۳۰٬۴۷۹
ویرایش
+ الفبا + لهجه
بدون خلاصۀ ویرایش |
(+ الفبا + لهجه) |
||
|
رسما تا اسا هیچ دستوری مازرونی زوون سر تدوین نیه. قواعدی که اینجه مازرونی زوون بنویشتن سر تدوین بیه فقط توسط مازرونی ویکی پدیای کارورون تدوین بیه و اینجه کاربرد دارنه.
== الفبا و رسم‌الخط ==
{{دله راه|وپ:خط|وپ:الفبا}}
[[مازرونی زوون]] خط خاصی ندانّه. [[فارسی]] رسم‌الخط هم که -ات‌جور [[عربی]] خط هسته- ونه وسّه زیاد مناسب نی‌یه چون اِعراب میِّن نینه، فاصله‌ئون مشکل دارنه، اونچی که اَمه ذهن دله دره اَمه زوون دله اِنه (فارسی کلمه‌ئون بیش از حد زوون جه قاطی وانّه)، بعضی حروف چنتا شکل دارنه که لازم نوانّه و چنتا حروف هم هستنه که اتا شکل دارنه («ی» و «و» واری) خلاصه این که فارسی رسم‌الخط نامناسبه.
* کلماتی مثل دَچی‌ین(به فارسی: ساختن) و دچین(به فارسی: بساز) که دِتا معنی و دِتا شکل آوایی دارنه ولی ات جور بنویشته وانّه ره ونه ات جور مشخص هاکردن. همینسه اِما اینجه هرکاجه افعال دله ''ای'' و ''ی'' پشت هم بئن اینتی نویسمبی: '''ی‌ی'''▼
* هرکاجه اتا کلمه دِجور بخوندسته وانه و دِتا معنی دانّه ونه «ـَـِـُـّ» ره بی‌یلیم.▼
ولی این سوال پیش اِنه که اگه نَتومبی فارسی جه استفاده هاکنیم پس ونه چتی مازرونی ره بَنویسیم؟ از طرفی مازرون مردِم چون وچگی جه فقط فارسی جه خوندنّه و نویسنّه؛ نتونّه [[لاتین]] ره راحِت بخوندِن و ونجه عادت ندارنه. هر خط دیگه‌یی هم که پیشنهاد بَواشه همین مشکل ره دانّه. مثلاً [[کوردی سورانی]] ِرسم‌الخط (که ایران و عراق دله دره و عربی خط په‌روو هسته) گرچه اگه مخاطب وه ره بلِد بائه، راحته ولی تازه‌واردون نتونّه وه ره بخوندن و چون خله دَپیت‌دَپیت هسته، قاطی کانّه و نفهمنّه که چچی بَنویشتوئه. همینسه ویکی‌پدیا دله فعلاً مجبورمی که فارسی خط جه استفاده هاکنیم.
اَمّا حل مشکلات وسّه چنتا قانون استثناء بساته بَیی‌یه که ونه رعایت بَواشِن تا مخاطبون راحِت‌ته بتونِن بنویشته‌ئون ره بَخوندِن. مهم‌ترین قانون اینه که همه ونه سعی هاکنن ات‌تی بَنویسِن که تا حدالامکان راحِت بخوندسته بَواشه و فقط جایی که اتا کلمه دِتا شکل جه بخوندسته وونه یا کلمه دله چنتا [[شوا]]<ref>بعضی لهجه‌ئون دله، آملی واری، این مشکل وجود دانّه.</ref> دانّه، بنشنه این کارون ره هاکردِن. با این‌حال چون خامبی تا جایی که بنشنه، بخوندستن ره راحِت هاکنیم، ات‌سری قواعد رسم‌الخطی بساتمی که دمبال‌ته وشون ره شمه وسّه گامبی.
== اتّا شِکلی کلمات ==
▲
مثلاً «بیه» ره بَنشنه /bayye/<ref>فارسی جه: شد</ref> یا /biye/<ref>فارسی جه: بود</ref> بخوندستن. همینسه اینتی جائون ونه همه کارورون '''نیم‌فاصله''' یا '''اعراب و تشدید''' جه استفاده هاکنن. فی‌المثل /biye/ ره ونه اینتی بنویسین:
* صحیح: «بییه»
* غلط: «بیه» یا «بییه» یا «بییِ»
ولی /bayye/ ره ونه اینتی بَنویشتِن:
* صحیح: «بَیّه»
* غلط: «بیه» یا «بییه» یا «بیِّ»
نیم‌فاصله، تشدید و اعراب ِبنویشتن، استاندارد کیبورد جه، این دکمه‌ئون جه بنویشته وونه:
{| class="wikitable"
|-
! حرکِتِ شکل !! ترکیبی دکمه‌ئون !! مثال
|-
| ـَـ || Shift+A || مَشتی، دَوندی
|-
| ـُـ || Shift+S || کُل، گُل
|-
| ـِـ || Shift+D || سِره، کِره
|-
| ـّـ || Shift+F || دکّال، بیّه
|-
| نصفه فاصله || Shift+Ctrl+2 || بییه، دچی‌ین
|}
== لهجه ==
{{دله راه|وپ:لهجه}}
مازرونی لهجه معیار یا جایی که رسماً و عملاً زوون ره تحت کنترل داره، ندانّه و مازرونی زوون هم ۱۳تا لهجه دانّه. همینسه بنویشتن سَره هرکی خانه که شه لهجه جه بنویسه و بقیه‌ی لهجه ره دوست ندانّه. ممکنه ات‌نفر بخائه که همه‌ی مقالات حتماً ونه زوون جه بائه یا اتا لهجه ره ضعیف‌ته، کم‌جمعیت‌ته یا کلاً بدته بدونه. ولی هر مقاله یا جمله فقط بتونده اتا لهجه جه بنویشته بواشه. همینسه ونه قوانینی وجود دارِن که همه ره مساوی داره و نی‌یله هچکی ویکی‌پدیا جه دِلبزه (مأیوس) بواشِه و اگه دِ نفر دعوا دَکِتنه که فلان مقاله چتی ونه بنویشته بائه، وشون ِدعوا ره مسالمت‌آمیز تموم هاکنه و هر دِ نفر ره راضی داره. فقط اینتی هسته که مدیرون بتونّه دِ نفر ِدعوا ره تموم هاکنن و متخلّف ره میِّن هاکنن.
