انگلیس: نسخه‌ئون ِفرق
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دمباله دارنه |
|||
بند ۵۰:
== تاریخ ==
[[پرونده:Stonehenge Closeup.jpg|200px|بندانگشتی|راست|[[استون هیج]] ِبنا که ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ پیش از میلاد شنه.]]
انگلیس دله حدود ۷۸۰ هزار سال پیش [[هومو انتکسور]]ون زندگی کاردنه و ۵۰۰ هزار سال پیش باستانی آدمون جزیره دله وارد بینه. ۱۱ هزار سال پیش که هنتا بریتانیا و ایرلند و اروپای خاک هِدی تن ِوصله بینه و وشون میون ئو دنی‌بی‌یه، [[هومو ساپینس]] (= انسان خردمند) این منطقه دله وارد بَینه. [[عصر آهن]] اتی [[سلتیک]]ی مردمون اروپا جه بمونه و انگلیس دله ساکن بَینه که قبیله-قبیله زندگی کاردنه.
[[ژولیوس سزار]] اولین [[روم]]ی بی‌یه که خاسته بریتانیا ره بَیره. وه چندین جنگ هاکرده ولی ونه بخاستی نیّه و حدود صد سال بعد طول بکشی‌یه تا سال ۴۳ میلادی امپراتور [[کلودیوس]] این جزیره ره بَیره. رومیونِ دوره [[مسیحیت]] هم بریتانیا دله په‌روو پیدا هاکرد بی‌یه. بعد این‌که [[روم باستان]] رِقِد بورده و ونه سربازون وردگرستنه شه ولایت، بریتانیا دکته اتی بی‌دین وایکینگون ِ دَس که وشون قبایل ره گاتنه «آنگلوساکسون».
=== قرون وسطا ===
[[نورثامبریا]]، [[مرسیا]]، [[وسکس]]، [[شرقی آنگلیا]]، [[اسکس]]، [[کنت]] و [[ساسکس]] چنتا پادشاهی نوم بی‌یه که جزیره دله هرکامین اتا قسمت ره بَییتنه و رقابت کاردنه. قرن هفتم نورثامبریا و مرسیا میون رقابت بالا بَیته و قرن هشتم مرسیا شه برتری ره سِراق هدا. اوایل قرن ۹ مرسیایِ جا ره وسکس پـِر هاکرده ولی همین قرن ِدمباله اتی [[دانمارک]]ی وایکنیگ بمونه و چنتا پادشاهی ره حمله هاکردنه و قدرت پیدا هاکردنه. [[گت آلفرد]] تنها شاهی بی‌یه که وسکس ره سیوا باقی داشته و دانمارکیون ره کم‌کم شه میس دله بَیته. سال ۹۲۷ [[اتلستن]] موفق بیّه تموم انگلیس ره بَیره و غربی وسکسِ سامون ره گتته هاکنه و سال ۹۵۳ [[ادرد]] این اتحاد ره ویشته هاکرده و نورثامبریا ره رقد بدا. اواخر قرن دهم این اتحاد کامل بیّه و تموم انگلستان ره اتا خاندان حکومت کارده که نروژ و دانمارک ره هم شه سامون‌سری داشته. اما سال ۱۰۴۲ [[شاه ادوارد]] اتا محلی حکومت تشکیل هدا که نروژ-دانمارک جه دیگه ارتباط ندارن.
سطر ۵۹ ⟵ ۶۱:
قرن چهاردهم، پلانتاجنت و [[والوا سلسله|والواها]] [[صد ساله جنگ]] راه دمبدانه تا [[فرانسه]] ره ارث بَیرن. سال ۱۳۴۸ میلادی [[وبا]] کورکاشم هاکرده و نصف جمعیت ره بکاشته. فاصله سال‌های ۱۴۵۳ تا ۱۴۸۷ دِتا اشرافی خاندان یورک و لنکستر، هِدی جه جنگ دکتنه که [[رزهای جنگ]] معروف هسته و [[تودور سلسله]] این جنگ په قدرت بَیته. این گادِر [[رونسانس]] ِفرهنگ هم انگلیس جه برسی‌یه.
