اسکیزوفرنی
|
اینتا صفحه هنتا مازرونی نیّه یا ونه چنتا تیکّه مازرونی زوون جا نی‌یه. اگه تونّی وه ره مازرونی زوون جه دِگاردِنین و اینتا شابلون ره ونه کـَش جا بَیرین. اگه‌نا، چن گِدِر همینتی بمونده، وه ره مدیرون حذف کانّه. |
اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی (انگلیسی جه: Schizophrenia)، اتا روانی بیماری با منشاء نامشخص و علایم متغییر هسه که اصطلاح اون توسط یوجین بلولر از ترکیب دو تا کلمه یونانی shizein (دو نیم هکردن، گسستن: σχίζειν) و phrenos (فکر، اندیشه: φρήν) وضع بَيّه. اینتا ناخِشی مشخصهٔ عدم توانایی درک و یا بیان واقعیت هسه. اینتا بیماری دارای عوارضی همچون عدم ارتباط منطقی در رفتار و گفتار، انزوا و گوشه نشینی بیش از حد و هذیان و توهم هسه. اینتا بیماریِ تشخیص هدائن ،مصاحبه‌یِ پشتی و ونه رفتار ره مشاهده هاکردن میسر بونه و در حال حاضر هیچ تشخیصی آزمونی، اینتا بیماری وسّه وِجود ندارنه.[۱]
ناخشیِ علائم دچی‌ین
علایم و نشونه‌ئون اسکیزوفرنی شامل مجموعه هایی از علایم هسه[۲]:
- نشونه‌های مثبت:علائم مثبت، «فزونی‌های آسیب‌شناسانه» هسنه، و یا رفتارهای غریبی که به رفتارهای عادی فرد بیمار افزوده بونه.هذیون‌ها، تفکر و گفتار از هم گسیخته، ادراکات تشدید بئي و توهم‌ها، و واکنش‌های نابجا از جمله علائم معمول در اینتا بیماران هسنه.[۳] توهم معمولاً شنیداری یا دیداری هسه ولی توننه در تمومی حواس مشاهده بوه.
- نشونه‌های منفی:علائم منفی «کمبودهای آسیب‌شناسانه» شخصیتی هسنه که شخص بیمار فاقد اونا هسه. فقر در گفتار، واکنش‌های کند و سطحی، از دست هداهن اراده، و فرار از اجتماع نشونه‌های هسنه که معمولاً در اینتا بیماران بديه بونه. چنین کمبودهایی زندگی و فعالیت‌های فرد ره به شدت تحت تاثیر قراردننه.[۴]
همچنین عدم بروز عواطف، عدم لذت از زندگی از علایم منفی بیماری هسه.
- افسردگی: بروز افسردگی در بیماران روان‌گسیخته بالا هسه و توننه خله شدید باشه. معمولاً اینتا افسردگی به آنتی سایکوتیکهای آتیپیک پاسخ دنه.
- اختلالات شناختی:افراد مبتلا دچار اختلالات شناختی نیز بوننه شامل اختلال در توجه، حافظه و عملکردهای ارادی. اینتا اختلالات نیز با داروهای آنتی سایکوتیک آتیپیک درمون بوننه.
- سایر اختلالات:افراد مبتلا به اسکیزوفرنی گاه نشونه‌های روانی حرکتی نیز بروز دننه، مثل حرکات عجیب، شکلک‌های تکراری، و ژست‌های نامعمول. به نظر رسنه که اینتا ژست‌های غیرعادی معمولا نوعی منظور شخصی برای فرد بیمار دارننه، مثل نوعی آیین یا جادو.[۵]
روان‌گسیختگیِ نوع‌ئون دچی‌ین
بر اساس تقسیم بندی DSM-IV اینتا بیماری پنج زیر مجموعه دارنه:
- روان‌گسیختگی پارانوئید:در اینتا نوع فرد با اتا یا دو تا توهم و هذیان درگیر هسه ولی دچار به هم ریختگی تفکر و رفتار، رفتار کاتاتونیک و یا فقدان عواطف نيه.
