتا فیلم ره جنوبی کوره دله ونه زندگی درباره بساتنه که ونه نوم جومونگ سوت هسه. اینتا فیلم اسا ئیران تلویزیون جا پخش بونه.
شا جومونگ 
| ||||||||||||||||||||
دنیا بموئن
دچیینگوگوریو سوت درس بین کوره کوهنه بنویشته‌ئون جا مونِند گوانگائتو سنگی لوح هسه. گت‌ترین بنویشت با أتاکمه تقئیر سامگوک یوسا جا،سامگوک ساگی و دانگمیونگ سئونگ وانگ پیئون دانگ گوک ایسانگ گوکجیپ جا به دس به‌مو. خله گپون اینتا سر که ونه پر کی بیه دره. برخی کورﻩئی بنویشته‌ئون دله جومونگ ره حه‌موسو ریکا (به مأنی:آسمون ریکا) و یوها (به مأنی:هابک درکا خدا کیجا) بئوتنه. بئوت بیه که حه‌موسو یوها ره زمونی که داشته درکا پلی حموم کرده بدیه ولی درکا خدا وه ره قبول نکرده و وه بورده آسمون. درکا خدا یوها ره اوبالسو جا تبعید کننه،أتا جا که وه اونجه دانگ بویو شا جا، گوموآ آشنا بونه و ونه سیقه بونه. یوها که خورشید سو جا باردار بیه أتا تؤخم دﻩنیا ایارنه. گوموآ سأی هکرده تا تؤخم ره نابود هکنه و همینتا وﻩسر وه ره هدا حیوونون ره تا وه ره بخرن ولی وه شون به جای ایکه وه ره بخرن ونه جا نگهبونی کنِنه تا ستمه نوینه. آخرسر گوموآ تؤخم ره یوها ره پس دِنه و تؤخم دله جا أتا ریکا دﻩنیا إنه که ونه نوم ره جومونگ ئِلنّه که کورﻩئی زوون دله یأنی زیل کموندار.
دانگ بویو جا بوردن
دچیینجومونگ اینتا وﻩسر که أتا خار مهارت تیرئشتن دله داشته همه وه ره إشناسینه. آخرسر وه گوموآ ریکائون حسودی وﻩسر مجبور بونه که دانگ بویو جا بوره. اونجوری که سوت دله بمو وختی داشته شه اسب جا فرار کرده أتا گت درکا ره رسنه. اونجه کوزون و مائیون إنه او سر و ونه وﻩسر أتا پل درس کنِنه. وختی که وه أتا بِنِسر ره که درکا جنوب ور دیه ره برسیه گو موسو دانگون جولیون (باک بویو) فرمونروا وه ره حله تحویل گیرنه. وه دونِسه که جومونگ أتا گت مردی هسه همینتا وﻩسر شه کیجا سوسانو ره دِنه وه ره. بأد گو موسو بمردن ۳۷ پیش میلاد جا جومونگ باک بویو هفتمین دانگون(شا) بونه. وه تموم جولیون ۵ تا تیره ره همدیگه جا أتا کننه و أتا موتمرکز شائی کشور سازنه.
گوگوریو اولین شا
دچی‌ین۳۷ پیش میلاد جا،جومونگ گوگوریو ره درس کننه و گوگوریو اولی گت شا بونه. همون سال دله بیریو قبیله شا سونگ یانگ جومونگ کومک جا ماگال قبیله ره شکست دِنه و جومونگ ره په‌روو بونه. ۳۴ سال پیش میلاد جا جولبون سونگ شهر بسات بونه و جومونگ وه ره شه ایمپراتوری نیشتگا إلنه. ۴ سال بأد و ۲۸ سال پیش میلاد جا جومونگ جنرال بو ویوم ره راهی کننه تا ئوکجه شانشیر ره بیره. همون سال دهله جومونگ مار یوها، دانگ بویو کاخ دله میرنه و ونه وﻩسر أتا گت عزاداری بئیت بونه. حال دله که وه فقط شا سیقه بیه و شابانو نیه. جومونگ أتا آدم و أتا خله هدیه گوموآ قدردونی وﻩسر راهی کننه. ۱۹ سال پیش میلاد جا جومونگ اولی زنا یه‌سویا شه ریکا همرا یوری دانگ بویو جا إنه گوگوریو و یه‌سویا شابانو بونه. سوسانو جومونگ دوومین زنا که شه ریکائون موقئیت جا گوگوریو آینده دله ترسیه شه دﻩتا ریکا همراه و أتی مردم هم کت گوگوریو ره ول کننه شونه أمروزی جنوبی کوره دله. جومونگ شه گت ریکا یأنی یوری ره شه جانشین کننه.
بمردن و جانشیر
دچیینجومونگ میلادی ۱۹ سال دله،۴۰ سالگی سن دله بمرده. شازده یوری که ونه ولیأهد بیه شه پر ره أتا هرمی شکل قبر دله دفن کنه و وه ره چومو سئونگ وانگ نوم إلنه.
میراس
دچیینگوگوریو شانشیر فرمونرو آخر سر گت تر بونه و أتا گت دولت آسیا شرق دله بونه. گوگوریو ایمپراتوری ۷۰۵ سال موننه و اینتا زمون دله ۲۸ تا شا جومونگ نسل جا (گو خانواده) ونه دله حوکومت هکردنه تا ایکه تانگ-سیلا أتا نیرو وﻩشون ره حمله کنِنه. جومونگ وچون أمروزه شه خانوادگی نوم ره گو ئِلنّه. مازرونی ۱۵۱۹-۱۵۱۸ سال دله ام بی سی تیلویزیون أتا چه‌کوتی فیلم جومونگ زندگی جا بساته که ونه نوم جومونگ سوت بیه.
خانواده
دچی‌ین- پر: حموسو
- مار: یوها
- کل پر: گوموآ
- گت زنا: یه‌سویا
- خؤرد زنا: سوسانو
- ریکائون: یوری(گت زنا جا)، بیریو و اونجو