=== مدرن دوره ===
[[هنری هشتم]] اصالتاً اتا [[ولز]]ی شاه بی‌یه، که انگلیس دله بقدرت برسی‌یه. وه اتا [[ایسپانیا]]یی پرنسس جه ازدواج هاکرده ولی زنا ونه ریکادار نیّه. وه خاسته ات‌دیگه زنا جه ازدواج هاکنه و [[کاتولیک]] ِقوانین اجازه ندانه که وه رسماً شه زنا ره [[طلاق]] هاده. همینسه هنری سال ۱۵۳۴ میلادی، بائوته که دیگه [[پاپ]] ِتابع نی‌یه و انگلیس هم دیگه کاتولیکِ کلیسایِ جمع دنی‌یه. وه شه ره [[انگلستان کلیسا]]یِ رهبر اعلام هاکرده و اتا جدیدِ مذهب بساته تا زن بَوِره. این اتفاق باعث بیّه ونه میونه کاتولیکِ کشورون جه بهم بخاره. هنری که بمرده، ونه اتا ریکا ([[ادوارد ششم]]) و دِتا کیجا شاه بَیینه.
اولین کیجا ([[ماری اول]]) که ونه جا هنیشته، بائوته مملکتِ دین ونه اَی دَگِرده و کاتولیک بوّه ولی دومین کیجا ([[الیزابت اول]]) اَی انگلستانِ کلیسا ره رسمیت هدائه و زورپشتی این مذهب ره همه‌گانی هاکرده. این دوره انگلیس و اروپایی کشورون تجارت سَر رقابت زیادی داشتنه. سال ۱۵۸۵ انگلیس شه اولین مستعمره ره [[آمریکای قاره]] دله بساته تا [[ایسپانیا]] جه رقابت هاکنه ولی وشون ِشهر رِقِد بورده. اون سی، [[فیلیپ دوم]] که [[هابزبورگ]] و ایسپانیایِ قدرتمندِ شاه بی‌یه، اتا ناوگان دریایی بنوم [[آرمادا]] ره برسنی‌یه تا انگلیس ره حمله هاکنن و این کشور ره بَیرن ولی وشون ِگت‌گتِ کشتیِ توپ نتونسته انگلیس ِپچ‌پچیک قایق‌ها ره هدف بَیره و همینسه جنگ ره بباختنه. الیزابت که این جنگ جه قِصِر دَربورده، شه دریایی ناوگان ره قدرت هدا و ایسپانیایی-پرتغالی کشتیون ِبدزدی‌ین جا بتونسته دریا دله قدرت اول بوائه. وشون اینتی بی‌یه که موفق بَینه [[بریتیش ایست ایندیا کومپانی]] ''(=کمپانی هند شرقی)'' ره بساجن تا تجارت دله [[هلند]] و [[فرانسه]] جه پیش دَکفِن. اون گادِر الیزابت اتا رقیب دیگر هم داشته که [[اسکاتلند]] ِملکه ([[ماری استوارت]]) بی‌یه؛ الیزابت، که هیچ گادِر ازدواج نکارد بی‌یه، موفق بیّه اسکاتلند ره بَیره و وشون ِملکه ره بکاشه، ولی ماریِ ریکا ره شه جانشین معرفی هاکرده تا انگلیس-اسکاتلندِ اتحاد قوی‌تر بوو. اینتی بیّه که [[بریتانیا]]یِ اتحاد، [[جیمز اول و شیشم]] ِسلطنت په، بوجود بمو و در اصل اون گادِر تاسا انگلیس و اسکاتلندِ شاه/ملکه ات‌نفر هسته.
<center><gallery>
Hans Holbein, the Younger, Around 1497-1543 - Portrait of Henry VIII of England - Google Art Project.jpg|[[هنری هشتم]] ِنقاشی. وه کاتولیکِ دین جا سیوا بیّه.
Maria_Tudor1.jpg| [[ماری اول]] که کاتولیک ره وَردگاردنی‌یه و خله کس‌ها ره بکوشته تا شه گپ ره ثابت هاکنه.
Elizabeth1England.jpg| [[الیزابت اول]] که شه پی‌یر ِراه و روش ره وردگاردنی‌یه و ونه دوره انگلستان قدرت پیدا هاکرده.
Mary_Stuart_Queen.jpg| [[ماری استوارت]] که اسکاتلند ملکه بی‌یه و الیزابت وه ره بکاشته.
James_I_of_England_by_Daniel_Mytens.jpg| [[جیمز اول و شیشم]] که ماری استوارتِ وچه و الیزابتِ جانشین بی‌یه. وه [[بریتانیا]]یِ شاه بیّه و [[شخصی اتحاد]] ره بساته که هنتا وجود دارنه.
</gallery></center>
== منابع ==
| |||