- روان‌گسیختگی به هم ریخته(Disorganized): مشخصه آن رفتار، فکر یا گفتار در هم بئي و بدون بروز عواطف (flat affect) یا عواطف نامناسب هسه.
- روان‌گسیختگی کاتاتونی: در اینتا نوع فرد توننه دچار ناتوانی حرکتی، حرکات زیاده از حد، نگاتیویسم افراطی یا مات بين، حالت گیری‌های عجیب (Bizzare posturing) و تکرار و تقلید(Echopraxia) حرکات بوشه.
- روان‌گسیختگی افتراق داده نشده: در اینتا نوع فرد کرایتریای تشخیصی اینتا بیماری ره دارنه ولی در هیچ یک از سه گروه بالا قرار نينه.
- روان‌گسیختگی باقی‌مانده: که در اینتا حالت علایم مثبت شدت کمی دارنه.
روان گسیختگیِ سبب شناسی دچی‌ین
اینتا بیماری اتا بیماری چندعاملی هسه و مجموعه ای از عوامل زیست شناختی و رفتاری در بروز اونتا موثر هسنه.
- ژنتیک: شواهدی وجود دارنه که از نقش ژنتیک در بروز اینتا بیماری اِما ره سراق دنه. بیماری در ۵۰ درصد تک تخمی دِگِل‌ئون بروز مشترک دارنه. اگر هر دِ پر و مار مبتلا باشن ۴۰ درصد احتمال ابتلا وجود دارنه و دی‌زایگوت دِگِل‌ئون دله ۱۰ درصد ابتلای همزمون وجود دارنه.
- نظریه نوروشیمیایی (نقش دوپامین) فعالیت زیاده در مسیر دوپامینی مزولیمبیک ره باعث ایجاد علایم مثبت بیماری (توهم، هذیان، رفتار و گفتار به هم ریخته و آژیتاسیون) دونسنه. مشاهده بيه که با استفاده از داروهایی که برای درمون اینتا بیماران به کار شونه و باعث کاهش دوپامین بوننه و منجر به کاهش علایم مثبت بیماری بوننه. الیگو دندروسیت‌ها مهم‌ترین سلول‌های عامل روان‌گسیختگی هسنه. درالیگو دندروسیتهای افراد مبتلا به روان‌گسیختگی، حداقل ۱۵ ژن درس عمل نكنه. مشخص بيه که ژن رسپتورهای دوپامین D۲ وD۳ (یعنی DRD۲ وDRD3)و همچنین ژن تیروزین هیدروکسیلاز با روان‌گسیختگی ارتباط دارنه. آنزیم تیروزین هیدروکسیلاز، تیروزین ره به دی هیدروکسی فنیل آلانین که پیش ساز دوپامین هسه تبدیل كنه. همچنین ژن رسپتورهیستامین H۲، (HRH2) به‌عنوان اتا از کاندیدهای اینتا بیماری محسوب بيه. اتا دیگر از ژنهایی که در رابطه با اینتا بیماری شناسایی بيه ژن CHRNA۷ هسه که زیرواحد آلفا اتا از رسپتورهای اسید نیکوتینیک، ره کد كننه.ژن کد کننده اتا از رسپتورهای سروتونین(HTR2A) نیز از دیر ژنهایی هسّه که با روان‌گسیختگی پیوستگی دارنه. بانگاهی به انبوه ژنهای نامزد برای بیماری روان‌گسیختگی، در أيايمي که اغلب اینتا ژنها، در ارتباط با نوروتراتنسمیترها هسنه. برخی از اینتا ژنها رسپتورهای نوروترانسمیترها ره کد كننه و برخی دیگر در سنتز اونا نقش دارننه.
