آتاتورک

مصطفی کمال‌ پاشا (معروف به آتاترک به معنای تورکون پی‌یر) نظامی و دولتمرد و تورکیه جمهوری مؤسس بی‌یه. وه نظامی امور دله خله استعداد داشته اونایی که چناق‌قلعه کالیجار (۱۹۱۴) دله "Çanakkale geçilmez" شعار جه که یعنی «نتونّی چناق قلعه جه هدار هاکنین» اتا پچیک لشکر جه گت بریتانیای دریایی نیرو و فرانسه جلو هرسائه و اجازه ندا وشون استامبول ره بیرن.

آتاتورک مقوم ترکیه‌یِ پارلمونِ نماینده — Chairman of the Cabinet of the Executive Ministers of Turkey (en) ۳ مه ۱۹۲۰ – ۲۴ ژانویه ۱۹۲۱ – فوزی پاشا ← کابینه: 1st cabinet of the Executive Ministers of Turkey (en) — ترکیه نخست‌وزیر ۳ مه ۱۹۲۰ – ۲۴ ژانویه ۱۹۲۱ — ترکیه رییس‌جمهور (1) ۲۹ اکتبر ۱۹۲۳ – ۱۰ نوامبر ۱۹۳۸ – عصمت اینونو ← شخصی معلومات بزا-روز میون 1880 و 1881 سالونیک (en) بمردن ۱۰ نوامبر ۱۹۳۸ مِزار آنت‌کابیر (fa) — Ethnography Museum of Ankara (en) تشریفاتی لقب پاشا (fa) غزوه (fa) بزا نوم Ali Rıza oğlu Mustafa لقب Türklerin babası Father of the Turks თურქების მამა ملیت(ون) تورکیه (۱۹۲۲ – ) — عثمانی (۱۸۸۱ – ۱۹۲۲) اقامت سالونیک (fa) — شاهین‌بی (fa) مدرسه Turkish Military Academy (en) Monastir Military High School (en) Ottoman Military College (en) زوونی که گپ زوئه ایستانبولی تورکی — فرانسوی زوون زوونی که نوشته ایستانبولی تورکی حرفه سیاستمدار (fa) افسر نظامی (fa) دولت‌مرد (fa) نویسنده انقلابی (fa) army officer (en) قومی-مذهبی تعلقات مردمان ترکیه (fa) همسر لطیفه عشاقی (fa) وچون صبیحه گوکچن (fa) (adopted child (en) ) Zehra Aylin (en) (adopted child (en) ) Rukiye Erkin (en) (adopted child (en) ) Nebile İrdelp (en) (adopted child (en) ) Afet İnan (en) (adopted child (en) ) Ülkü Adatepe (en) (adopted child (en) ) Abdurrahim Tuncak (en) (adopted child (en) ) Sığırtmaç Mustafa (en) (adopted child (en) ) دیگر معلومات سیاسی حزب جمهوری‌خاه خلق حزب (۱۹۲۳ – ۱۹۳۸) عضو Vatan ve Hürriyet (en) حزب اتحاد و ترقی (fa) نظامی چلّه نیروی زمینی ترکیه (fa) نظامی رتبه Mareşal (en) (۱۹۲۱ – ۱۹۲۷) جنگ که دیّه 31 March Incident (en) جنگ عثمانی و ایتالیا (fa) جنگ‌های بالکان (fa) نبرد گالیپولی (fa) لشکرکشی قفقاز (fa) Sinai and Palestine campaign (en) ترکیه استقلال جنگ قد ۱۷۴ سانتی‌متر دست راست دست می رنگ بلوند (fa) چش رنگ کهو جوایز  Medal of Independence (en) (۲۱ نوامبر ۱۹۲۳)  Gallipoli Star (en) (۱۱ مه ۱۹۱۸)  1st Class Order of the Crown (en) (۱۹ فوریه ۱۹۱۸)  1st class, Order of the Medjidie (en) (۱۶ دسامبر ۱۹۱۷)  Iron Cross 2nd Class (en) (۹ سپتامبر ۱۹۱۷)  Silver Military Merit Medal (en) (۹ سپتامبر ۱۹۱۷)  2nd class, Order of the Medjidie (en) (۱۲ دسامبر ۱۹۱۶)  Bronze Military Merit Medal (en) (۲۷ ژوئیه ۱۹۱۶)  Military Merit Cross III. Class (en) (۲۷ ژوئیه ۱۹۱۶)  Order of Osmanieh 2nd Class (en) (۱ فوریه ۱۹۱۶)  صلیب آهنین (fa) (۲۸ دسامبر ۱۹۱۵)  Liakat Medal (en) (۱ سپتامبر ۱۹۱۵)  Imtiyaz Medal (en) (۳۰ آوریل ۱۹۱۵)  Order of Osmanieh 3rd Class (en) (۱ فوریه ۱۹۱۵)  Order of Osmanieh 4th Class (en) (۶ نوامبر ۱۹۱۲)  5th class, Order of the Medjidie (en) (۲۵ دسامبر ۱۹۰۶)  Order of St Alexander (en)

وه سال ۱۸۸۱ میلادی شهر تسالونیکی شومال یونان دله، که اون گادر جزئی از عوثمانی بی‌یه، دنیا بمو. ابتدا وارد ارتش عوثمانی بیّه و طرابلس لیبی دله ایتالیائی‌ئون جا بجنگسته؛ وه دههٔ اول قرن بیستوم دله به همراه گروهی از افسرون تورک، که جوون تورکون نومسته بینه، پایه‌ئون اصلاحات ارتش و دولت ره به نفع ملی‌گرایی تورک‌ها تثبیت هاکرده. جنگ‌ئون بالکان دله به سمت فرموندهی برسی‌یه و سال ۱۹۱۶ تنگه داردانل و شبه جزیره قالیبولی دله برابر انگلیسی‌ئون موقاومت هاکرده و مانع اشغال استامبول توسط نیروی بریتانیا و متفقین جهونی جنگ اول سر بیّه. وه سپس جبهه روس دله بجنگسته.

جهونی جنگ اوّل دله دولت عوثمانی شکست بخارده و مناطق بسیاری شمال آفریخا و حجاز، سوریه، عراق دله به دست کشورون بریتانیا و فرانسه دکته. قسمت‌ئونی از شرقی اروپا هم با حمایت فاتحون جنگ به استقلال برسینه. اواخر سال‌ئون جهونی جنگ اول تروکیه مورد هجوم فرانسه و ایتالیا جنوب‌وری و یونان شرق وری جا بی‌یه. آتاترک رهبری جنگ استقلال تورکیه ره بر عهده داشته. پایان جهونی جنگ اول مردم تورکیه بی‌کفایتی خلیفه عبدالحمید اول و نیظام عوثمانی جه خسته بینه و آتاترک رهبری قیوم علیه خلافت و امپراتوری عوثمانی ره به عهده بییته. سال ۱۹۲۳ تورکیه مودرن با نیظام جوموری توسط ملی گرایون و گروه‌ئون موبارزه درست بیّه. آتاترک از اون تاریخ تا زمون بمردن سال ۱۹۳۸ گادِر تورکیه رئیس‌جومور بی‌یه.

منابع

• حیات سیاسی و نظامی آتاترک