قانونی که عمل وانه اینه که هرکی بتونده شه لهجه جه بنویسه و مجبور نی‌یه بقیه‌ی کارورون جه حتماً ات‌جور بنویسه ولی هچکی هم نَوِِنه بقیه‌ی لهجه‌ئون ره عوض هاکنه و وشون ِمقاله ره شه لهجه جه وَردِگاردِنه. اگه شِما شه لهجه جه اتا مقاله بساتی، همه‌ی سَرِ ِبالا جا دانّه و هچکی نتونده وه ره حذف یا عوض-بدل هاکنه.<ref>مگر اینکه اشکالات دیگه‌یی داره. مثلاً [[وپ:قواعد]] اجرا نَیی‌بائه یا [[وپ:منبع|منبع]] نداره و...</ref>
این قانون اتا تبصره هم دانّه. کارورون دیگه (که وشونِ لهجه شمه بنویشته بَیی مقاله جه فرق کانده) بتونّه مقاله‌ی دله جدید جملات ره شه لهجه جه بنویسِن یا اتا پرانتز دله کلمات مترادف (هم‌معنی) ره یادداشت هاکنِن. دومبی که مقاله‌ی موضوع ویکی‌پدیا دله ونه عنوان هم هسته ولی ننشنه عنوان دله پرانتز بی‌یشتن و مترادفون ره بنویشتن. همینسه عناوین تبصره جه په‌روی نکانّه و فقط اولین کسی که مقاله ره نویسنه عنوان ره میِّن کانده ولی بنشنه اولین خطِّ مقاله دله متردافون ره بدون پرانتز اصلی عنوان ِپَلی بنویشتن. اینجه اتا مثال بنویشتمی که مقاله‌ی [http://mzn.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D8%AA%D9%88%DA%A9&oldid=123285 تتوک] دله بتونّی هارشین:
* '''تتوک'''، '''مارجان تتو'''، '''سیم سیم کا''' یا '''باج خاله''' ات‌تی حشروئه که پر زنده و پرواز کانده. این حیوون [[البئو]] (تسوک) خانواده دله حیساب وانه.
ویکی‌پدیای تموم نسخه‌ئون دله لهجه‌ئون ِاختلاف وسّه قانون ات‌جوری (=یکسانی) وجود دانّه. این قانون فقط این ویکی دله بساته نیّه و تموم زوونون ِویکی‌پدیا دله کاربرد دانّه.<ref>همونتی که دونّی ویکی‌پدیا اتا جهونی سایت هسته و دویست-سیصد تا زوون جه ترجمه بیّه. خله زوونون مازرونی واری لهجه‌ی معیار ندارنه و این مشکل ره دارنه. حتی این مشکل بعضی گتِ زوونون دله هم دَره. مثلاً انگلیسی ویکی دله اَمریکن و بریتیش لهجه‌ی گنشکرون، همین مسئله جه دیم به دیم وانّه یا اگه ات‌نفر [[:fa:ویکی‌پدیا|فارسی ویکی‌پدیا]] دله افغانی لهجه جه بنویسه هچکی نتونده وه ره ایراد بَییره. چون وه هم ایرانیون ِقایده حق دانّه که شه لهجه جه ویکی‌پدیا دله کار بکانه.</ref>
ضمناً ممکنه ات‌نفر اصلاً دوست نداره اتا لهجه‌ی خاص جه بَنویسه. اینان آدم‌ها بتونّه لهجه‌ئون ِمختلف ره پشو-پشو بزنن (ادغام هاکنن) و بنویسِن که تا زمونی که «[[وپ:زوون‌سازی]]» پیش نئه، اشکال نکانده.
==قواعد==
*واژه یه انتها، مصوت ره ختم بوّه: '''واژه+فاصله+یه+فاصله+واژه'''
:مثال: علی یه سره (خانه‌ی علی)
==واژه‌ئون==
| |||