- نوروآناتومی: در اینتا بیماری افزایش عملکرد لوب‌های فرونتال و عدم تقارن عملکردی سیستم لیمبک / تمپورال
- نورواندوکرین: بعضی هورمونها در بروز بیماری موثر تشخیص داده بينه.
- عوامل فصلی همچون تولد در زمستان، عفونتهای ویروسی قبل از تولد و تفاوتهای جغرافیایی نیز در بروز بیمار تاثیر دارننه.
پیشینه دچی‌ین
اینتا بیماریِ علایم، دیر گذشته‌های دله نیز اِشناسی بئي بي‌یه. ولی پیشینیان، اسطوره‌ای تعبیرئون اونتا وسّه داشتنه. در گذشته به روان‌گسیختگی ((جنون جوانی)) گتنه که امروزه چندان مورد پسند روان‌پزشکان و روان‌شناسان نی‌يه.[۶][۷] پیشینیان گتنه دیوانه کسی هسّه که دِب ره ويننه و مجنون کسی هسه که جن ره ويننه. اینتا همون روان‌گسیختگی هسّه. روان‌گسیختگی نوعی از بیماری هسه که بیمار موجودی ره ويننه که دیگرون نويننه و مردم اینتا دلیل وسّه که آن موجود ادعا بئی ره نويننه به فردی که آن موجود ره ويننه مجنون یا دیوانه گننه. به اینتا بیماری قدیم گدر دیوانگی یا جن زدگی گتنه.
در قرن نوزدهم پزشکان اینتا بیماری ره به عنوان جنون و دیوانگی محض انگاشتنه و در اوسط همینتا قرن بندیکت اوگوستن مورل برای اولین بار به توصیف اینتا بیماری در شِ کتاب بپرداخته و از آن به عنوان «توقف ناگهانی تمام قوای روحی» یاد هکرده. اینتا بیماری در آن زمون اغلب در دسته هیستری به شمار شيه و به آن هیستری گیج و منگ گتنه.[۸]
در اواخر قرن نوزدهم امیل کرپلین، آلمانی روانشناس ، اینتا بیماری ره جمندربرسی جنون نوم هدائه که به فراگیری اینتا بیماری نزد جوانان و نوجوانان باز گشت كرده. در نهایت یوجین بلولر، سوئیسی روانشناس ، اسکیزوفرنیِ واجه ره در جهت دفاع از روانکاوی فروید ابداع هکرده و به تعریف عوارض اینتا بیماری بپرداخته. فروید لفظ پارافرنی ره برای اینتا بیماری مناسب تر دونسه.[۹]
وابسته جستارئون دچی‌ین
بن بنویشت دچی‌ین
- ↑ [Kaplan & Sadock, Clinical Psychiatry, 2001]
- ↑
[Sadock, B.J., et al. Kaplan and Sadock's Synopsis of Psychiatry: Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry (Synopsis of Psychiatry), 10th ed. Philadelphia, PA; Lippincott Williams & Wilkins, 2007]
- ↑ [Comer 416]
- ↑ [Comer 420]
- ↑ [Comer 422]
- ↑ اسکیزوفرنی (جنون جوانی) https://web.archive.org/web/20130417154850/http://www.ravanpajoh.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1519&Itemid=65
- ↑ پیدا و پنهان اسکیزوفرنی http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=100470
- ↑ موللی ۱۱۸
- ↑ موللی ۱۱۸
منبع‌ئون دچی‌ین
- Tkachev، D. et al. Oligodendrocyte dysfunction in schizophrenia and bipolar disorder. The Lancet، ۳۶۲، ۷۹۸ - ۸۰۵، (۲۰۰۳).
- Ronald J. Abnormal Psychology. ۶th ed. New York: Worth Publishers, 2007.
- اسکیزوفرنی اثر دکتر علی فردی
- موللی، کرامت. مبانی روانکاوی فروید-لکان. تهران. نشر نی. ۱۳۸۴. چاپ دوم.ISBN 964-312-752-4
- مطلب فوق از ويكي پديا ي فارسي ترجمه شده است.